مجتبی کاوه
ویرایش جدید آییننامه حقوق مسافران هوایی که اخیرا رسانهای شده، حاوی نکاتی است که برای بررسی نتایج و پیامدهای آن با کارشناسان گفتگو کردیم. پیش از آنکه نظرات کارشناسان صنعت هوایی را درباره الزامات جدید این آییننامه منعکس کنیم، ذکر یک نکته ضروری به نظر میرسد. حقوق مسافر مجموعهای از سیاستها، دستورالعملها، استانداردها، ضوابط و مقرراتی است که الگوی رفتاری شرکت هواپیمایی و دستاندرکاران امور پروازی را تدوین میکند و هدف آن تضمین حقوق مادی و معنوی و رعایت شأن و منزلت در فرایند مسافرتهای هوایی است، اما مسافران هوایی در ایران از این آییننامه اطلاع چندانی ندارند و نخستین گام برای اجرایی شدن این آییننامه، اطلاعرسانی درست درباره آن است. اگر شرکت فرودگاهها این وظیفه را بر عهده بگیرد و حقوق مسافران را با بیلبوردهای بزرگ در فرودگاههای کشور نصب کند، میتوان به اجرای این آییننامه امیدوار بود، گرچه برآیند نظرات کارشناسان این است که اجرای این آییننامه و خصوصا جرایمی که ایرلاینها بابت تاخیر باید به مسافران بپردازند، موجب تشدید تنش بین مسافران و ایرلاینها خواهد شد.
ایرلاینها در تاخیر سهم چندانی ندارند
یک کارشناس صنعت هوایی با بیان اینکه الزامات جدید آییننامه حقوق مسافر هوایی بدون توجه به واقعیتهای این صنعت تدوین شده و تنشآفرین است، به «کسبوکار» گفت: در ویرایش دوم آییننامه حقوق مسافر، شرکت هواپیمایی موظف شده است در صورت ابطال پرواز یا بروز تاخیر بیش از ۴ ساعت، در کنار استرداد کامل مبلغ بلیت به مسافر، بسته به مسیر و نوع تاخیر، بین ۵۰ تا ۱۱۰ هزار تومان نیز به مسافر خسارت پرداخت کند که این الزام در شرایطی که ایرلاینها در بروز تاخیرها سهم چندانی ندارند، غیرمنطقی است. هاشم افسریان با اشاره به نارضایتی مسافران از وضعیت پروازهای کشور افزود: بخشی از مشکلات صنعت هوایی به مدیریت ضعیف این صنعت باز میگردد و بخشی دیگر با فرسودگی ناوگان و تحریم کشور مرتبط است، اما اگر قرار است ایرلاینها مسئولیت رعایت حقوق مسافران را بپذیرند، باید درباره نرخگذاری خدمات هم دست آنها باز باشد و دولت در این زمینه دخالتی نکند. وی با بیان اینکه بررسیها نشان میدهد ۸۰ درصد ناوگان ایرلاینهای کشور فرسوده است، تصریح کرد: دستاندرکاران صنعت هوایی نباید از یک سو به ایرلاینهای فاقد توانمندی مجوز بدهند و از یک سو آنها را برای رعایت حقوق مسافر تحت فشار قرار دهند، چون با این شرایط رعایت حقوق مسافر امکانپذیر نیست.
آییننامه بدون فرهنگسازی ایجاد درگیری میکند
یک کارشناس دیگر صنعت هوایی معتقد است تعریف قوانین و مقررات خدماترسانی در بخش هوایی اقدام شایستهای است، اما اگر این قوانین با اطلاعرسانی و فرهنگسازی درست همراه نباشند، موجب درگیری بین ایرلاینها و مسافران خواهد شد. کاپیتان علی ایرانی با بیان اینکه مسافران هوایی در ایران نارضایتی خود را به صورت ایجاد تنش و درگیری نشان میدهند، به «کسبوکار» گفت: مسافران در برابر حقوق خود وظایفی هم دارند که با آنها آشنا نیستند و همانطور که از حقوق خود بیاطلاعند، از وظایف خود هم آگاهی چندانی ندارند. وی تصریح کرد: در هیچ کشوری نمیبینید مسافران به دلیل تاخیر از پیاده شدن از هواپیما خودداری کنند و خواستار پرداخت جریمه به صورت نقدی در همان هواپیما شوند، ولی در ایران چنین اتفاقاتی بارها افتاده است. این کارشناس افزود: طبق این آییننامه هرگونه اقدام توهینآمیز، رفتار غیرمسئولانه و غیرمتعارف توسط کارکنان یا مسافران که باعث بروز وضعیت ناهنجار در محیط فرودگاه، هواپیما، ترمینال و سایر اماکن مرتبط شود، مشمول پیگرد قانونی از سوی مراجع انتظامی و قضایی خواهد بود، اما به جای تهدید مسافران و کارکنان ایرلاینها باید واقعیتهای صنعت هوایی را در نظر گرفت و برای کاهش تنشهایی که ناخواسته و به دلیل شرایط خاص این صنعت در ایران وجود دارد، از کمک روانشناسان و مشاوران حرفهای استفاده کرد.