بسیاری معتقدند انتخاب اسامی فیلمها حق طبیعی تهیهکننده و کارگردان است، اما نگاهی به اسامی فیلمها در چهار دهه اخیر نشان میدهد باید سازوکار مناسبی برای انتخاب و تأیید اسامی فیلمها در نظر گرفت. «وای آمپول» ساخته علیرضا محمودزاده جدیدترین مورد این فهرست عجیب است. عنوانی که بعید است برای مخاطب جذاب باشد. اگر این عنوان برای مخاطب کودک و نوجوان در نظر گرفته شده که بازدارنده است و اگر غیر از این است که جذابیتی ندارد.
**اسامی عجیب فیلمهای ایرانی
پیش از انقلاب، فیلمهایی با اسامی نامتعارف ساخته شده است. فیلمهایی مانند «باباخالدار»، «خانم دلش موتور میخواد»، «مواظب کلات باش»، «مادرجونم عاشق شده» و… نهایت ابتذال در انتخاب اسامی بود. توقع این بود که پس از انقلاب این اتفاق تکرار نشود. تا اواخر دهه هفتاد نیز کمتر اسم نامتعارفی را مشاهده میکردیم. اما عناوین فیلمهایی مانند « الو الو من جوجوام» ساخته مرضیه برومند، «مامان بهروز منو زد» از عباس مرادیان، «چارچنگولی» ساخته سعید سهیلی، «پاتو زمین نذار» از مرحوم ایرج قادری، «رجب آرتیست میشود» ساخته حسین فرحبخش، موضوع را جدیتر و مهمتر کرد.
برخی منتقدان اعتقاد دارند مهمترین دلیل این نامگذاریها، دیده شدن و در نهایت فروختن بیشتر است. هدفی که در اکثر مواقع دستیافتنی نمیشود و اصطلاحاً بدنامیاش برای فیلم و سازندگان آن میماند.
**بلندترین اسامی فیلمهای ایرانی
اسامی بلند در سینمای قبل از انقلاب رواج نداشت. تهیهکنندگان و کارگردانان معتقد بودند اسامی کوتاه برای مخاطب جذابیت بیشتری دارد و پس از فروش بالای «قیصر» این پدیده همهگیرتر شد. لقب طولانیترین عنوان پیش از انقلاب به «پسر ایران از مادرش بیاطلاع است» به کارگردانی فریدون رهنما تعلق دارد. پس از انقلاب این اسامی طولانی، زیادتر شدند. فیلمهایی که میخواستند هنری جلوه کنند یا هنری بودند. بیشک بلندترین عنوان فیلم بلند سینمای بعد از انقلاب متعلق به «اشیا از آنچه در آینده میبینید به شما نزدیکترند» ساخته نرگس آبیار است. پس از این فیلم، عناوینی مانند «همیشه پای یک زن در میان است» ساخته کمال تبریزی، «چند کیلو خرما برای مراسم تدفین»از سامان سالور، «کسی از گربههای ایرانی خبر ندارد» اثر بهمن قبادی، «اشکان، انگشتر متبرک و چند داستان دیگر» ساخته شهرام مکری، «در دنیای تو ساعت چند است؟» از صفی یزدانیان و «نصف مال من، نصف مال تو» به کارگردانی وحید نیکخواه آزاد در این فهرست حضور دارند.
**بلندترین اسامی فیلمهای خارجی
شاید انتخاب یک اسم طولانی برای فیلم، خودزنی باشد، اما در سینمای جهان، اسمهایی وجود دارند که همین طولانی بودن باعث دیده شدنشان شده است.
اولین اسم این فهرست با ۴۱ کلمه متعلق به فیلم «شب از روز سپیدهدم پسر پل انتقام ترس از حمله شیطان، جهش، بیگانه، خوردن گوشت، جهنمی، زامبی زندگی جانباز قسمت ۲: در شوک ۳-D » است. (Night of the Day of the Dawn of the Son of the Bridge of the Return of the Revenge of the Terror of the Attack of the Evil, Mutant, Alien, Flesh Eating, Hellbound, Zombified Living Dead Part 2: In Shocking 3-D)
دومین فیلم با عنوان «حکایت کودکی که ایدهآلاش به گلف تغییر کرد و در نهایت یک طرفدار بیسبال شد و تنها درمان شناخته شده را گرفت» ۲۳ کلمه دارد. (The Fable of the Kid Who Shifted His Ideals to Golf and Finally Became a Baseball Fan and Took the Only Known Cure)
سومین عنوان طولانی تعلق به «آن مردان باشکوه در ماشینهای پرندهشان یا چطور من از لندن به پاریس در ۲۵ ساعت و ۱۱ دقیقه پرواز کردم» با ۲۰ کلمه دارد. (Those Magnificent Men in Their Flying Machines, or How I Flew from London to Paris in 25 Hours 11 Minutes)
**اسامی کوتاه فیلمهای ایرانی
بیشک مقام کوتاهترین عنوان فیلم میرسد به ساخته ابراهیم حاتمیکیا به نام «چ». اسمهای تککلمهای زیادی در تاریخ سینمای ایران وجود دارد. «پنج»،«ده» و «بیست» اسامی کوتاه بعدی هستند که دوتای اول را مرحوم کیارستمی ساخته و فیلم آخر به کارگردانی کاهانی است. مسعود کیمیایی بیش از دیگر کارگردانها از اسامی تککلمهای استفاده کرده است؛ «قیصر»، «سلطان»،«جرم»، «حکم»،«فریاد»،«سرب»،«تجارت»،«غزل» و…نمونههایی از این اسامی هستند.
**عناوین کوتاه سینمای جهان
«che»، «UP» و «seven» را میتوان کوتاهترین اسامی فیلمهای جهان دانست. اسامی که تنها یک کلمه هستند در سینمای جهان معمولاً بیشتر است. اسامی دوکلمهای در رتبه بعدی هستند و فیلمهایی مانند«پدرخوانده»،«همشهری کین»،«جنگ ستارگان»،«دکتر ژیواگو»، «فارست گامپ» و… در این فهرست قرار میگیرند.
در نهایت نگاهی به تاریخ سینمای ایران و جهان، نشان میدهد تنها اسامی فیلمها تأثیر بسزایی در ماندگاری یا فروش فیلمها نداشتهاند و گذر زمان، ارزش یک اثر هنری را اثبات میکند.
گزارش از سیدمهدی موسوی تبار
**اداره کل اخبار چندرسانهای**ایرناپلاس**