محسن پویان در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: ترخون گیاهی از خانواده کاسنی یا مرکبان، پایا که ارتفاع آن به حدود ۵۰ سانتی‌متر می‌رسد.

وی با بیان اینکه برگ‌های آن به رنگ سبز براق، پهنک برگ کشیده و باریک و نوک تیز است، افزود: فیلوتاکسی برگ متناوب و گل‌ها متمایل به زرد است و دانه‌های گیاه عقیم بوده و تکثیر آن به صورت رویشی انجام می‌شود.

این پژوهشگر گیاهان دارویی بیان کرد: ابن‌سینا و زکریای رازی پزشکان دانشمند ایرانی قبل از اروپائیان به خواص درمانی ترخون پی بردند و در کتاب‌های طبی خود می‌نویسند که ترخون نفخ را برطرف کرده و هوای آلوده از طاعون را ضدعفونی و پاک می‌کند.

پویان گفت: ابن بیطار ترخون را سبزی سفره غذا می‌داند و عقیده دارد چند برگ از ترخون اشتها را تحریک کرده و نفس را معطر و خوشبو می‌کند.

وی افزود: ترخون در زمان جنگ‌های صلیبی به اروپا وارد شد و کشت آن در نقاط مختلف اروپا معمول و رواج یافت و امروزه این سبزی معطر را در غذا و دوا به کار می‌برند.

مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی اظهار کرد: ترخون از زمانی که در اروپا پیدا شد در طب و درمان امراض به کار رفت و در مصرف آن خواص اشتهاآور، هضم‌کننده، عادات ماهانه زنان و ترشح‌کننده بزاق دهان و همچنین داروی دردهای دندان تشخیص دادند.

پویان تصریح کرد: در قرن نوزدهم دو پزشک معروف فرانسوی به نام شومل و کازن با مصرف دم کرده و اسانس ترخون بیماری‌هایی را چون ضعف معده و سوءهضم معالجه می‌کردند و از معالجه با این گیاه معطر نتایج موثری می‌گرفتند.

وی خاطرنشان کرد: در برگ ترخون اسانس روغنی وجود دارد که ترکیب عمده اسانس آن را متیل چاویکول و پی‌متوکسی سینامیک آلدئید تشکیل می‌دهند که این مواد خاصیت ضدعفونی‌کنندگی بسیار قوی دارند.

این پژوهشگر گیاهان دارویی با بیان اینکه برگ و سرشاخه‌های گلدار ترخون محرک و مقوی معده بوده و خاصیت ضدانگلی دارد، تصریح کرد: مصرف آن اشتهاآور و ادرارآور (کاهش‌دهنده آب و رطوبت اضافه بدن) بوده و اندکی خاصیت مخدر دارد و مصرف ترخون برای جلوگیری از خونریزی لثه‌ها و نیز التیام زخم‌هایی که در دهان وجود دارند بسیار مفید است.

پویان با اشاره به اینکه دم‌کرده آن برای جلوگیری از آبله و سرخجه و کنترل علل وبا در طب گیاهی اهمیت زیادی دارد، اظهار کرد: ریشه‌ ترخون در طب گیاهی به نام عاقرقرحا مشهور است.

وی با بیان اینکه ترخون قدرت دفاعی بدن را در برابر برخی ویروس‌ها و باکتری‌ها افزایش می‌دهد، افزود: قطره ترخون حاوی اسانس برگ ترخون در بازار دارویی ایران موجود است.

مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی اظهار کرد: این قطره بر اساس حداقل ۱۳ میلی‌گرم میتیل چاویکول در هرمیلی لیتر از فرآورده استاندارد شده و به ‌صورت خوراکی روزانه ۲۰-۱۰ قطره به ‌عنوان محرک اشتها همراه مقداری مایعات پیش از غذا استفاده می‌شود و برای برطرف کردن سکسکه یک تا دو قطره ترخون بر روی یک حبه قند چکانده و میل می‌شود که مصرف آن در دوران بارداری و کودکان کمتر از ۴ سال منع مصرف شده است.

پویان ادامه داد: این گیاه به برطرف کردن سکسکه و درد مفاصل کمک کرده، قدرت دفاعی بدن را در برابر برخی ویروس‌ها و باکتری‌ها افزایش  و مصرف سالانه ترخون قدرت جنسی را کاهش می‌دهد.

وی اظهار کرد: ترخون این خاصیت را دارد که مقوی دستگاه‌ هاضمه است و همچنین نفخ و باد شکم را دفع می‌کند.

ترخون؛ جایگزین نمک

این پژوهشگر گیاهان دارویی بیان کرد: ترخون می‌تواند جانشین نمک شود و افرادی که از مصرف نمک منع شده‌اند مانند بیماران قلبی، افرادی که پرفشاری خون دارند، یا اشخاص چاق که مجبور به پیروی از رژیم غذایی بی‌نمک شده‌اند می‌توانند به جای نمک ترخون در غذای خود مصرف کنند و علاوه‌ بر این‌که غذای خود را با نمک احساس کنند از طعم مطبوع و خواص شفابخش ترخون نیز استفاده کنند.

پویان ادامه داد: ترخون در قدیم به‌واسطه‌ خواص درمانی که داشته بسیار معروف بوده و در فرانسه به نام گیاه اژدها و یا شرپانتین معروف بوده است و از آن سالاد درست می‌کرده‌اند و یا خام و با غذا می‌خورده‌اند. ترخون را دم می‌کرده‌اند و دم‌کرده آن را به عنوان مقوی معده می‌خورده‌اند تا هضم غذا را آسان کند، گاز و نفخ شکم و روده‌ها را برطرف می‌کند و قاعدگی و عادت ماهانه زنان را مرتب سازد و دردهای اعصاب و انواع رماتیسم را شفا می‌بخشد.

وی با بیان اینکه خواص درمانی ترخون مرهون روغن مایع اصلی آن است که دارای بو و طعم تندی است و مزه آن نزدیک به تربانتین است، اظهار کرد: روغن مایع اصلی ترخون دارای هفتاد درصد استراگول و بیست درصد ترپن است.

وی با اشاره به اینکه این روغن دارای خواص تقویت‌کننده، اشتهاآور، مقوی معده، ادرارآور، قاعده‌آور و کرم کش است، افزود: ترخون را به‌عنوان دم‌کرده به مقدار ۲۵ تا ۳۰ گرم در یک لیتر آب دم کرده و سه یا چهار بار در روز و هر بار یک فنجان از آن را پس از صرف غذا مصرف می‌کنند.

مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی خاطرنشان کرد: اسانس ترخون به مقدار سه تا پنج قطره در روی یک حبه قند نیز برای تقویت معده و دفع نفخ شکم استفاده می‌شود.