سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
به گزارش کسب و کار نیوز-، پیشینه کهن خمینی‌شهر در دوران پیش از اسلام چنان با افسانه‌ها آمیخته شده که تشخیص چهره راستین ماربین از ورای زمان کاری بس دشوار می‌نماید. اما به طور قطع تاریخ بنای روستاهای تاریخی در این خطه به اعصار قبل از شروع تمدن ماد و هخامنشی می‌رسد. از نام‌های قدیمی این شهر می‌توان به مهرین که به معنای آیین مهرپرستی است اشاره نمود که به مرور زمان به مهربین و پس از آن به ماربین تبدیل شده است.
مافروخی شاعر و مورخ قرن چهارم و پنجم هجری توصیف جامعی از ماربین در کتاب خود دارد و به قدمت قرای ماربین تأکید دارد و در کتاب محاسن اصفهان می‌گوید:
«ماربینی که رشک روضه ارم است آفتاب اندر آن درم درم است”
چون رودخانه زاینده‌رود در تمام بلوک ماربین مانند مار در پیچ و خم است و درختان سرسبز و گوناگون سر درهم نموده از این جهت به ماربین نام‌گذاری شده و آفتاب در آن کمتر دیده می‌شود. این بلوک، شش سهم از زاینده‌رود دارد که صرف آبیاری خواهد شد. »
به اعتقاد اکثر زبان شناسان منظور از مار همان مهر یا خورشید است که مخفف شده و به صورت مار درآمده است. در روزگار ساسانی واژه مار به صورت مهر یا میترا تلفظ میشده است.
علیرضا اشرفی- پژوهشگر و مرمت گر بناهای تاریخی به خبرنگار ایسنا در مورد نام سده گفت: واژه سده پس از عصر صفوی و به واسطه وجود سه دِه “ورنوسفادران” و “فروشان” و “خوزان” بر این خطه اطلاق شده است. در زمان پهلوی دوم نیز این نام به نام همایونشهر تغییر می‌یابد و پس از انقلاب اسلامی نام آن را خمینی‌شهر می‌نهند.
رسول صرامی- تاریخ نگار نیز در کتاب « سده در گذر زمان» در صفحه ۷۳ می‌نگارد:« احتمال صحیح‌تر این است که خمینی‌شهر در اثر گسترش روستاهای سه‌گانه امروز به نام سده تبدیل شده است و نام سده ربطی به محل برگزاری جشن‌های سده ندارد، اما این پرسش مطرح می‌شود که “اندان” نیز خود در دوره قاجار ده معتبری بوده پس چرا به جای سده واژه دیگری را استعمال نکردند؟ این پرسش را مرحوم محمد مهریار- نویسنده و محقق چنین پاسخ می‌دهد” چون سده همچنان که استاد همایی فرمودند “های” آن غیر ملفوظ است و لطف و ظرافت کلمه دو حرفی را دارد.»
محله فروشان
رسول صرامی در این باره می‌گوید: اطلاق کلمه «فروشان» در اواخر حکومت زندیه به این منطقه بهدلیل رواج کسب و کار اطلاق شده است و شاید در ابتدا همچون ده بار فروشه، به عنوان قلعه فروشان شناخته میشده است.
استاد مهریار نیز معتقد است کلمه «فروشان» همان «فروزان» است چون حرف «ش» با حرف «ز» به هم قابل تبدیل است بنابراین جزء اول نامواژه «فروشان»، «فروز» معادل فروغ به معنای روشنایی است و «ان» جزء آخر پسوند فاعلی و اتصاف است. بنابراین دو جزء روی هم فروزنده و درخشان است. محله فروشان خود از محلات دیگری چون لادره، محله نو، درسیبه، قلعه آقا و سرپل تشکیل شده است.
محله ورنوسفادران
درمورد ریشه نام این محله چندین نظر مختلف وجود دارد، رسول صرامی نویسنده کتاب «دیار کهن خمینی‌شهر» می‌نگارد: یکی از دهات اصفهان «بنسوان» معروف است که به لهجه ولایتی آشنا هستند که به بنی آسوران معروف بوده‌اند. توضیح این‌که یکی از گروه‌های نژادی یهود در زمان قدیم به نام یهودیان سفارادی یا یهودیان مدیترانه شرقی معروف بودند. هم‌اکنون نیز، یکی از ابنیه یهودیان به نام کنیسه سفارادیم در بیت‌المقدس موجود است.
وی ادامه می‌دهد: قوم ورنوس از شجاع‌ترین سپاهیان ملکشاه سلجوقی بودند. این قوم گارد مسلح ملکشاه را تشکیل می‌داده‌اند. پس از پیروزی‌های ملکشاه و آرام شدن اوضاع ایران، وی مجلس جشنی ترتیب داد و به علت شجاعت، آن‌ها را بهادران که به معنی دلیران است نامیده و به عنوان قدردانی از آن‌ها زمین‌های گاردر را به آن‌ها اهدا کرد و محل اسکان آن‌ها نیز ورنوس بهادران نامیده شده که به مرور زمان به ورنوسفادران تبدیل شده بود.
نظر دیگر هم این است که با توجه به این‌که این قریه در آخرین حد غربی توسعه اصفهان قرار گرفته “بن” اصفهان یا آخر اصفهان نام‌گذاری شده که به مرور زمان به ورنوسفادران تغییر یافته است.
اما استاد مهریار در کتاب «فرهنگ جامع آبادیهای اصفهان» معتقد است که با توجه به این‌که در زبان فارسی حرف س به ش تبدیل می‌شود این کلمه در اصل ورنوش آذران یا آتشکده آذرنوش است. این آتشکده همان آتشکده‌ای است که در بلخ قرار داشته و زرتشت در آنجا کشته شده است. فردوسی می‌گوید:
وز آن جا به نوش آذر اندر شدند ردُّ هیوبد را همه سر زدند
این محله از محلات کوشکباج، باولگان، گارسله، زاغ آباد ، گاردر تشکیل شده است.
محله خوزان
در مورد وجه‌تسمیه محله خوزان استاد محمد مهریار می‌نگارد: این واژه از نام طایفه آریایی «خوز» گرفته شده و ترکیب واژه‌شناسی آن چنین است: «خوز + ان» جزء اول نام قدیمی طایفه خوز است که «خوزستان» و «اهواز» ( اخواز جمع عربی خوز) هم از آن ساخته شده است و جزء دوم آن پسوند جمع و نسبت و کثرت است و دو جزء بر روی هم یعنی جایی منسوب به خوزها و یا محل و مقر خوزان. در اطراف ایران نام واژه‌های دیگری هم داریم که از خوز ترکیب شده است. نظیر خوزران دامغان، خوزنان قزوین، خوزین لار(فرهنگ جامع نام‌ها و آبادیهای کهن اصفهان/ محمدمهریار صفحه ۳۵۷). به روایتی به اعتقاد تاریخ نگاران محله خوزان قدیمی‌ترین محله خمینی‌شهر است. این محله از محلات فتح‌آباد، کوورز و شمس‌آباد تشکیل شده است.
گزارش از؛ سهیلا عموشاهی- خبرنگار ایسنا- منطقه اصفهان
منابع:
دیار کهن خمینی‌شهر، رسول صرامی
فرهنگ جامع آبادیهای اصفهان، محمد مهریار
انتهای پیام
