عقب نشینی دولت از اصلاح مالیاتی

ثمانه نادری

به گزارش کسب و کار نیوز،  البته دولت وعده داد پایه‌های مالیاتی را به جهت داشتن یک منبع مطمئن درآمدی، گسترش خواهد داد و معافیت‌های مالیاتی را به حداقل خواهد رساند تا با تنوع درآمدهای مالیاتی در کنار سایر منابع، در حد توان وابستگی بودجه به نفت را کاهش دهد. همچنین رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز اعلام کردهکه بودجه جاری سال آینده بدون منابع نفتی تامین می‌شود و یکی از منابع جایگزین، درآمدهای مالیاتی است، اما نه به معنای اینکه ما بخواهیم ضرایب مالیات‌های موجود را افزایش دهیم بلکه حتی با توجه به شرایط موجود قرار شده است تا ضرایب بنگاه‌های تولیدی را کاهش دهیم. بنابراین درآمدهای مالیاتی از تعیین پایه‌های مالیاتی جدید همچون مالیات بر عایدی سرمایه و حذف معافیت‌های بی مورد که نیازی به وجود آنها در شرایط جنگ اقتصادی نیست، تامین خواهد شد.
این در حالیست که پس از گذشت چندین ماه هنوز خبری از موضوع اجرای اهداف دولت در خصوص اصلاح مالیات نشده است. لوایح مالیاتی مد نظر دولت بلاتکلیف باقی مانده و لایحه اصلاح قانوت مالیات‌های مستقیم هنوز در وزارت اقتصاد جمع‌بندی نشده است.
به اعتقاد کارشناسان در کنار سیاست افزایش قیمت بنزین با هدف حمایت از اقشار ضعیف، مالیات ابزار مهم دیگر دولت برای جبران کسری بودجه و حمایت از اقشار ضعیف است. به گفته آنها در شرایط فعلی اقتصاد کشور، تنها راه موجود برای فرار از وضعیت بحرانی بازتوزیع است. مقصود از بازتوزیع یعنی با مالیات یا افزایش قیمت برخی کالاها یا خدمات مثل بنزین، رفاه طبقات بالا و متوسط کاسته شود تا از منابع حاصله پرداخت به اقشار پایین‌تر صورت گیرد.
اما در موضوع اصلاح مالیات و نظام جامع مالیاتی، جامعه مورد نظر اقشار متمول و دهک‌های با درآمد بالا هستند که مقاومت آنها سد راه دولت برای این اصلاح مهم می‌شود. به همین دلیل این سوال اصلی به میان می‌آید که چرا دولت در رابطه با برخی از اصلاحات که منابع ثروتمندان و اقشار متمول جامعه را هدف می‌گیرد، مثل اخذ مالیات از سپرده‌های کلان بانکی، اجرای طرح مالیات بر خانه‌های خالی و یا ایجاد پایه‌های مالیاتی جدید عقب نشینی می‌کند؟

حسن مرادی، کارشناس اقتصادی

ناتوانی دولت در مقابله با فراریان مالیاتی

یکی از مهم‌ترین منابع برای مدیریت کشور در همه جای دنیا، افزایش درآمدهای مالیاتی است. در کشور ما نواقصی که در نظام جامع مالیاتی موجود است، مانع از افزایش درآمدهای مالیاتی و تحقق منابع مورد نیاز دولت در این مسیر بوده است. برای مثال با گذشت ده‌ها سال هنوز بخش زیادی از گروه‌های ثروتمند در کشور ما از پرداخت مالیات فرار کرده و اهرم قدرتمندی برای مقابله با این دسته وجود ندارد. از سویی برخی از نهادهای شبه دولتی با وجود آنکه سهمی در تولید ناخالص داخلی ندارند از پرداخت مالیات معاف هستند. بسیاری از مشاغل نیز با اخذ مشاوره از شرکت‌های خاص راه فرار از مالیات را پیدا کرده‌اند. البته با وجود حجم گسترده معافیت‌های مالیاتی شرکت‌های شبه دولتی و با وجود رقم بالای فرار مالیاتی در کشور، بدیهی است که بخش‌های مولد و تولیدی انگیزه‌ای برای پرداخت مالیات نداشته باشند و البته تجربه هم ثابت کرده عمده فشار مالیات همه ساله روی دوش اینها بوده است. یعنی اگرچه دولت سعی دارد از معافیت‌های مالیاتی بکاهد و یا تاکید می‌کند که پایه‌های مالیاتی را افزایش می‌دهد اما در عمل کسانی که از این سیاست مالیاتی دولت متضرر می شوند، خودداری می کنند. طبیعتا دولت به تنهایی قادر به مقابله با این افراد نیست. به همین دلیل طرح این مسائل و پس از آن عقب‌نشینی دولت نشان از مقاومت این گروه‌ها در برابر تغییرات نظام مالیاتی و اصلاح آن دارد. در حالی که مهم‌ترین و اصلی‌ترین منبع کمکی دولت در شرایط تحریم مالیات است. به عبارتی شکاف طبقاتی فعلی و همچنین کاهش فشار به گروه‌ها و طبقات ضعیف را نیز می‌توان با اجرای طرح‌های مالیاتی پیش برد.