سنجش میزان احساس امنیت و آسایش گردشگران داخلی (مطالعه موردی شهر ساحلی بندر گناوه)

چکیده
انسانها برای گذراندن فراغت و تفریح خود و برای برآوردن نیازهای روحی و فردی نیاز به محیطی دارند که شرایط آرامش و آسایش را برای آنها فراهم کند. در این زمینه، امنیت بسیار حائز اهمیت است. هدف پژوهش حاضر، سنجش میزان احساس امنیت و آسایش گردشگران داخلی شهر ساحلی گناوه است. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی مبتنی بر شیوه پیمایشی است. جامعه آماری منطقه مورد مطالعه، شامل گردشگران داخلی که در تابستان ۱۳۹۵ به شهرستان گناوه سفر کردند و به مدت یک هفته در این شهر اقامت داشتند که محققان طی این مدت توانستند ۲۲۸ پرسش نامه جمع آوری کنند. پایایی داده های مورد استفاده به وسیله آزمون کرونباخ ۰ / ۷۴۵ محاسبه شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های آماری همبستگی پیرسون و اسپیرمن، تی تک نمونه ای و رگرسیون گام به گام استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد، بین تحصیلات گردشگران و احساس امنیت آنها رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد؛ به طوری که هرچه سطح تحصیلات آنها افزایش پیدا می کند احساس امنیت آنها نیز افزایش پیدا می کند، اما سطح درآمدی آنها با احساس امنیت آنها رابطه مستقیم و معناداری نداشته است. نتایج آزمون T نشان می دهد که رضایت گردشگران از امکانات و خدمات منطقه مورد مطالعه (در سطح خطای ۰
/ ۰۵) وضعیتی پایین تر از حد مطلوب داشته اند. نتایج حاصل از رگرسیون گام به گام نشان داد، شاخص امکانات پذیرایی با بتای ۰ / ۲۳۱ بیشترین تأثیر، شاخص امکانات اقامتگاهی با ضریب بتای ۰۱۹۱ کمترین تأثیر را بر امنیت و آسایش گردشگران شهر گناوه گذاشته است. از این رو، برنامه ریزی در همه شاخص ها برای تأمین آسایش و امنیت گردشگران منطقه لازم است. در این زمینه، مسئولان و مدیران شهر ساحلی گناوه باید اقدامات لازم را در جهت بهبود گردشگری و کمک به توسعه منطقه مدنظر قرار دهند.

مقدمه
گردشگری یکی از فعالیت های مهمی است که در دهه های اخیر از جایگاه ویژه ای در توسعه اقتصادی برخی کشورها برخوردار بوده است امیر کتولی و مصدق، ۱۳۸۹: ۱۳۸). در سال های اخیر، گردشگری منبع درآمد سرشار در تجارت جهانی و عنصر مهمی در بهبود و تنظیم موازنه بازرگانی و تراز پرداخت های بسیاری از کشور ها شده است (کاظمی، ۱۳۸۶: ۴). توجه به مقوله گردشگری زمانی مهم تر جلوه می کند که گردشگری بین المللی در سال ۲۰۱۵، ۴
/ ۴ درصد رشد کرد و به مجموع ۱۱۸۴ میلیون نفر رسید. بعد از بحران ۲۰۱۰ در ششمین سال متوالی، تازه واردان بین المللی بالاتر از حد متوسط با مقدار ۴ درصد افزایش یافت. تقریبا در سال، بیش از ۵۰ میلیون گردشگر نسبت به سال ۲۰۱۴، به مقصدهای بین المللی سراسر جهان سفر کردند (۲۰۱۵ ,Two). جهانگردی و گردشگری که بزرگترین تحرک و جابجایی انسانها در زمان صلح اطلاق می شود، خود به صورت یک پدیده اجتماعی فرهنگی است. ضرورت احساس امنیت اجتماعی و آرامش روانی در بین گردشگران موجب افزایش شمار گردشگران، موجب رونق یافتن کسب و کار و افزایش درآمد شرکتها و مؤسساتی شود که در این عرصه فعالیت می کنند. «توسعه گردشگری به ویژه در کشور های کمتر توسعه یافته، عامل مؤثری در مقابله با فقر است و موجب افزایش درآمد قشرهای مختلف، کاهش بیکاری و رونق اقتصادی و در نتیجه، بهبود کیفیت زندگی مردم و افزایش رفاه اجتماعی می شود (۷ :۲۰۰۸ ,kazemi). با ایجاد سفر، مسئله امنیت اهمیت خاصی را به خود خواهد گرفت؛ زیرا تا امنیت برقرار نباشد، سفری شکل نخواهد گرفت و سخن گفتن از گردشگری، بیهوده خواهد بود. امنیت گردشگری، به تازگی به عنوان یکی از مهم ترین مباحث در امنیت ملی در سرتاسر جهان امروز شناخته و در نظر گرفته می شود (بوکسیل، ۲۰۱۲: ۲۷- ۲۸). در عرصه گردشگری، امنیت به معنای عام آن از اهمیت فراوانی برخوردار است؛ زیرا احراز امنیت در عرصه های مختلف، از جمله امنیت اقتصادی، سیاسی، قانونی اجتماعی، روانی و بر میزان ورود گردشگران و تمایل آنها به اقامت در کشور میزبان و نیز سفرهای مجدد تأثیرگذار است، امنیت، مفهوم کلی است که شامل وضعیت سلامت، آرامش و رفاه فرد و ثبات جامعه می شود و در حقیقت، محفوظ – ماندن از آسیب توسط دیگران است (هزار جریبی، ۱۳۹۰: ۱۲۸). کشور ایران دارای جاذبه های گردشگری تاریخی و طبیعی فراوان و منحصر به فردی است. یکی از مهم ترین مسائلی که در وجه بین المللی ایران تأثیر منفی داشته و جذب گردشگر را تحت تأثیر قرار داده است، تبلیغات منفی در زمینه عدم وجود امنیت برای گردشگران در این کشور است. این مسئله موجب شده، کشور ایران به عنوان یکی از مقاصد گردشگری با پتانسیل بسیار بالا، در مقایسه با سایر کشورهای جاذب گردشگری وضعیت رضایت بخشی نداشته باشد. براساس بررسی های به عمل آمده، ثابت شده سیاست ایران در زمینه گردشگری در سطح جهانی ضعیف بوده و پدیده جهانی شدن، این ضعف را نمایان تر ساخته است اتولایی، ۲۰۰۶: ۷)، شهر ساحلی گناوه، به دلیل ویژگی خاس از لحاظ طبیعی و جایگاه آن از نظر تجارت و بازرگانی (۱۴۵ کیلومتر مرز آبی) همواره مورد توجه گردشگران داخلی بوده است و هر ساله تعداد زیادی مسافر را از راه دور و نزدیک به خود جذب می کند، اما به دلیل تصرف بخشی از زمین های ساحلی توسط مالکان شخصی، از بین بردن ساحل طبیعی با احداث خیابان در نزدیکی آن و وجود کاربری های نامناسب در این حوزه، بروز فعالیتهای غیر رسمی و عدم کارایی لازم برای بخش ساحلی شهر گناوه به همراه داشته است که خود دلایلی بر ناکامی شهر گناوه در حوزه گردشگری و جذب توریست است. ضرورت پژوهش حاضر از آن روست که ساماندهی آن با توجه به اینکه سواحل دارای اهمیت ویژه ای در جذب گردشگر هستند و همچنین، سالانه جمعیت زیادی از گردشگر داخل کشور به گناوه سفر می کنند، از اهمیت زیادی برخوردار است که می توان زمینه مناسبی برای یک سفر بدون دغدغه و همراه با آسایش و امنیت برای گردشگران فراهم کرد. هدف از انجام این پژوهش، سنجش میزان احساس امنیت و آسایش گردشگران داخلی شهر ساحلی گناوه است
با توجه به موضوع مورد مطالعه و هدف پژوهش، محققان در صدد پاسخ کارشناسی به سؤالات ذیل هستند: وضعیت
احساس امنیت و آسایش گردشگران داخلی در شهر ساحلی گناوه چگونه است؟ مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر احساس امنیت و آسایش گردشگران داخلی شهر ساحلی گناوه کدام اند؟
در زمینه امنیت گردشگران تحقیقات زیادی انجام شده که در ذیل به برخی از آنها اشاره می کنیم
صلواتی و مولایی در مقاله ای «بررسی عوامل مؤثر بر احساس امنیت گردشگران (مطالعه موردی: شهر سنندج)» به این نتیجه رسیدند که از بین عوامل مؤثر بر امنیت عملکرد پلیس، عامل فرهنگی، عامل اقتصادی، و عملکرد رسانه ها، تأثیر معنی داری بر احساس امنیت در بین گردشگران داشته و در این میان عوامل اجتماعی و سیاسی، تأثیر معنی داری بر احساس امنیت نداشته اند (صلواتی و مولائی، ۱۳۹۴). اسماعیل زاده و همکاران در مقاله ای با عنوان «سنجش میزان احساس امنیت گردشگران در فضای کلان شهرها (مورد مطالعه: کلان شهر تبریز)» به این نتیجه رسیدند که میزان تحصیلات، سن، سواد، وضعیت تأهل، میزان درآمد، نقش نیروی انتظامی و رسانه ها به مقدار بسیار زیادی بر میزان احساس امنیت اجتماعی گردشگران شهری تأثیر داشته و در این میان، وضعیت کالبدی فیزیکی شهر تبریز کمترین تأثیر را از نظر گردشگران شهر داشته است (اسماعیل زاده و همکاران، ۱۳۹۴). خوش فر و همکاران، در مقاله ای با عنوان «بررسی احساس امنیت فردی و اجتماعی از دیدگاه گردشگران و عوامل مؤثر بر آن، مطالعه موردی: گردشگران منطقه گردشگری ناهارخوران و النگدره شهر گرگان» به این نتیجه رسیدند وجود احساس امنیت اجتماعی در گردشگاه های مورد مطالعه، دارای کارکردهای مثبت برای گردشگران و توسعه گردشگری است (خوش فر و همکاران، ۱۳۹۲). شریتیان و طوافی در مقاله «تحلیل احساس امنیت گردشگران با تأکید بر برنامه ریزی شهری (مطالعه موردی زائران کلان شهر مشهد)» به این نتیجه رسیدند، احساس امنیت در بین گردشگران حریم رضوی دارای کارکردهای اثرگذاری بر توسعه گردشگری دینی در کلان شهر مشهد خواهد بود و همچنین، متغیر کیفیت خدمات شهری و سلامت معنوی بیشترین تأثیر را بر احساس امنیت گردشگران داشته اند (شربتیان و طوافی، ۱۳۹۴). أنیا و همکاران در پژوهشی با عنوان «بررسی نحوه اثرگذاری برنامه شهر ایمن به عنوان مینای پایه ای در صنعت توریسم، مطالعه موردی شهر پوتراجیا»، پرداختند (آنیا و همکاران، ۲۰۱۲). محققان بر این باورند که بعد امنیت یکی از مسائل برجسته در بین توریست ها در حوزه توریسم شهری است. پاسخگویان بر این باورند که برنامه های پیشگیری از جرم در برنامه شهر ایمن، رویکردی مهم در جهت امنیت توریست ها است. قطری امیر و همکاران در مقاله «محیط گردشگری پایدار، احساس زنان مسافران بین المللی در ایمنی و امنیت در کوالالامپور» به این نتیجه رسیدند ۹۹ درصد از پاسخ دهندگان دریافته اند که راه رفتن در اطراف کوالالامپور (KL) در روز بسیار امن است. این احساس در طول شب تا ۱۵ درصد کاهش یافته است. احساس ناامنی درک شده توسط پاسخ دهندگان ترافیک جاده بوده است افطری امیر و همکاران، ۲۰۱۴).
در جمع بندی از ادبیات و پیشینه تحقیق، می توان گفت که امنیت می تواند یکی از مؤلفه های مهم جذب گردشگر برای ارتقا و توسعه این صنعت باشد که تأثیر شگرفی بر گردشگری و اتخاذ تصمیم از جانب گردشگران برای سیروسفر و بازدید از مکان های تاریخی و طبیعی به همراه دارد. جهانگردان و گردشگران، خواهان سفری بدون خطر و دغدغه اند و محافظه کاری و احتیاط آنان موجب می شود آسایش، آرامش، اعتماد و امنیت بیشتری را طلب کنند (صمدیان و همکاران،

نتیجه گیری
جهانگردی و گردشگری که بزرگترین تحرک و جابجایی انسان ها در زمان صلح اطلاق می شود، خود به صورت یک پدیده اجتماعی – فرهنگی است، ضرورت احساس امنیت اجتماعی و آرامش روانی در بین گردشگران، موجب افزایش شمار گردشگران، موجب رونق بافتن کسب و کار و افزایش درآمد شرکتها و مؤسساتی شود که در این عرصه فعالیت می کنند. خط ساحلی گناوه، یکی از قدیمی ترین مراکز سکونت در جنوب کشور است. خط ساحلی گناوه در استان بوشهر با داشتن جذابیت های فراوان گردشگری، زمینه فروانی را برای حضور گردشگران از اقصی نقاط کشور به این شهر ساحلی را فراهم
کرده است، گناوه، در سال های اخیر به سبب داشتن ساحل زیبا، بازار کالاهای تجاری، مناظر طبیعی مقصد گردشگران بوده است، اما برخلاف درونمایه غنی آن اکنون بدون کارایی لازم برای شهروندان و گردشگران است. آگاهی بر طراحی در نوارهای ساحلی، توجه به نیاز های گردشگران در چنین فضایی بسیار مهم است
هدف پژوهش حاضر، سنجش میزان احساس گردشگران داخلی شهر ساحلی گناوه است. مطابق مطالعات، تحلیل و محاسبات آماری انجام یافته از آزمون همبستگی پیرسون و اسپیرمن نشان میدهد که بین امنیت گردشگری با میزان سواد رابطه معنی داری وجود دارد (۲۰۰۵ و همبستگی پیرسون و اسپیرمن به ترتیب برابر با ۰
/ ۲۵۴ و ۰ / ۲۶۰). این رابطه مثبت متوسط است، یعنی هر چه میزان تحصیلات در بین افراد بیشتر باشد، بر میزان امنیت گردشگران نیز افزوده می شود همچنین، بین شاخص در آمد و ایجاد امنیت برای گردشگران رابطه معنی داری وجود ندارد ( ۰
/
۰۵

/ ۰۱۹ و ۰ / ۰۳۱). یعنی میزان درآمد در بین گردشگران نتوانسته بر افزایش امنیت آنها مؤثر
باشد.
مقدار میانگین رضایت با آزمون تی تک نمونه ای برای شاخص امکانات اقامتگاهی ( ۲
/ ۰۲)، امکانات پذیرایی ( ۱
/
۸۱). امکانات زیربنایی ( ۲ / ۲۳)، عملکرد نیروی انتظامی ( ۲ / ۲۵)، احساس آرامش در مدت اقامت ( ۲
/
۱۸) و امنیت سواحل ( ۲ / ۲۱) است، از آنجایی که سطح رضایت از هرکدام از شاخص های خدماتی و امکانات گردشگری گناوه از نظر گردشگران پایین تر از حد مبنای ۳ فرار دارد، می توان نتیجه گرفت خدمات و امکانات گردشگری منطقه مورد نظر، در وضعیت نامطلوبی قرار دارد و نتوانسته امنیت و آسایش گردشگران را تأمین کند. در انتها با استفاده از آزمون رگرسیون گام به گام می توان قضاوت کرد که شاخص امکانات پذیرایی با بنای ۰
/
۲۳۱ بیشترین تأثیر را بر گردشگری گناوه و رضایت دارد. شاخص امکانات اقامتگاهی با ضریب بتای ۰
/
۱۹۱ کمترین تأثیر را بر امنیت و آسایش گردشگران محدوده مورد مطالعه گذاشته است.
نتایج به دست آمده پژوهش با نتایج پژوهش رمضان زاده لسموئی و همکاران (۱۳۹۴) که گردشگری تأثیر منفی بر امنیت گذاشته و موجب کاهش احساس امنیت گردشگران شده است، همخوانی دارد. همچنین، با نتایج پژوهش اسماعیل زاده و همکاران (۱۳۹۴) که میزان تحصیلات، سن، سواد، وضعیت تأهل، میزان درآمد، نقش نیروی انتظامی و رسانه ها به مقدار بسیار زیادی بر میزان احساس امنیت اجتماعی گردشگران شهری تأثیر داشته و در مجموع، درصد بالایی از گردشگران شهر مورد نظر را دارای امنیت اجتماعی نسبتا خوبی می دانند، همخوانی ندارد
– مطابق نتایج حاصل از تحقیق میزان رضایت گردشگران در هیچ کدام از خدمات و امکانات بالاتر از حد مطلوب نبوده است، از این رو، لزوم تجدیدنظر در برنامه ریزی گردشگری گناه لازم و ضروری به نظر می رسد.
– مطابق نتایج دیگر تحقیق، بیشتر مشکلات گردشگری گناه از امکانات پذیرایی، سپس احساس آرامش در مدت اقامت بوده است؛ بنابراین، در برنامه ریزی های که برای آسایش امنیت و آسایش گردشگران منطقه ساحلی گناوه انجام می شود، توجه به دو شاخص مذکور در اولویت های برنامه ریزی پیشنهاد می شود. برای افزایش امنیت گردشگران در این زمینه راهکارهای زیر پیشنهاد می شود:
، گشت های مدام پلیس ساحلی ۲، نظارت منظم و دقیق بر مکان های اقامتی ٣. استفاده از دوربین های مداربسته در فضای اقامتی و گردشگری ۴، شناسایی مکان های پرخطر و ارائه راهبرد برای بالا بردن امنیت گردشگران؛ ۵، نورپردازی و ایجاد روشنایی در سواحل و برای رفع مکانهای تاریک و خطرناک؛ غم جمع آوری اراذل و اوباش و برخورد مناسب و قاطع پلیس با آنهاء