سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
ثمانه نادری
به گزارش کسب و کار نیوز، اینک دولت دوازدهم ۴ سال فرصت دارد تا بتواند به انتظارات مردم و اهدافی که برای اشتغالزایی در نظر گرفته و طبق آن از مردم رای اعتماد گرفت، پاسخ بدهد. با رویکرد اشتغالزایی شاید بتوان بخشی از اعتماد عمومی به آینده اقتصاد کشور را بازیافت.
طبق گفته‌های وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دولت در نظر دارد حتی اگر به شیوه‌های حمایتی هم که شده، بحث اشتغال را به سرانجامی برساند. شاید به همین دلیل است که صحبت از ایجاد اشتغال‌های حمایتی هم می‌شود، یعنی مشاغلی که دولت بستر آن را با تکیه بر توانمند‌سازی نیروی کار و ایجاد شرایط برای به کارگیری آنها فراهم می‌سازد، اما مساله این است که ایجاد چندین هزار شغل که پاسخگوی جمعیت چند میلیونی بیکاران باشد، در چه مدتی امکان‌پذیر خواهد بود؟ به اعتقاد برخی از کارشناسان، در حالی که مسئولان دولتی در بخش وزارت کار برای سال ۹۶ ایجاد ۹۷۱ هزار شغل را پیش‌بینی می‌کنند، دولت در سال‌های گذشته طبق آنچه خود می‌گوید ۷۰۰ هزار شغل و براساس برخی از آمارها تنها ۶۶۷۰۰ شغل ایجاد کرده است. بر این اساس که بخش زیادی از شاغلان شغل خود را از دست داده اند.
طبق ضرب‌الاجلی که دولت برای بحث اشتغال داده و شامل همه دستگاه‌ها و نهادهای اجرایی است، سالانه حتی ایجاد ۵۰۰ هزار شغل نیز با وجود رشد ۵ درصدی پایدار ممکن خواهد بود، در صورتی که رشد اقتصادی ۸ درصدی و حتی ۱۱ درصدی سال‌های قبل چنین کاری نکرده و دلیل آن هم این است که هر رشد اقتصادی‌ای منجر به ایجاد شغل نخواهد بود.
به گفته کارشناسان، رشد اقتصادی تغییری در شرایط بنگاه‌های اقتصادی به لحاظ رونق ایجاد نکرده و به ویژه اینکه در این رشد اقتصادی نشانی از پویایی بخش‌های خصوصی که جزو مهم‌ترین عناصر کسب‌وکار هستند، نیست.
بخش خصوصی به عنوان بازوی قدرتمند دولت در ایجاد شغل، البته خود وظایفی در این راه بر دوش دارد. براساس بررسی‌های موجود نقش بخش خصوصی که مهم‌ترین نماینده آن اتاق‌های بازرگانی است، آموزش به کارآفرینان و ایجاد مراکزی برای این مهم است که در کشورهای توسعه‌یافته‌ای مثل آمریکا و ایتالیا محقق شده است.
تفاوت تعریف اشتغال از نگاه دولت با مردم
اصغر مشبکی، استاد دانشگاه در این رابطه با تاکید بر اینکه ایجاد ۹۰۰ هزار شغل در سال کار بسیار سختی است، می گوید: عددهای هزار شغل و چند میلیون شغل عددهایی نجومی است و اصلا در بودجه چنین عددهایی نداریم. دولت چطور می‌خواهد چنین شغل‌هایی ایجاد کند؟ باید به سراغ تعریف دولت از موضوع اشتغال رفت. چه کارهایی از نظر دولت شغل است؟ شغل‌ها از نگاه دولت چگونه تعریف می‌شود تمام‌وقت یا نیمه‌وقت؟ مسلما تعریف دولت از اشتغال با نگاه مردم به‌طور اعم و متخصصان به‌طور اخص متفاوت است. نگاه دولت به شغل شغل‌های پاره‌وقت، نیمه‌وقت، دانشجویی و فصلی است.
حساب دولت روی خصوصی‌ها در ایجاد 30 درصد شغل
وی با بیان اینکه ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی نیز در ۱۰ سال اخیر استخدامی به‌طور رسمی نداشته‌اند، می‌گوید: هر چه سازمان‌های دولتی به کار گرفته‌اند، غیر رسمی و خارج از موارد حقوقی است. این موجب شده بدنه سازمان‌ها، شرکت‌ها و ارگان‌های دولتی به میانسالی و سنین بازنشستگی نزدیک شود؛ ازاین‌رو پیش‌بینی می‌شود دولت در ۴ سالی که پیش‌رو دارد، با گنجاندن ۹۰۰ هزار شغل در برنامه هدف‌گذاری خود به طور معمول تعداد زیادی را بازنشسته کند. بعد از طریق دستگاه‌ها آماده جذب نیروی جوان شود، به‌طوری که اطلاعیه شرکت نفت و وزارت بهداشت و درمان صحبت از استخدام هزاران نفر در سیستم اداری به این منظور است. با این همه بحث دیگری که دولت برای ایجاد
۹۰۰ هزار شغل در نظر گرفته، اعتماد به نقش بخش خصوصی است. دولت روی بخش خصوصی حساب کرده و آن را در گردونه محاسبات شغلی آورده است. براساس برنامه‌های دولت تا بیش از ۳۰ درصد این اشتغالزایی بر عهده بخش خصوصی است. مورد دیگری که دولت در نظر دارد، جذب سرمایه‌گذاری مستقیم و غیر مستقیم خارجی است. اندک نگاهی به صنایع بالادستی نفت و گاز و پتروشیمی نشان می‌دهد دولت در برنامه ششم توسعه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی روی این بخش‌ها برای ایجاد سالانه بخشی از ۹۰۰ هزار شغل حساب باز کرده است، اما با تمام این موارد باز به رقم ۹۰۰ هزار نمی‌رسیم، چراکه دولت نه بودجه‌ای دارد نه ظرفیتی، اما به نظر می‌رسد اگر دولت آنچه را که در برنامه ششم توسعه لحاظ شده الگو قرار بدهد، تا حدی بتواند به این هدف دست پیدا کند.
پتانسیل شغلی بازنشسته‌های باتجربه
طهمورث حسنقلی‌پور، استاد دانشگاه نیز در زمینه نقش بخش خصوصی در اشتغالزایی به «کسب‌وکار» با ذکر اینکه اصل مهم در این قضیه صداقت واقعی مدیران است، می‌گوید: مدیران ما هنوز در این مدت به بخش خصوصی اعتماد ندارند. آنها در تشخیص بخش خصوصی واقعی و آنکه برای کسب‌وکار آماده شده است، تلاش نمی‌کنند. تجربه نشان داده مدیران بخش دولتی ما در تشخیص بخش خصوصی دلسوز گامی برنداشته‌اند. وی توضیح می‌دهد: این است که بر دولت ضروری است که با مردم صداقت داشته باشد و در شناسایی بخش خصوصی علاقه‌مند طرح و برنامه داشته باشد. از طرفی دولت در حمایت از شرکت‌هایی که در پارک‌های علم و فناوری فعالیت می‌کنند، برنامه منظم‌تری داشته باشد. جوانان با برنامه و انگیزه می‌آیند. اگر به این جوان‌ها کمک کنند، بخشی از مشکلات حل می‌شود. بخشی هم از موضوع اشتغال مربوط می‌شود به اینکه تعداد زیادی از بازنشسته‌ها به مرز بازنشستگی رسیده‌اند که از شهرستان هستند. تعدادی از آنها علاقه دارند در دوران بازنشستگی به شهرستان خود برگردند. اگر دولت در حوزه مناطق محروم این فرصت را ایجاد کند، بازنشسته‌هایی که باتجربه هستند، پتانسیل شغلی خوبی خواهند بود. می‌شود به واسطه برنامه‌ریزی از طریق تعاونی‌ها از کار آنها در مشاغل مختلف کشاورزی وکسب و کارهای دیگر برای اشتغالزایی کمک گرفت.
