به گزارش کسب و کار نیوز، محسن طاهری دمنه در همایش گرامیداشت روز جهانی آینده با عنوان “تأملی کوتاه بر آینده دانشگاه” در دانشگاه اصفهان، اظهار کرد: تفاوت میان مد و مدل این است که مد گذرا است و هیچ شرایط تاریخی ندارد که بر اساس آنها ادعا کنیم که در آینده اتفاق خواهد افتاد، اما مدل مقولهای میان رشتهای برای دانشگاهها است که در مورد تغییر شرایط و تغییر روند تاریخی صحبت میکند.
وی ادامه داد: در حوزه آینده پژوهی هر کسی که به عنوان آینده پژوه در مورد مسالهای برای آینده تحقیقی انجام میدهد، درصد قابل توجهی از تحقیقات آن معطوف به گذشته است. در مطالعات آینده پژوهی جزئیات گذشته به کار آینده پژوه نمیآید، اما کلان روندهای تاریخی بسیار مورد توجه است، زیرا در صورتی میتوان به صورت هوشمندانه فهمید که در طول تاریخ از کجا آمده ایم و در کجا قرار داریم که درک خوبی ایجاد شده باشد.
استاد آینده پژوهی دانشگاه اصفهان افزود: برای فهم تاریخی بحث مربوط به دانشگاه سه مفهوم وجود دارد. دوره تاریخی پیشا رشتهای، تاریخی رشتهای و تاریخی پسا رشتهای که تا قبل از قرن ۱۹ در دوره پیشا رشتهای قرار داریم و در این دروه مسائل علمی به معنای مفهوم مدرن علم مطرح نبود و معرفت و جستجوی معرفت و دانش مهمتر از علم بود.
طاهری دمنه صفات دروه پیشا رشتهای را در ارتباط با دانش سبک توده وار و بی شکل و طبقه بندی نشده اعلام کرد و گفت: در ان دوره هرکس به علم علاقه داشت، حامیان در حد حکومت داشت و اگر حاکم علاقه به علم داشت از عالمان حمایت میکرد. در این دوره چیزی به عنوان انباشت دانش وجود نداشت و علم به صورت شاگرد و استادی انتقال پیدا میکرد
وی ادامه داد: اگر کسی در آن دوران به علم میپردازد، علم را برای خود علم میخواهد نه چیز دیگری و تنها عاشق علم است. تا قرن ۱۸ این روند ادامه دارد و در اوایل قرن ۱۹ مفهومی جدید برای این افراد در دانشگاهها به کار میرود؛ مفهوم برج عاج. کسانی که از جامعه بریده اند و اینکه جامعه چه نیازی دارد برای آنها مهم نیست در این دوران قرار دارند و مساله اصلی آنها پاسخ به کنجکاویهای خودشان است.
طاهری دمنه تصریح کرد: در اوایل قرن ۱۹، دانشگاهها ویژگی و صفت اولین دانشگاههای مدرن را پیدا کردند و انحصارگرا شدند. متخصصان ماهر و نیمه ماهری تربیت میکردند که در فضای صنعت کار کنند. در همان بازه دانشگاهها رشته را درست میکنند، رشته مجموعهای تجسم یافته از افراد هم فکر با راههای ارتباطی مشخص و مجموعهای از روشها و وظایف فکری مشخص است که وظایف و راههای ارتباطی یک رشته را رشته دیگر انجام نمیدهد.
وی با بیان اینکه کسی که در یک رشته کار میکند در رشته دیگر اظهار نظر نمیکند، اظهار کرد: رویکرد رشتهای گفتمان منفردی است که در فضای تاسیسی نامهای منحصر به فردی به شما ارائه میدهد و جز ارجاعات خودشان، ارجاعات بیرونی بسیار اندک هستند.
مدیر گروه آینده پژوهی دانشگاه اصفهان اظهار کرد: ویژگیهای رشته جامعه مشخص دارد، فرهنگهای ارتباطی و پیشینه مشخصی دارد، روشهای ارتباطی مشخصی برای جمع آوری داده دارد و محصولات مشخصی تولید میکند. تعیین میکند که چه چیزی ارزش دانستن دارد و چه کسی ارزش دنبال کردن دارد.
وی ادامه داد: در این حالت به مفهوم ایدئولوژی زدگی در رشته میرسیم که یک مفهوم منفی را دربر میگیرد، یعنی رویکردهای رشتهای که شروع به حصرگرایی میکنند و حصرگرایی که تحمیل نگری به ما میدهد و این تحمیل نگری یعنی اینکه شما از بین همه صفات یک صفت را مورد مطالعه قرار میدهید.
این استاد آینده پژوهی دانشگاه اصفهان اضافه کرد: کم کم طرفداران محیط زیست و… بر ضد نظم ایدئولوژیک در دانشگاهها عصیان کردند و تفکیک سازی تدریجی منجر به یک نوع انسان آکادمیک شد.
طاهری افزود: زمانی که فرد در رشته خود غرق شود و اجازه ندهد با رشته و افکار دیگر آشنا شود، بعد از مدتی خروجیهای آن نابارور میشود. معنای مدرن و امروزین رشته زمانی است که دانشگاهها توانستند الگوهای تولیدی علم را از الگوهای شناختی به سمت الگوهای جامعه شناختی ببرند که علم را محصول اجتماعی بدانیم. دیگر دانشگاه علم را برای علم نمیخواهد بلکه برای خلق ثروت میخواهد.
وی گفت: در دوره پسا رشتهای با یک انقلاب مواجه هستیم، انقلابی که ما را به میان رشته برساند. ویژگیهایی که برای میان رشتهای وجود دارد عبارتند از صفت پیچدگی ذاتی جامعه و طبیعت. دیگر ویژگی، میل به واکاوی مشکلات است که محدود به رشته نیست و حل مشکلات اجتماعی و انتظار از دانشگاه برای حل مشکلات و قدرت فناوری جدید که میان رشتهای را تبدیل به یک مدل میکند.
طاهری دمنه با بیان اینکه دو پیشران عمده فضای میان رشتهای در دانشگاههای دنیا نیازهای متفاوت زیستی و اجتماعی بشر نسبت به قبل و پیشرفتهای فناوری است، تصریح کرد: میان رشتهای یعنی مفهومی که تدریس میشود، میان رشته است و استاد و دانشجو میان رشتهای هستند. محتوایی هم که تدریس میشود میان رشتهای است. مساله اصلی ما در میان رشتهای ارتباط میان رشتهها است و اگر بتوانیم ارتباطی ایجاد کنیم از طریق درسهای مشترک، پروژههای مشترک و … میتواند ما را به فضای میان رشتهای نزدیک کنند و فضای میان رشتهای اگر اتفاق بیفتد دانشگاه یک دانشگاه ارگانیک و زنده میشود که رشد میکند.
مدیر گروه آینده پژوهی دانشگاه اصفهان تصریح کرد: باید یادگیری هایمان را در دانشگاهها به سمت یادگیریهای مساله محور ببریم و رویکردهای کابردگرایی و تقاضا گرایی در رشتهها داشته باشیم.
این آینده پژوه افزود: سه ویژگی میان رشتهای، درهم تنیدگی، درگر اندیشی و تفکر مهارتی است و هر میان رشتهای باید این سه ویژگی را داشته باشد و اگر این ویژگیها وجود نداشته باشد کار ما میان رشتهای نیست. مساله دیگری که باید در نظر بگیریم واژه مسئولانه است به این دلیل که بیم این را داریم که میان رشتهای به یک جزیره تبدیل شود و اجازه ندهد پروژهها و استاد دیگری وارد آن شود، اگر نسبت به مساله بیرونی و چیزهایی که جامعه از ما میخواهد، توانستیم مسئولانه عمل کنیم در یک فضای میان رشتهای فعالیت میکنیم.
انتهای پیام