کلاف سردرگم عرضه لوازم خانگی

ثمانه نادری

 حالا با طرح پیش‌فروش لوازم خانگی که به تایید اعضای ستاد بازار رسیده است، به نظر می‌آید برخی از مشکلات بازار این کالا حل شود. با نوسانات نرخ ارز و بالا رفتن آن، قیمت لوازم خانگی بیش از ۶۰ درصد افزایش را تجربه کرد، در حالی که فروشندگان و عرضه‌کنندگان بعضا با توقف در عرضه این کالا، به افزایش بیشتر قیمت نیز کمک کردند. طرح پیش‌فروش لوازم خانگی که برای کاهش نوسان قیمت کالاها مطرح شده است، به عقیده کارشناسان بخشی از این مشکلات را حل می‌کند. اعضای ستاد تنظیم بازار دیروز موافقت خود با طرح پیش‌فروش لوازم خانگی را برای واحدهای توانمند و بدون مداخله دولت اعلام کردند. بر این اساس اعضای کارگروه اعلام کردند که با اجرای این طرح به شرطی موافقت دارند که رفتار مبتنی بر حمایت دولت، وزارت صنعت و کارگروه تنظیم بازار مورد انتظار نباشد. در این مصوبه اعلام شده با این پیش‌فرض در صورت توافق مقامات مسئول، پیشنهاددهندگان یا شرکت‌های مشابه می‌توانند از ظرفیت‌های اجرایی و تخصصی خود برای پیاده‌سازی هرگونه طرح در فضای مشابه و به شکل رقابتی استفاده کنند. ضمن اینکه با اعلام سازمان حمایت مبنی بر تدوین، تصویب و ابلاغ ضوابط فروش اقساطی و پیش‌فروش کالا در هیات تعیین و تثبیت قیمت‌ها، عملا راه برای شرکت‌های توانمند جهت عرضه کالا با قیمت مقطوع و با کمترین نوسان قیمت وجود دارد و شرکت‌ها براساس ارزش برند و جایگاهی که نزد مصرف‌کنندگان دارند، با اطلاع‌رسانی کامل از شرایط و ضوابط عرضه کالای تولیدی خود به شرط رعایت قیمت مندرج در سامانه ۱۲۴ اقدام کنند. بر این اساس طرح فروش ۱۶۰ مدل محصول لوازم خانگی شامل یخچال، فریزر، لباسشویی، اجاق گاز، ال‌ای‌دی و لوازم خانگی کوچک از صبح امروز در دو شیوه قیمت مقطوع و خرید با قیمت غیرقطعی و با سود مشارکت آغاز خواهد شد. این طرح از امروز آغاز شده و به مدت محدودی ادامه دارد، به نحوی که برای هر کالایی که سقف فروش پر شود، سایت بسته شده و مصرف‌کنندگان می‌توانند برای مرحله بعدی، درخواست خود را ثبت کنند. براساس این طرح، قیمت به صورت قطعی و با تخفیف نسبت به مدت‌زمان انتظار مشتری در تحویل کالا، مشمول ۲ درصد تخفیف می‌شود و اگر متقاضی خواستار تحویل در ماه اول باشد، مشمول دریافت تخفیف نخواهد بود. این طرح از سوی تولیدکنندگان برای رفع نگرانی مصرف‌کنندگان درباره نوسان قیمت‌ها در بازار پیاده‌سازی می‌شود که براساس آن، فروش به صورت قطعی صورت خواهد پذیرفت. بر این اساس مصرف‌کننده می‌تواند با مراجعه به سایت و واریز وجه محصول خریداری شده، رنگ، مدل و شرایط زمانی تحویل را تعیین کرده و چنانچه تولیدکننده نتواند در موعد مقرر به تعهد خود عمل کند، مشمول ۲۵ درصد جریمه ماهانه خواهد بود. تمامی قیمت‌های درج‌شده برای محصولات عرضه‌شده در این طرح با هماهنگی سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان تعیین شده و قیمت کالاها نیز روی سامانه ir.124 (سامانه نظارت بر قیمت کالاها و خدمات سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان) ثبت شده است. مهدی پورقاضی، عضو اتاق بازرگانی تهران در این خصوص با تاکید بر اینکه طرح پیش‌فروش خیال مشتری را بابت دریافت کالا راحت می‌کند، توضیح می‌دهد: طرح پیش‌فروش از یک سو به فروشنده برای فروش کالا اطمینان می‌دهد و از سوی دیگر مانع از نوسانات قیمت کالا برای مصرف‌کننده می‌شود. از طرفی این امر برای تولیدکننده نیز برنامه تولید را مشخص‌تر می‌کند. بر همین اساس عرضه و تقاضای کالا بهتر شده و تولید‌کننده در تامین بازار مشکل کمتری دارد. در حالی که پیش از این عرضه و تقاضای لوازم خانگی هماهنگ نبود. وی با اشاره به اینکه این طرح فرصتی برای عرض اندام برندهای اصیل و شناخته‌شده در حوزه لوازم خانگی است، ادامه می‌دهد: با توجه به عرضه کالای تقلبی و لوازم خانگی با برندهای جعلی در طرح پیش‌فروش فرصت برای حضور برندهای مطرح بیشتر خواهد شد و از طرفی با سرعت‌بخشی به عرضه کالا، فرصت خرید و فروش برندهای جعلی کمتر می‌شود.

نقدی بر طرح پیش فروش لوازم خانگی
حبیب‌ا… انصاری، دبیرکل و رئیس ستاد برنامه‌ریزی و اجرایی انجمن صنایع لوازم خانگی ایران
وضعیت تولید لوازم خانگی به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه از ناحیه بخش‌های بالادستی مثل مس، فولاد، آلومینیوم و پتروشیمی با مشکل مواجه شده بود. بر همین اساس هم بود که از سال ۹۷ تا سقف ۷۰ درصد با افزایش قیمت‌ها در این بخش روبه‌رو بودیم. از طرفی موضوع دلار و چالش واردات برخی از قطعات برای ساخت لوازم خانگی، قیمت این لوازم را به‌شدت افزایش داد. در حالی که قیمت فروش واحدهای تولیدی ما به دلیل عدم انطباق قیمت با هزینه‌های تولید همچنان پایین بود. سرانجام بعد از ۴ ماه طی جلسات و مکاتباتی قرار شد با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه و بالا رفتن هزینه‌های تولید، قیمت لوازم خانگی نیز افزایش پیدا کند و این امر نیز مورد موافقت قرار گرفت. با توجه به اینکه در فاصله اردیبهشت، خرداد و تیرماه افزایش قیمتی داده نمی‌شد، تعدادی دلال از وضعیت بازار سوءاستفاده کرده و لوازم خانگی را با قیمت‌های دلخواه به فروش می‌رساندند، در حالی که سود این افزایش قیمت در جیب خود آنها می‌رفت نه تولید‌کننده. به‌ویژه در رابطه با فروش لوازم خانگی خارجی این سوءاستفاده‌ها دیده شد. تا اینکه وزارت صنعت، معدن و تجارت به این مساله مهم پی برد و پذیرفت که قیمت‌ها متعادل شود و سرانجام طی جلسات متعدد افزایش ۱۰ درصدی قیمت لوازم خانگی مورد تایید قرار گرفت. این کار ضمن آنکه به مرور تعادلی در بازار لوازم خانگی ایجاد می‌کند، مانع سوءاستفاده و احتکار کالا خواهد شد، اما متاسفانه طرح پیش‌فروش چندی پیش نیز مطرح شد و حالا ستاد تنظیم بازار با آن موافقت کرده است، در حالی که این طرح نه جامع است و نه کلیت بازار را در نظر گرفته است. باید از ستاد تنظیم بازار که با این طرح موافقت کرده، پرسید آیا کل تولید‌کنندگان با طرح پیش فروش موافق بوده اند؟ به نظر می‌رسد این طرح جز ایجاد سردرگمی جدید برای تولید‌کننده لوازم خانگی نتیجه‌ای در برنداشته باشد. وقتی همه موافق طرح نیستند یا از همه بابت این طرح نظر خواهی نمی‌شود، معنابی جز انحصار نخواهد داشت. آیا این طرح کیفیت محصول را تضمین می‌کند؟ کدام تولید‌کنندگان مشمول این طرح هستند؟ چه قیمت‌هایی مد نظر است و همچنین آیا ابهامات تولید‌کنندگان در این طرح برطرف می‌شود؟ همه اینها سوالاتی است که طرح پیش فروش به آنها پاسخ نگفته و اگر هدف رضایت مصرف‌کننده و تولید‌کننده است چرا ستادتنظیم بازار برای آنها تصمیم بگیرد؟ به نظر می‌رسد این طرح به کلیت نیاز بازار توجه نداشته و از این نظر که جامع و کامل نیست، به تعادل بازار کمکی نمی‌کند.