بی‌اعتمادی سپرده‌گذاران ارزی به بانک‌ها

ثمانه نادری

بی‌اعتمادی سپرده‌گذاران ارزی به شبکه بانکی دلیل مهمی برای امتناع مردم از انتقال ارزهای خانگی به بانک‌هاست، به اعتقاد کارشناسان این بی‌اعتمادی حداقل در کوتاه‌مدت از میان نخواهد رفت، حتی با وجود آنکه بانک‌ها نرخ سود جذابی را برای سپرده‌های ارزی منظور داشته‌اند.
از جمله سیاست‌های بانک مرکزی برای جذب ارزهای خانگی و تداوم سیاست تثبیت ارز سپرده‌گذاری ارزی است که رئیس کل بانک مرکزی نرخ سقف سود مجاز آن را ۵ درصد اعلام کرده است. با توجه به نگرانی‌هایی که بابت تشکیل بازار سیاه ارزی وجود دارد کارشناسان
دو روش تشکیل بورس ارز و همچنین سپرده‌گذاری ارزی را پیشنهاد می‌کنند که البته درباره سپرده‌گذاری ارزی نظر آنها بر تعیین نرخ سودهای جذاب و تسهیل شرایطی است که سپرده‌گذاران را به این سو بکشاند.
رئیس کل بانک مرکزی به سپرده‌گذاران ارزی توصیه کرد تا در سپرده‌گذاری‌های خود دو پارامتر نرخ سود معقول و اعتبار بانک‌ها را در نظر داشته باشند و گفت: سقف مجاز سود ۵ درصد است. ولی‌ا… سیف درباره رفتار برخی بانک‌ها در اعطای سود به سپرده‌های ارزی گفت: بانک مرکزی برای نرخ سود سپرده‌های ارزی سقفی را تعیین کرده که برای سپرده‌های دلاری ۵ درصد و برای یورویی ۴درصد تعیین شده است. بر این اساس به بانک‌ها اعلام شده که هر چقدر سپرده ارزی بگیرند، می‌توانند آن را نزد بانک مرکزی سپرده‌گذاری کرده و سود دریافت کنند. رئیس کل بانک مرکزی افزود: بانک‌ها حتی می‌توانند زیر این نرخ هم عمل کنند، اما همانطور که قبلا اعلام کردم ریسک هر بانک متفاوت است؛ بنابراین مردم وقتی می‌خواهند نزد بانکی سپرده‌گذاری کنند باید دو پارامتر را در نظر داشته باشند.
وی تصریح کرد: نخستین پارامتر نرخ سود سپرده و دومین پارامتر میزان اعتمادی است که مردم به آن بانک دارند؛ اگر یک بانک معتبر نرخ سود پایین‌تری را ارائه دهد برای مردم قابل قبول‌تر از آن است که بانکی با اعتبار کمتر نرخ سود بالاتری بدهد؛ بانک مرکزی به این موضوع ورود نمی‌کند؛ بلکه نرخ سودی که بانک می‌دهد را مبنا قرار داده و با آن نرخ سودی که اعلام کرده است به آنها سود می‌دهد. سیف ادامه داد: ما سقف نرخ سود را ۵ درصد اعلام کرده‌ایم و اگر بانک‌ها رقم بالاتری می‌دهند جایز نیست و شاید نرخ خود را با نرخ اعلامی بانک مرکزی تطبیق نداده‌اند.

سود جذاب سپرده‌گذاری ارزی
کمیل طیبی، کارشناس اقتصادی
یکی از سیاست‌های دولت برای تداوم و پایدار بودن تثبیت نرخ ارز، جذب ارزهای مردم با روش سپرده‌گذاری ارز در شبکه بانکی است. با توجه به اینکه سپرده‌گذاری ارزی به ویژه با پول‌های قوی مثل دلار و یورو در بانک‌های بین‌المللی در کشورهای توسعه‌یافته آمریکا و اروپا با سقف سود ۵ درصد تعیین می‌شود که سود خیلی بالایی است، سیاست جدید بانک مرکزی در تعیین سقف سود ۵ درصد برای این سپرده‌ها مطابق با استانداردهای جهانی خواهد بود و از این نظر برای مردم نیز جذاب است. از طرفی این سیاست کمک خواهد کرد ارزش دارایی دلار محفوظ بماند. با توجه به اینکه دلار و یورو در کشور ما پول‌های قوی به شمار می‌روند، با سپرده‌گذاری ارزی مشمول تورم داخلی نمی‌شوند و از این جهت که برخلاف ریال ارزش آنها حفظ می‌شود، باز مقرون به صرفه خواهند بود و سود تضمین‌شده‌ای برای سپرده‌گذار به وجود می‌آورد. بنابراین به نظر می‌رسد که اگر جامعه با سیاست جدید همکاری کند، تعادل به بازار ارز برگردد.البته در کنار این سیاست، سیاست‌های دیگری برای جذب دارایی‌های ارزی مردم به شبکه بانکی وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آنها تضمین نرخ تثبیت‌شده ارز است. در صورت تضمین سیاست تثبیت ارز و عدم بروز التهابات در بازار تقاضاهای اضافی از بازار برچیده می‌شود و بعد از آنکه تقاضایی به وجود نیاید، مردم دارایی‌های ارزی خود را به سمت بانک‌ها می‌برند. اجرای این سیاست و همچنین سپرده‌گذاری ارزی می‌تواند بانک‌ها را در مسیر حمایت از صادرات غیر نفتی قرار دهد.

کار سخت بانک‌ها
کامران ندری، کارشناس اقتصادی
با توجه به سابقه بد سپرده‌گذاری ارزی در بانک‌ها به نظر نمی‌آید سپرده‌گذاران ارزی در کوتاه‌مدت به بانک‌ها اعتماد کنند. در گذشته وقتی سپرده‌گذاران ارزی برای دریافت ارز خود به بانک‌ها مراجعه می‌کردند، با پاسخ منفی بانک‌ها برای دریافت ارز روبه‌رو می‌شدند، به این دلیل که ارز تمام شده بود. بر همین اساس بانک‌ها معادل ریالی آن را به سپرده‌گذاران می‌دادند، در حالی که معادل ریالی آن براساس نرخ دولتی محاسبه می‌شد نه نرخ بازار آزاد. از آنجایی که نرخ دولتی مبنای محاسبه می‌شد، سپرده‌گذاران متضرر می‌شدند و این روند به تدریج آنها را از شبکه بانکی دلزده کرد. به همین دلیل آنها در حال حاضر به شبکه بانکی و بانک‌ها اعتماد ندارند و نمی‌‌خواهند دارایی‌های ارزی خود را حتی به مرغوب‌ترین شکل در بانک‌ها سپرده‌گذاری کنند و با وجود تضمین و تعهدی که وجود دارد و تضامینی که بانک مرکزی به آنها مبنی بر بازگشت عین ارز را داده، اعتماد سپرده‌گذاران خدشه‌دار شده است. بنابراین به نظر نمی‌رسد در کوتاه‌مدت استقبال زیادی از این برنامه شود، مگر اینکه به مرور زمان و با پیشگامی یک عده برای سپرده‌گذاری که به این سیستم اعتماد کنند، اعتماد را ایجاد کرد. شاید در بلندمدت مردم اعتماد کنند و پس‌اندازهایی را که به شکل ارزی در منزل یا صندوق امانت بانک‌ها دارند، با سود ۵ درصد برای سپرده‌های دلاری به بانک‌ها بیاورند. در صورتی که این اعتماد‌سازی برای بانک‌ها مهم‌ترین چالش است و جلب اعتماد مردم کار آسانی نیست. اعتماد‌سازی باید آنقدر شیوع پیدا کند تا مردم به این سو ترغیب شوند و به جای اینکه سپرده‌های ارزی را در صندوق امانت بگذارند، نزد بانک‌ها سپرده‌گذاری کنند.