سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
مجتبی کاوه
صنایع شوینده، آرایشی و بهداشتی در ایران با وجود به‌روز بودن فناوری و کیفیت مناسب محصولات و بازار پرتقاضای داخلی، به دلیل باز بودن دروازه‌های واردات، نظارت ناکافی و مشکلات ساختاری، سهم مناسبی از بازار ندارند. جمشید فروزش، دبیر انجمن صنایع شوینده، آرایشی و بهداشتی در گفتگو با «کسب‌وکار» چالشهای پیش‌روی این صنایع را بررسی و تحلیل کرده است.
وضعیت بازار شوینده، آرایشی و بهداشتی کشور چگونه است؟ چالشهای اصلی در این بازار چیست؟
بازار محصولات شوینده، آرایشی و بهداشتی یک بازار بسیار گسترده با بیش از ۸ هزار میلیارد تومان حجم است. این بازار فرصت‌آفرینی گسترده‌ای هم در مساله اشتغال و هم در بحث پوشش نیاز داخلی و هم در حوزه صادارت دارد. از نظر فناوری و تجهیزات و دانش تخصصی، صنایع این حوزه عقب‌ماندگی چندانی از فناوری روز جهان ندارند، اما چالشهای اساسی این بازار در دو بحث کیفیت و کالای قاچاق خلاصه می‌شود. به این معنی که ما از یک سو با چالش کاهش کیفی برخی تولیدات داخلی مواجه هستیم و از سوی دیگر کالای قاچاق به شدت بازار ایران را تهدید می‌کند.
در حوزه شوینده‌ها هم با قاچاق مواجه هستیم؟
در حوزه محصولات شوینده، این بازار با قاچاق مواجه نیست، ولی چالش اصلی در بحث شوینده‌ها کاهش کیفیت کالاست. آزمایشگاه انجمن صنایع شوینده، آرایشی و بهداشتی و مسئولان این انجمن، محصولات شوینده را در بازار به صورت فصلی رصد می‌کنند. اگر تخلف کیفی وجود داشته باشد در فاز اول به تولیدکننده اخطار داده می‌شود و در فاز دوم تولیدکننده برای برخوردهای قانونی به مراجع ذی‌صلاح معرفی می‌شود و این برخوردها می‌تواند تا تعلیق پروانه بهره‌برداری ادامه پیدا کند. این برخورد به صورت جدی انجام می‌شود تا کاهش کیفیت موجب کاهش اعتماد مشتریان به محصولات داخلی نشده و عرصه برای ورود محصولات خارجی به صورت قاچاق یا رسمی باز نشود.
در بازار لوازم آرایشی – بهداشتی آنچه مشاهده می‌شود وفور محصولات خارجی است. آیا همه این محصولات به صورت قاچاق به بازار داخلی وارد می‌شود؟
متاسفانه در محصولات آرایشی – بهداشتی صنایع کشور با چالش بسیار بزرگی تحت عنوان کالای قاچاق روبه‌رو هستند. در این حوزه حدود ۳۰ درصد بازار در اختیار کالای داخلی است و این درحالیست که توان تامین صددرصدی نیاز داخل توسط تولیدکنندگان کشور وجود دارد. با وجود تاکید رهبر معظم انقلاب بر توقف واردات کالاهای خارجی که مشابه داخلی دارند و حتی حرام اعلام کردن این کار از سوی ایشان و برخی مراجع، سودجویان به این تاکیدات بی‌توجهی کرده و با ترفندهای مختلف مجوز واردات کالای خارجی که مشابه داخلی دارد را دریافت می‌کنند، یعنی بخشی از واردات به صورت رسمی انجام می‌شود . این درحالیست که واردات رسمی تنها ۱۰ درصد از ۷۰ درصد بازار که در اختیار کالاهای خارجی است را پوشش می‌دهد و ۶۰ درصد دیگر کاملا به صورت قاچاق به کشور وارد می‌شود. جولان اقلام آرایشی – بهداشتی قاچاق در بازار متاسفانه علاوه بر خسارت سنگین به صنایع داخلی، موجب صدمات جدی و گاه جبران‌ناپذیر برای مصرف‌کنندگان شده است. اگر خواهان رشد صنایع داخلی، حل شدن مشکل اشتغال، خروج تولید از رکود و ارتقای سلامت مردم هستیم، باید با کالای قاچاق در تمام زنجیره ورود و عرضه – از مبادی ورودی و مرزها گرفته تا مراکز توزیع و فروش – قاطعانه‌تر برخورد کنیم.
وقتی با چنین حجمی از قاچاق روبه‌رو هستیم، آیا به معنی این نیست که متقاضی از کالای خارجی استقبال می‌کند؟
متاسفانه باید اذعان کرد که متقاضی و مشتری ایرانی از کالای خارجی در حوزه آرایشی – بهداشتی استقبال می‌کند، ولی اینجا یک بحث مطرح می‌شود؛ اینکه آیا کالای ایرانی از نظر کیفی از کالای خارجی پایین‌تر است یا مسائل دیگری موجب شده کالای خارجی مورد استقبال قرار گیرد؟ بنده به عنوان کسی که عمرش را در صنعت شوینده و آرایشی – بهداشتی کشور سپری کرده و صنایع کشورهای مختلف را در این زمینه بررسی کرده قاطعانه می‌گویم محصولات ایرانی در بسیاری از گریدها از محصولات مشابه خارجی هیچ چیز کم ندارد و حتی از آنها بهتر است. مسائل مختلفی باعث شده که ایرانی از محصول داخلی رویگردان شود و مرغ همسایه را غاز ببیند که یکی از این مسائل بی‌توجهی نهادهای فرهنگی کشور به مقوله فرهنگ مصرف مردم است. برای مثال امروزه ترکیه در حوزه پوشاک دنیا جزو برترین‌هاست و جدا از مسائل فنی و قانونی یکی از دلایل این وضعیت، حمایت تام و تمام مردم این کشور از تولیدات داخلی است. برای مردم ترکیه جا افتاده است که خرید پوشاک چینی یعنی فقیرتر شدن کشورشان و از بین رفتن صنعت‌شان و بیکاری جوانان‌شان. این موضوع برای مردم ما جا نیفتاده است. مساله دیگری که موجب استقبال از محصول خارجی می‌شود، وفور آن در شبکه توزیع است، به این معنی که داروخانه‌ها و فروشگاه‌های لوازم آرایشی – بهداشتی به دلیل مارجین بالاتری که این تولیدات به داروخانه‌دار و فروشگاه‌های لوازم آرایشی – بهداشتی می‌دهند، تمایل دارند جنس خارجی بفروشند. مساله دیگر، تبلیغات بسیار زیاد و آزادانه و بدون رعایت ملاحظات مذهبی و عرفی محصولات خارجی در شبکه‌های ماهواره‌ای و اجتماعی نوظهور است که محصولات داخلی طبیعتا نمی‌توانند چنین تبلیغاتی داشته باشند. نکته نهایی، سابقه و عملکرد خارجی‌ها در برندینگ است که ما باید بپذیریم متاسفانه با وجود قدمت صنایع آرایشی و بهداشتی کشور، در حوزه برندینگ ضعیف عمل کرده‌ایم.
