مصرف تسهیلات در زیر مجموعه بانکها

بخش عمده ای از نظام بانکی، بنگاه دار است. این بنگاه ها، واحدهای سرمایه گذاری هستند و زیرمجموعه های فراوانی نیز دارند. بنابراین سیستم بانکی چه از کانال خلق نقدینگی چه از کانال جذب سپرده، تمام پولها را به سمت زیرمجموعه های خود سرازیر می کند. تمام تلاش سیستم بانکی در سالهای اخیر این بوده که بخش اعظم تسهیلات به بنگاه های خود یا بنگاه های دیگر بانکها پرداخت شود. بانکها شرکتهای بزرگ مانند شرکتهای معدنی دارند که ارزش بازاری یکی از آنها به عنوان مثال بالغ بر ۴۰۰ هزار میلیارد تومان است. بانک دیگری شرکت بزرگ فلزات را حمایت می کند.

به همین دلیل تسهیلات ارزان قیمت به پروژه های خود بانکها اختصاص پیدا می کند. نرخ تورم در اقتصاد ما در ۴ سال اخیر متوسط ۳۵ درصد بوده است. در حالیکه تسهیلات با سود ۱۸ درصد داده می شود. این یعنی نرخ بهره حقیقی منفی بوده است. در شرایطی که نرخ بهره حقیقی منفی است صرفه اقتصادی پرداخت تسهیلات به زیرمجموعه های سیستم بانکی است. به عبارتی بانکها، بنگاههای خود را برای دریافت تسهیلات همواره در اولویت قرار می دهند.

بیش از ۷۰ درصد تسهیلات بانکی به زیرمجموعه های بانکها اختصاص می یابد. بنگاه های در اختیار سیستم بانکی باید توسعه پیدا کرده، رشد کند و بزرگتر شود. تسهیلات ارزان قیمت امتیاز بسیار مناسب و در دسترسی است که به آنها داده می شود.

در این بین بخش تولید و مردم عادی سهم اندکی از نظام مالی و تامین مالی بانکها دارند. هر چقدر هم به بانکها فشار وارد شود، پرداخت تسهیلات را به تولید و عموم مردم به روش های مختلف دور می زنند. به عنوان مثال بانکها به دنبال روش ضربدری هم رفته اند. این یعنی دو بانک باهم تبانی می کنند و یک بانک به بانک دیگری تسهیلات می دهد. به عبارتی با تبانی دو بانک، بانکهای مذکور به زیرمجموعه های هم تسهیلات می دهند و نمود آن سهم ناچیز بخش خصوصی و عموم مردم از تسهیلات است. بانکها به همین دلیل سخت گیری های زیادی برای عموم مردم جهت پرداخت تسهیلات دارند. بخش خصوصی هم دسترسی به این تسهیلات ندارد. مصرف تسهیلات در زیر مجموعه بانکها رقم می خورد.

رقابت‌پذیری سالم در نظام بانکی کشور تعریف نشده و تنها رقابت در جذب سپرده‌های مردم و پرداخت تسهیلات ماموریت اصلی نظام بانکی تلقی شده است که این نقش، در فرایند تولید ملی و رونق آن تعریف شده نیست. شبکه بانکی کشور باید در فرایند تولید ماموریت کلیدی برعهده گرفته و براساس اصل بنگاه داری همچنین اصول بانکداری بدون ربا خود را در ریسک فعالیتهای اقتصادی درگیر کند.