سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
شایلی قرایی
به گزارش کسب و کار نیوز به‌طور کلی صنعت چاپ و بسته‌بندی از آن دسته صنایع است که صنایع دیگر هر کدام به نحوی وابسته به آن هستند. در ایران نیز تا چند سال گذشته این صنعت برو بیای بسیاری داشت و از مهم‌ترین صنایع به شمار می‌آمد، اما با بروز مشکلاتی که برای تمام صنایع پیش آمد، صنعت چاپ و بسته‌بندی نیز نتوانست سالم از این مرحله بیرون بیاید. در حال حاضر آشفتگی و تورم در بازار چاپ ایران غوغا می‌کند و از طرف دیگر باید به کاهش تقاضا برای چاپ کتاب، مجله، روزنامه و کاتالوگ در بازار جهانی صنعت چاپ هم اشاره شود، چرا که در این عرصه، چاپ رقابتی نفس‌گیر با تلفن‌های همراه هوشمند، تبلت‌ها و رسانه‌های اینترنتی دارد.
در این میان تکنولوژی‌ها و ماشین‌آلات این صنعت نیز به‌روز نیستند و نمی‌توانند با دنیای تکنولوژی رقابت کنند. همچنین حمایت سایر کشورها از صنعت چاپ و بسته‌بندی کشورشان و نفوذ آنها به بازار ایران چاپخانه‌داران داخلی را فلج کرده است.
«چاپ» میان صنعت و فرهنگ سردرگم مانده است
محمدحسن فکری، معاون آموزش و پژوهش اداره کل چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه متاسفانه «چاپ» میان صنعت و فرهنگ سردرگم مانده، گفت: معتقدم باید برای خروج چاپ از این سردرگمی، به صنف چاپ میدان بیشتری داده شود تا بر فعالیت‌های این حوزه نظارت بیشتری داشته باشند. بیژن درویش، استاد مرکز آموزش علمی، کاربردی فرهنگ و هنر واحد یک تهران و مدیر پیشین چاپخانه کتیبه، مدیریت صحیح چاپخانه‌داران را از جمله ضروریات این عرصه برشمرد و گفت: مدیریت صحیح در حوزه چاپ یعنی چاپخانه‌دار در بخشی سرمایه‌گذاری کند که برطرف شدن نیاز بازار را به دنبال داشته باشد. سعید شهریاری، کارشناس چاپ و مدرس دانشگاه معتقد است که صنعت کشور در رکود به‌سر می‌برد و طبیعتا چاپ نیز مستثنا از این معضل نیست و در این وضعیت تعرفه حوزه چاپ باید با توجه به شرایط بازار به‌روز و منطقی شود. جهانگیر رضایی، رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران قم، ضمن برشمردن دغدغه‌های صنعت چاپ به‌ویژه چاپخانه‌داران، بر ضرورت تشکیل بانک اطلاعات توانمندی‌های این صنعت تاکید کرد. حمیدرضا طاهری‌آشتیانی، عضو اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ گفت: صنعت چاپ کشور، هم به لحاظ درونی (آشنایی اعضای اتحادیه‌های مرتبط با چاپ با تکنولوژی روز دنیا) و هم از نظر بیرونی (تحت پوشش وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار گرفتن) نیاز به پوست‌اندازی دارد. سعید علیرضایی، مدیرعامل شرکت نورتک با بیان اینکه در شرایط فعلی بازار نشر، چاپخانه‌ها باید در شیوه فعالیت خود تغییراتی اعمال کنند، گفت: متاسفانه هنوز چاپ دیجیتال در کشور ما در سطح ابتدایی و اداری قرار دارد و همچنان جای خالی دستگاه‌های پیشرفته چاپ محسوس است. علیرضا سوری، کارشناس چاپ و مدیر سایت خانواده چاپ گفت: ضرورت دارد شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌های گروهی و همه و همه برای آگاه کردن مردم از نتایج خوب خرید محصولات چاپی ایرانی و تاثیر آن بر افزایش میزان اشتغال، فعالیت کنند.
بنابراین با توجه به اینکه بعضی کشورها در ایجاد شهرک‌های بزرگ چاپ برای ورود به بازار بزرگ منطقه، سرمایه‌گذاری عظیمی کرده‌اند، این ضرورت احساس می‌شود که نسبت به تشکیل مناطق ویژه چاپ، تغییر در مقررات و چگونگی این صنعت فرهنگی، مشارکت در خصوصی‌سازی چاپخانه‌های دولتی، لغو اخذ مجوزهای غیرضروری دولتی برای احداث واحدهای چاپی و همچنین کنترل مجوزهای جدید، اقدام اساسی صورت بگیرد. از دیگر مسائل صنعت چاپ آن است که ایران به کشوری با بالاترین میزان دستگاه‌های چاپ فرسوده و قدیمی تبدیل شده است؛ به‌طوری که عنوان قبرستان ماشین‌های دست دوم چاپ را از آن خود کرده است. همچنین سایر کشورها دارای جدیدتری تکنولوژی در صنعت چاپ هستند که در کشور ما هم تعدادی از این ماشین‌آلات جدید موجود است، اما مهم‌ترین تفاوت این است که کارگران آنها از پیش، آموزش‌های لازم را در شرکت می‌بینند و دوره تکمیلی را می‌گذرانند و به‌صورت حرفه‌ای وارد بازار کار می‌شوند، اما در کشور ما از روی بیکاری رو به هر کاری می‌آورند. از دیگر مسائل، مالیات‌های چاپخانه‌هاست که باعث شده چاپخانه‌داران هزینه‌های سنگینی را در این زمینه پرداخت کنند. البته ناگفته نماند که به‌تازگی رایزنی‌هایی میان دولت و مجلس برای رفع این معضل (معافیت مالیات چاپخانه‌ها) صورت گرفته که امیدواریم نتایج خوبی حاصل شود. دیگر اینکه در سایر کشورها، مدارس و دانشگاه‌هایی وجود دارند که صنعت چاپ تدریس می‌شود و به عنوان یک رشته تحصیلی به آن نگاه می‌کنند و تمام کسانی که فارغ‌التحصیل می‌شوند، می‌توانند برای صنعت چاپ‌شان موثر و مفید واقع شوند. امید آن می‌رود که در کشور ما نیز به‌صورت پایه‌ای و عملی، این رشته در مدارس، هنرستان‌ها و دانشگاه‌ها تدریس شود.
دریافت مالیات بر ارزش افزوده منجر به تعطیلی چاپخانه‌ها شده است
احمد ابوالحسنی، رئیس اتحادیه لیتوگرافی و چاپ
امروز در دنیا صنایع بسیاری وجود دارند که نیازمند صنایع دیگر هستند، به نحوی که تکمیل‌کننده فرایند دیگر صنایع شده‌اند. به عنوان مثال باید اشاره شود که صنعت چاپ و بسته‌بندی در حال حاضر نقش پررنگی در رونق اقتصادی دارد. در تمام دنیا این حرف به اثبات رسیده است، چراکه با راه‌اندازی این صنعت دیده شد که به میزان توانایی و پتانسیل اشتغالزایی وجود دارد. به عبارت بهتر می‌توان گفت که علاوه بر اینکه آن صنعت تاثیر بسیاری در چرخه اقتصاد دارد، می‌تواند تا حدود زیادی از بیکاری جلوگیری کند، چراکه امکان فراهم کردن زمینه اشتغال بسیار طولانی در کشور دارد.
متاسفانه همانند دیگر صنایع، این صنعت نیز درگیر رکود و مشکلاتی شده است. پای چینی‌ها در این صنعت پررنگ شده و در آینده نیز پررنگ‌تر خواهد شد. البته چینی‌ها در تمام صنایع ردپا دارند و به تمام صنایع نفوذ کرده‌اند و مدت زمان کمی طول خواهد کشید که در این صنعت نیز مدعی اصلی شوند. از طرف دیگر، قوانین دست‌وپاگیر نیز موجب کاهش و توقف صادرات محصولات چاپی و خطر تعطیلی صنعت چاپ شده است. در حال حاضر در کشور ما نیز مشکلاتی وجود دارد که می‌توان به مدت زمان طولانی دریافت مجوز از وزارت بهداشت برای کالای چاپی صادراتی اشاره کرد. این رویه سبب ایجاد شرایط آسان برای چینی‌ها در بازار ایران و به خطر افتادن صنعت چاپ داخلی شده است. نفوذ چینی‌ها در کالاهای چاپی به قدری است که قرآن و نهج‌البلاغه نیز در آن کشور چاپ و در بازار ایران عرضه می‌شود.
در حال حاضر پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌های روز جهان در بخشی از واحدهای لیتوگرافی ایران به کار گرفته شده است، اما در سال‌های اخیر حمایت دولت‌های چین و ترکیه از صنعت لیتوگرافی کشورشان منجر به رشد و شکوفایی این صنایع کارآفرین در این کشورها شده، اما در ایران از این صنف حمایتی صورت نمی‌گیرد. وام‌های بانکی با سود ۲۶ درصد به بالا سبب لطمه زدن به تولید شده است. همچنین ۹۰ درصد ماشین‌آلات این صنعت وارداتی است و تولیدکنندگان برای کاهش هزینه‌ها نیازمند نوسازی ماشین‌آلات هستند که در این جهت بانک همکاری لازم را ندارد. این در حالیست که دریافت ارزش افزوده نیز سبب تعطیلی تولیدی‌های چاپ شده و تاکنون ۱۲ چاپخانه تعطیل شده‌اند که با ادامه رویه فعلی برای دریافت ارزش افزوده این تعطیلی‌ها شدت بیشتری خواهد گرفت.
از سوی دیگر، هم‌اکنون دولت ترکیه از سندیکای صنایع لیتوگرافی خود حمایت همه‌جانبه‌ای می‌کند که این حمایت‌ها موجب شده است که صنایع لیتوگرافی به یکی از صنایع درآمدزا و اشتغال‌آفرین ترکیه تبدیل شود. برخلاف این کشور، در ایران عدم حمایت دولتی منجر به رکود و کاهش شدید اشتغالزایی در صنایع لیتوگرافی شد و این عدم حمایت‌ها به‌طور پایدار منجر به ورود امارات، ترکیه و چین به بازار چاپ و لیتوگرافی ایران شده است.
انحصار طراحان و خدمات کامپیوتری در بازار چاپ و بسته‌بندی
کاوه جنتی، چاپخانه‌دار
وضعیت بسیار نابه‌سامانی در صنعت چاپ و بسته‌بندی حکمفرما شده، به‌طوری که ادامه کار برای ما چاپخانه‌داران صرفه اقتصادی ندارد. در تمام دنیا مشاهده می‌کنیم که با راه‌اندازی چاپخانه‌ها و صنایع بسته‌بندی به کمک اقتصاد می‌آیند اما در ایران باوجود تمام پتانسیل‌ها و نیروهای حرفه‌ای چطور به این صنعت مهم و با ارزش پشت پا زده شده است؟ در حال حاضر مشکلات بسیار زیاد است اما انحصار دربازار بیداد می‌کند ، چراکه عده‌ای بازار چاپ را در انحصار خود گرفته‌اند. چاپخانه‌ها حمایت نمی‌شوند و عده‌ای طراح و خدمات کامپیوتری گوی سبقت را از آنان ربوده اند و با گرفتن سفارش، مطالب را برای چاپ ارسال می‌کنند.
همچنین ما با مشکل نگهداری ماشسن‌آلات نیز روبه رو هستیم. هزینه‌های بالای خرید و نگهداری ماشین‌آلات چاپ بیداد می‌کند و هیچ حمایتی هم نداریم. این در حالیست که قیمت کاغذ نیز سیر افزایشی دارد و هیچ گونه تسهیلاتی هم به چاپخانه داران تعلق نمی‌گیرد. هزینه‌های مالیاتی نیز معضل دیگری است. امروز کار چاپ رقابتی شده و نبود سرمایه در گردش و تسهیلات کم بهره موجب عدم به روز رسانی دستگاه‌ها شده است. اگر بتوان راحت صحبت کرد باید گفته شود که صنعت چاپ در حال مرگ است و کارشناسان و مسئولان باید به این وضعیت رسیدگی کنند ، چراکه بسیاری از فعالان چاپ در حال ورشکسته شدن و رکود کاری هستند. نبود بازار مناسب، عدم استقبال مردم از چاپخانه‌های استان، عدم تخصیص تسهیلات کم‌بهره و فعالیت غیرحرفه‌ای برخی فعالان رایانه‌ای و و عده‌ای طراح و خدمات کامپیوتری موجب بروز مشکلات عدیده برای صنعت چاپ شده است.
