تاثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار و عملکرد مالی

چکیده
افزایش شکاف بین ارزش بازار و ارزش دفتری شرکتها موجب انجام تحقیقات متعددی در زمینه شناسایی عوامل حذف شده از صورتهای مالی شرکتها شده است. از جمله عواملی که بر ارزش شرکت ها اثر می گذارد ولی در صورتهای مالی ارائه نمی شود، ارزش برند، ارزش سرمایه فکری و.. است. تحقیق حاضر به بررسی رابطه بین سرمایه فکری و ارزش بازار و عملکرد مالی شرکت ها می پردازد . برای بررسی سرمایه فکری از روش ضریب ارزش افزوده سرمایه فکری که توسط پالیک در سال ۲۰۰۰ پیشنهاد شده استفاده شده است . ضریب ارزش افزوده سرمایه فکری کارایی سه نوع از داده ها را اندازه گیری می کند: سرمایه کار گرفته شده
مالی و فیزیکی، سرمایه انسانی و سرمایه ساختاری این مطالعه بصورت تحلیلی اثرات جداگانه از کارایی سرمایه شامل کارایی سرمایه انسانی و کارایی سرمایه ساختاری و کارایی سرمایه بکار گرفته شده فیزیکی ابر ارزش بازار و عملکرد مالی را برای ۹۰ شرکت طی سال های ۱۳۸۹ – ۱۳۸۵ به روش رگرسیون مورد آزمون قرار می دهد، نتایج تحقیق نشان می دهد رابطه بین ضریب کارایی سرمایه فکری و ارزش بازار (نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری معنادار نیست این یافته تحقیق وجود شکاف فزاینده بین ارزش بازار و ارزش دفتری شرکتها را تأیید می کند. و همچنین نتایج حاصل از آزمون های به دست آمده بیانگر این است که ضریب کارایی سرمایه فکری تأثیر مثبت و معناداری بر عملکرد مالی نرخ بازده دارایی ها شرکت دارد.

مقدمه
تأکید بر سرمایه فکری یک تفاوت اساسی میان عملیات شرکتها در اقتصاد قدیم و اقتصاد نوین را نشان می دهد که در اقتصاد قدیم ارزش ناشی از دارایی های فیزیکی بود در حالی که در اقتصاد نوین، ارزش از بکارگیری علم و سرمایه فکری خلق می شود. یکی از مشکلات اساسی سیستم های حسابداری سنتی عدم کفایت و ناتوانی آنها در سنجش و گزارشگری اطلاعات مرتبط با دارایی های نامشهود (از جمله دانش و ارزشهای پنهان شرکت است[۲] بنابراین این پدیده منجر به ایجاد شکاف عظیمی بین ارزش دفتری و ارزش بازار شرکت ها شده است اختلاف فزاینده مشاهده شده بین ارزش بازار و ارزش دفتری در بسیاری از شرکتها موجب توجه به بررسی ارزش های گم شده از دست رفته) از صورتهای مالی شده است. محدودیت های صورتهای مالی در توضیح ارزش شرکت ناشی از این امر است که منبع ارزش اقتصادی تولید کالای مادی است نه ایجاد سرمایه فکری [۱۱] با توجه به کارهای محققین مختلف، به نظر می رسد که سرمایه فکری ارزش های مخفی باشد که صورتهای مالی را مخدوش می کند و چیزی است که سازمان ها را در دستیابی به مزیتهای رقابتی سوق می دهد، به علاوه اعتقاد بر آن است که محدودیت های صورت های مالی توضیح دقیق ارزش شرکت را با مشکل مواجه می سازد. و این واقعیت را آشکار می کند که این روزهای منابع ارزش اقتصادی، محصول سرمایه فکری است نه تولیدات کالاهای مادی[۱۰].

بحث و نتیجه گیری
نتیجه به دست آمده از تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که بین سرمایه فکری و ارزش بازار شرکت رابطه معناداری وجود ندارد. نتیجه مزبور با پژوهشهای، چان (۲۰۰۹)، چنگ و روی (۲۰۰۹) سنگ چاپ (۲۰۰۸)، سید نجیب الله (۲۰۰۵)، مادیتینس و همکاران (۲۰۱۱) یکسان است.
براساس مبانی نظری تحقیق و پیشینه پژوهشهای انجام شده نتایج تحقیق در ارتباط با رابطه سرمایه فکری و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حاکی از آن است که حدود ۸۶
/ ۶۲
٪
از ارزش شرکتها در صورتهای مالی منعکس نیستند. ٪۸۶۶۲ = [۱۰۰ (۶۸
/ ۲ [۱ -۶۸ / ۲ ) | = ارزش پنهان این یافته تحقیق تجربی قبلی که وجود شکاف فزاینده بین ارزش بازار و ارزش دفتری شرکت ها را عنوان می کرد را تأیید می کند خصوصا در تحقیقی که مادنیت و همکاران در سال ۲۰۱۱ در بازار بوتان انجام می دهند نتیجه می گیرند که حدود ۹۶/ ۴۰% از ارزش شرکت ها در صورتهای مالی منعکس نیستند[۱۰]. همچنین لیو در سال ۲۰۰۱ تحقیقی در بازار آمریکا انجام می دهد و نتیجه می گیرد که حدود ۸۰٪ از ارزش بازار شرکتها در صورتهای مالی گم شده است [۹] در مورد فرضیه دوم، نتیجه به دست آمده از تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که بین سرمایه فکری و نرخ بازده دارایی های شرکت رابطه معناداری وجود دارد. نتیجه مزبور با پژوهشهای ژیگال و مالول (۲۰۱۰)، بنیتس و همکاران (۲۰۱۰)، ماهران محمد (۲۰۰۹)، سنگ چان (۲۰۰۷) کامات (۲۰۰۸) و نمازی و ابراهیمی (۱۳۸۹)، یکسان است ولی در نتیجه پژوهش مادنیتس و همکاران در سال ۲۰۱۱ در بازار یونان یکسان نیست.
نتایج آزمون فرضیه دوم تأکید می کند که سرمایه فکری در بالا بردن عملکرد و سودآوری موسسه مهم است اگر چه استانداردهای پذیرفته شده حسابداری از شناسایی بیشتر سرمایه فکری در صورتهای مالی جلوگیری می کند، اما سرمایه گذاران با این وجود ارزش سرمایه فکری را در تصمیمات خود درک کرده اند و برای عملکرد بهتر شرکتها آن را خیلی ضروری می دانند .و امروز به رغم افزایش اهمیت دارایی های نامشهود و به خصوص سرمایه معنوی و فکری در شرکتها سیستم های حسابداری قادر به محاسبه شفاف و مناسب عملکرد شرکت متناسب با سرمایه فکری نیستند.