سایه جنگ اوکراین بر سازمان تجارت جهانی

مرکز پژوهش‌های اتاق ایران بیست‌وهشتمین گزارش «پایش تحولات تجارت جهانی» را منتشر کرد. در این گزارش گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه‌ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه شده و آخرین روندها و پیش‌بینی‌های اقتصادی تهیه شده توسط بزرگ‌ترین نهادهای اقتصادی بین‌المللی، در قالب داده‌های تازه مورد واکاوی قرار گرفته‌اند.

در بخش تحولات جهانی تأثیر منفی جنگ تجاری میان ایالات متحده و چین و همچنین بحران اوکراین بر سازمان تجارت جهانی مورد بررسی قرار گرفته است. تنش اقتصادی میان آمریکا و چین سبب شده، نماینده تجاری ایالات متحده اعلام دارد که دیگر تلاشی برای تغییر رفتار تجاری چین و سوق دادن این کشور به سوی رعایت استانداردهای تجارت جهانی و قواعد سازمان تجارت جهانی به دلیل بی نتیجه بودن این اقدامات نخواهند کرد. همچنین تنش شدید میان نمایندگان غرب و نماینده روسیه در این سازمان بر کارکردهای روزمره آن تأثیر منفی گذاشته است. از سوی دیگر چین در سایه تداوم جنگ در اوکراین نگران امنیت غذایی این کشور است، چراکه از استفاده سیاسی غرب از مواد غذایی به عنوان اهرمی علیه این کشور هراس دارد. در تحولی دیگر شرکت‌های بزرگ چینی واردات نفت از روسیه را متوقف می‌کنند چراکه تحریم‌های ایالات متحده می‌تواند ضربات جبران ناپذیری به آن‌ها وارد کند.

آخرین اخبار در خصوص تحریم‌های روسیه، تمرکز ایالات متحده، اتحادیه اروپا و بریتانیا بر تحریم seber bank بزرگ‌ترین بانک روسیه است که حدود ۳۰ درصد کل دارایی‌های بانکی روسیه را در اختیار دارد و نقش کلیدی در اقتصاد روسیه ایفا می‌کند. مهم‌ترین اقدام روسیه برای مقابله با تحریم‌های اخیر، وادار کردن کشورهای غیر دوست به پرداخت بهای گاز صادراتی به پول ملی این کشور بوده است. گروه ۷ بلافاصله این تصمیم را رد کرد و کشورهای اروپایی در برابر آن موضع منفی گرفتند. تا لحظه نگارش این گزارش هیچ کشور مهمی به التیماتوم روسیه اعتنایی نکرده است. روسیه همچنین در اجلاس اخیر بریکس خواستار ایجاد آلترناتیوی در برابر سوییفت از سوی کشورهای بریکس شد که در این مورد نیز کشورهای عضو بریکس هنوز واکنش روشنی به پیشنهاد روسیه نشان نداده‌اند و تنها بانک‌های مرکزی این کشورها با انجام آزمایش سواپ ارزی موافقت کردند.

در تحولات منطقه ای آغاز عملیات اجرایی بزرگ‌ترین پروژه تولید هیدروژن جهان در عربستان، حمایت ۲۲ میلیارد دلاری شورای همکاری خلیج فارس از مصر، افزایش ۲۵ درصدی صادرات ترکیه به عربستان و تلاش ترکیه برای جذب توریست‌های روس از جمله موضوعات روز در محیط پیرامونی است.

در قسمت داده‌های تازه، سازمان تجارت جهانی در گزارش جدید خود در مورد تاثیرات جنگ اوکراین بر تجارت جهانی هشدار داده است. در این گزارش تاکید شده که جنگ اوکراین می‌تواند روند رشد شکننده تجارت جهانی را با ریسک‌های قابل توجهی مواجه سازد. مهم‌ترین نکته گزارش از منظر منافع تجاری ایران آنکه واردات کشورهای مستقل مشترک المنافع در ۲۰۲۲ به شدت کاهش خواهد یافت. منطقه کشورهای مشترک مستقل مشترک‌المنافع شامل ارمنستان، آذربایجان، بلاروس قزاقستان، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان که بخش مهمی از محیط همسایگی را در بر می‌گیرد در سال ۲۰۲۲ شاهد افت ۱۲ درصدی در میزان واردات و کاهش ۷.۹ درصدی در در تولید ناخالص داخلی خواهد بود.

گزارش جدید بانک جهانی در مورد وضعیت اقتصادی افغانستان نیز هشدار دهنده است. برآوردهای این گزارش نشان می‌دهد که افغانستان یکی از بدترین بحران‌های اقتصادی خود در دهه‌های اخیر را تجربه می‌کند.

مرکز پژوهش‌های اتاق ایران ضمن انتشار سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» که با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران، در دستور کار قرار گرفته است، رویدادهای کلیدی را از منظر تأثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد.