به گزارش کسب و کار نیوز در خصوص پوشش سنتی بانوان گیلانی، اظهار کرد: کارکرد لباس در جوامع سنتی حفظ امنیت و حفاظت بدن در محیط زیست او بوده چنین کارکردی در طول سالیان حفظ شده است که بعد با تغییر نوع معیشت، گسترش روز افزون ارتباطات و پیچیدگی جوامع، تکه‌های از پوشاک و یا کل آن کارکرد خود را از دست داده و یا تحت تاثیر خواسته و اغراض سیاسی قرار گرفته است زیرا همواره ایدئولوژی‌های دولت و حکومت‌ها اثر مستقیم و غیرقابل انکار بر نوع پوشش داشته است.

وی افزود: می‌توان به چکمه شلوار، تکه‌ای از پوشاک بانوان تالش اشاره کرد که امروزه کارکرد خود را از دست داده است این تکه از پوشاک ارتباط مستقیم به نوع معیشت داشته و در موسم رفتن به ییلاق و زمان سوار شدن بر اسب پوشیده می‌شده است.

انساندوست با بیان اینکه بانوان ایران و گیلان در همه اعصار پوشش پوشیده‌ای با رعایت تنوع رنگ داشتند، گفت: در گذشته از قشلاق به ییلاق بدلیل نبود جاده عبور از جنگل و کوه مدتی طول می‌کشید و بانوی تالشی می‌بایست بر اسب سوار می‌شد، پس لازم بود پوشاکی مناسب و پوشیده به تن کنند.

این جامعه شناس ادامه داد: امروزه که جاده‌ها تا ییلاق می‌رود و در مدت کمتر از یک نیم روز با خودرو به ییلاق مورد نظر می‌رسند دیگر چکمه شلوار، کاربرد ندارد و آنجا که به پوشیدن مانتو و شلوار اجبار می‌شود لذا لباس سنتی هر قدر هم که پوشیده باشد به پستو می‌رود. در اینجاست که وضع پوشاک با فرهنگ جامعه و نظام حاکم بر آن نیز گره می‌خورد. آنجا که ایدئولوژی حاکم می‌شود از انسان مانند ابزار استفاده می‌کردند به عنوان مثال در چین زمان مائو همه مردان و زنان لباس یکشان برتن می‌کردند.

وی تصریح کرد: الیزابت مک نیل همسر فرستاده بریتانیا در سال ۱۸۲۷ به دربار فتحعلی شاه آمد و با لباس‌هایی که می‌پوشید، بانوان دربار را تحت تاثیر قرار داد. ناصرالدین شاه هم علاقه زیادی به مد و پوشاک اروپایی داشت و تاج السلطنه دختر او نیز اولین طراح مد و لباس‌های ایرانی – اروپایی بود.

انساندوست با بیان اینکه در جوامع امروزی کارکردهای ساده و اولیه لباس کمرنگ شده در عوض کارکردهای پیچیده‌تری مانند خلق هویت، ایجاد تمایز و سبک زندگی برای آن متصور است، گفت: اما تحقیقی که انجام دادم براساس مشاهدات میدانی از پوشاک و به سخنی مردم نگاری پوشاک در استان گیلان است که در سال‌های ۷۵-۷۶ صورت گرفت برای یافتن و مشاهده و تحقیق به آبادی‌های زیادی مراجعه شد. آبادی‌هایی که نزدیک شهر بودند اثری از لباس محلی در آنها دیده نمی‌شد و کاملا تحت تاثیر زندگی شهری قرار داشتند.

این پژوهشگر ادامه داد: در مراجعه به آبادی‌های کوهستانی و دور دست مشاهده می‌شد، برخی هنوز پوشش بومی را برتن داشتند و بیشتر در صندوق و یا پشت بام نگهداری می‌شد. به نظرم الان که بیست و یک سال از زمان تحقیق میدانی گذشته شاید دیگر پیدا کردن لباس هم با دشواری بیشتری روبرو شود.

این جامعه شناس گیلانی، در خصوص تنوع رنگی در پوشش بانوان گیلان، بیان کرد: دنیایی از رنگ‌های شاد در پوشش بانوان وجود دارد و جالب آن که در گذشته هیچکس از رنگ مشکی استفاده نمی‌کرد و آن را شوم می‌دانستند، حتی برای عزا رنگ سیاه نمی‌پوشیدند فقط لباس کهنه‌تر بر تن می‌کردند و بسته به دوری و یا نزدیکی عزیز از دست رفته از چهل روز تا یک سال و حتی بیش از آن به آرایشگاه نمی‌رفتند؛  بانوان مسن بیشتر از رنگ سفید و یا نهایت رنگ خاکستری در چارقد یا سرابست و لباس استفاده می‌کردند و رنگ سیاه جایگاهی نداشت.

وی با بیان اینکه یافته‌های این تحقیق میدانی مشخص کرد اگرچه مساحت گیلان ۰/۹درصد مساحت کشور است اما دارای تنوع قابل توجه در پوشاک است، گفت: با توجه به اینکه در گیلان گیلک‌ها، تالش‌ها، تات‌ها، آذری‌ها، کردها، گرجی‌ها و ارامنه ساکن هستند که مهاجرت هر یکی از این اقوام خود داستانی دارد، اما با توجه به ویژگی‌های منطقه‌ای می‌توان گیلان را به سه بخش گیلان غربی (شهرستان‌های آستارا، تالش، ماسال، رضوانشهر، شفت، فومن و صومعه سرا)، گیلان شرقی (آستانه اشرفیه، لاهیجان، لنگرود، رودسر، املش و سیاهکل)، گیلان مرکزی (رشت، بندر انزلی و رودبار) تقسیم کرد.

انساندوست گفت: لباس‌های بانوان در غرب گیلان ساده‌تر از بانوان شرق گیلان است اما تنوع سرابست در غرب گیلان بیش از شرق است در خود غرب هم باز تفاوت‌هایی مشاهده شد نمونه بارز پوشش و سرابست بانوان ویسرود و درودخان شفت است. در شرق گیلان تنوع پوشش هم بیشتر است مثلا پوشش دیلمانی کاملا متفاوت از پوشش بانوان پاشاکی است، اگرچه پوشش بانوان در بقیه شهرستان‌ها یکسان به نظر می‌رسد اما با کمی دقت می‌توان دریافت که پوشش بانوی بلوردکان لنگرود نیز با بقیه قسمت‌ها متفاوت است. هم چنین لباس قاسم آبادی واجارگاهی اشکوری و… اما فصل مشترک همه در سراسر استان پوشیده بودن و تنوع رنگ است.

این جامعه شناس گیلانی خاطرنشان کرد: برای حفظ پوشش سنتی بانوان، باید بانوان را به استفاده از لباس بومی تشویق کرد و همچنین از طراحان برای طراحی‌های لباس‌های سنتی گیلان کمک گرفت.

گفتنی است؛ فرشته انساندوست مولف کتاب «پوشاک مردم گیلان» در ۱۷۶ صفحه مصور از سری دانشنامه فرهنگ و تمدن گیلان از سوی انتشارات فرهنگ ایلیا منتشر شده است.

​