فضای نااطمینانی در اقتصاد

سیاست بلندمدت این دو گزینه در مقابل ایران به نظر نمی رسد خیلی متفاوت باشد. به همین علت در کوتاه مدت قطعا روی اقتصاد ایران تاثیرات قابل توجهی دارد ولی در بلندمدت هر کدام رئیس جمهور شوند، به آن سمتی که فشار بیشتر روی ایران باشد قاعدتا ختم خواهد شد.
اگر ترامپ را در نظر بگیرید ایشان در دور اول ریاست جمهوری از برجام خارج شده و انواع تحریم ها را علیه ایران اعمال کرده و اگر دوباره انتخاب شود قاعدتا همچنان این مشکل عدم توان فروش نفت توسط ایران مطرح است. اقتصادی است که باید خود را بدون نفت اداره کند. باید یکی، دو سال تمرین بدون نفت را داشته باشد. امسال، سال دومی بوده که تمرین بدون نفت داشتیم. به نظر می رسد اگر «ترامپ» رئیس جمهور شود، فشاری که شاهد هستیم امسال و سال آینده اثر خود را برجا بگذارد و ما سال آینده تقریبا به آن حداقل بهینه قابل قبول که در اقتصادمان که رفتارهای باثباتی را نشان دهد، برسیم.
اگر «بایدن» رئیس جمهور شود دو سناریو مطرح است. اگر او به برجام برگردد باید یک سری قواعد برجام را بپذیرد. بنابراین نفت ایران باید بتواند دوباره فروخته شود. سوال این است که با شرایط نفت ۳۵ تا ۴۰ دلاری اگر نفت ایران فروخته شود قاعدتا درآمد حاصل از نفت ایران مناسب است و آیا قیمت نفت در جهان پایین تر نمی آید؟ موضوع اصلی این است که آیا دوباره اقتصاد ایران برنمی گردد به آن مشکلات ذاتی خود که یک اقتصاد نفتی وابسته با هزاران مشکل بود؟ پاسخ همه این سوالات مثبت است. برمی گردد ولی در کوتاه مدت که نفت در سیستم اقتصاد می چرخد قاعدتا تمایل به واردات و هزینه کرد پول نفت در حوزه هایی که قبلا هم خرج می شد یک حالت نئشگی را به اقتصاد ایران برمی گرداند و امتیازهای کوتاه مدتی را به اقتصاد ایران می دهد که به نظر می رسد آن احساس کوتاه مدت می تواند در کاهش قیمت کوتاه مدت دلار موثر باشد و زیر ۲۰ هزار تومان هم بیاید. در بازارهای دارایی دیگر هم این کاهش قیمت را شاهد خواهیم بود؛ ولی این کاهش قیمت ها عاملی برای کاهش قیمت کالاها و خدمات مصرفی مردم نخواهد بود. پس احساس دوگانه ای در جامعه ما اتفاق خواهد افتاد و این احساس دوگانه یعنی مردم نمی دانند که سرمایه گذاری کنند یا نکنند. این تعلل دامنه رکود را بیشتر خواهد کرد. الان شرایط نااطمینانی شدیدی بر اقتصاد حاکم است. به محض اینکه «بایدن» بیاید این احساس کم می شود؛ ولی دوباره عدم اطمینان بازخواهد گشت و این مساله باعث می شود بحران رکود، عدم سرمایه گذاری و.. همچنان بر اقتصاد ما مستولی باشد.
در دو حالت نیازمند یک مدیریت قوی در اقتصاد ایران هستیم که زیان ها و مشکلات هر دو اتفاق را به حداقل برساند. حال من از دولتمردان می پرسم: «آیا شما سناریوهای عملیاتی در مقابل هر اتفاقی که در انتخابات آمریکا بیفتد طراحی کرده اید؟» انتظار من بر این است که دولتمردان باید سناریوهای قابل قبولی در هر شرایط برای هر اتفاق داشته باشند و به محض آنکه آن اتفاق افتاد، آن سناریو را عملیاتی کنید.