مقصد نقدینگی با ریزش بازارها

شایلی قرائی

به گزارش کسب و کار نیوز، در حالی در سالهای اخیر بخصوص از دو سال گذشته تا به امروز نقدینگی هزاران هزار میلیاردی در بازارهای دارایی مانند مسکن، خودرو، بورس، طلا و سکه  و… می چرخد که این امر موجب افزایش تورم و کاهش رشد اقتصادی شده است. کارشناسان اقتصادی معتقدند که رشد نرخ ارز و عدم تامین نقدینگی مورد نیاز واحدهای تولیدی و صنعتی اجازه رشد تولید را نداده است. کاهش نرخ ارز در هفته های اخیر این امیدواری را ایجاد کرده است که رویگردانی خریداران و سرمایه گذاران از بازارهای دارایی نقدینگی را به سمت تولید و صنعت سرازیر کند. بازارهای سودده در هنگام کاهش نرخ ارز که تاثیرگذاری زیادی بر بازارهای موازی خود دارد با ریزش نرخ ارز کارایی نخواهند داشت و بازارهای حقیقی می توانند فرصت تامین مالی و حرکت رو به جلو را داشته باشند.

شقاقی، کارشناس اقتصادی در همین زمینه ضمن بیان اینکه سال گذشته روزانه بالغ بر ۲۵۰۰ میلیارد تومان نقدینگی خلق شد، گفت: در حال حاضر نقدینگی موجود در اقتصاد به سمت بازار رمزارزها و سپرده گذاری بلند مدت در بانک‌ها رفته است‌. وحید شقاقی اظهار کرد: در اقتصاد ایران طی سال گذشته روزانه بالغ بر ۲۵۰۰ میلیارد تومان نقدینگی به کشور پمپاژ شده است که آمارهای بانک مرکزی نشان از ثبت بالاترین حجم نقدینگی در طول شش دهه اقتصاد ایران در سال گذشته دارد. زمانی که چنین رشد فزاینده در نقدینگی، کاهش قدرت خرید مردم و نااطمینانی نسبت به آینده اقتصادی وجود دارد، مردم سعی می‌کنند تا مازاد درآمد مصرفی خود را به سمت بازارها هدایت کنند. وی افزود: پیش از این در ایران چهار بازار دارایی سنتی چون طلا، ارز، خودرو و مسکن وجود داشت اما از اواسط سال ۱۳۹۸ بازار سرمایه هم به‌عنوان یکی از بازارهای دارایی مطرح شد که اگر این بازار وجود نداشت، نقدینگی به سمت سایر بازارها هدایت می‌شد. این تحلیلگر اقتصادی عامل تورم را منشا رشد نقدینگی دانست و گفت: تا زمانی که نقدینگی در کشور بالا باشد، به دلیل نااطمینانی‌ها در اقتصاد این نقدینگی‌ها به سمت بازار سرمایه و دارایی‌ها می‌رود.

بازار سرمایه در کوتاه مدت توانسته است مقداری رشد قیمت در بازارهای موازی چون طلا، ارز و …‌ را کنترل کند اما رشد حباب گونه قیمت سهام‌ها در بازار سرمایه، اقتصاد ایران را درگیر مشکلات کرد. شقاقی گفت: اکنون بیش از ۳۰۰۰ هزار میلیارد تومان حجم نقدینگی داریم که اگر میانگین رشد نقدینگی هم ۳۰ درصد باشد، در مجموع سال گذشته بالغ بر ۹۰۰ هزار میلیارد تومان به نقدینگی سال ۱۳۹۸ اضافه شده است‌. اگر این مبلغ به ۳۶۵ روز تقسیم کنید، به رقمی بالای ۲۰۰۰ میلیارد تومان می‌رسید.

طبق گفته شقاقی، اگر بازار سرمایه نبود، اکنون قیمت دلار از ۳۲ هزار تومان هم فراتر می‌رفت. وی بیان کرد که اکنون حجم نقدینگی به سمت بازار رمز ارزها و سپرده گذاری بلند مدت در سیستم بانکی رفته است. ریشه افزایش قیمت‌ها در بازار دارایی‌ها از رشد نقدینگی حاصل می‌شود. این کارشناس اقتصادی در پایان تاکید کرد: زمانی که پیش بینی پذیری اقتصاد کاهش پیدا می‌کند، در پی آن یکی از بازارهای دارایی متلاطم می‌شود. اکنون اقتصاد ایران دارای شش بازار دارایی چون بازار سرمایه، طلا، دلار، خودرو، مسکن و رمزارزها است و برای کاهش قیمت‌ها در این بازارها باید مانع افزایش نقدینگی شد.

جهت دهی نقدینگی به سمت تولید

کمیل طیبی، اقتصاددان

اگر کاهش نرخ ارز با ثبات باشد التهاب از بازارهای سودده که سوددهی آنی دارند به سمت بازارهایی خواهد رفت که شکل حقیقی بیشتری دارند. بنابراین نقدینگی نیز در همین راستا به سمت بازارهای حقیقی حرکت خواهد کرد. با کاهش نرخ ارز جهت دهی به نقدینگی بهتر خواهد شد و بخش صنعت، کشاورزی، تولید و… از سرمایه ها منتفع می شوند. هر چه ثبات بیشتری در نرخ ها ایجاد شود به طور قطع تاثیرگذاری بیشتری در بازارهای حقیقی تر ایجاد خواهد شد که اثرات مستقیم و غیرمستقیمی در اقتصاد خواهد گذاشت.

البته مهم است که در شرایط ریزش نرخ ارز یک سیاست گذاری درستی وجود داشته باشد که به سود ثبات اقتصادی باشد. یعنی این کاهش نرخ ارز نباید ناشی از این شود که انتظاراتی برای آینده وجود داشته و ایجاد شود که آن هم روند افزایشی مجدد نرخ ارز باشد. اتفاقی که هر ساله با کاهش نرخ ارز شاهد آن هستیم و هیجانات و التهابات بازار موجب بالا رفتن مجدد نرخ می شود و همین امر به تجربه مردم و خریداران بازار تبدیل شده تا در جریان کاهش نرخ ارز پس زمینه ای برای رشد دوباره نرخ ارز داشته باشند.  سیاست گذار باید متناسب با نرخ تورم و نرخ رشد اقتصادی حاصله زمینه های تغییرات لازم را در تمام بازارها و خود بازار ارز نیز ایجاد کند تا این بازار به بازاری حمایت کننده تبدیل شود.

نقدینگی ذاتا بد نیست و یک متغیر اقتصادی است. البته نقدینگی هم تورم زاست و خود تورم نیز باعث انحراف منابع می شود. در شرایطی که اقتصاد ایران به سر می برد، این تورم هست که هم نقدینگی را به عنوان یک منبع مالی، دچار انحراف می کند، هم نرخ رشد فزاینده ای برای نقدینگی به وجود می آورد که انحراف منابع در تولید هم اتفاق می افتد. یعنی مثلا یک کارخانه دار یا یک بنگاه اقتصادی دیگر منابع مالی خودش را صرف تولید نمی کند، بلکه با توجه به ریسک ناشی از تورم که وجود دارد و بازده سرمایه گذاری خود را نسبت به نرخ تورم پایین می بیند، منابع خودش را در جای دیگری به کار می گیرد. مثلا صرف خرید و فروش دارایی، دلار و طلا می کند. در نهایت اگر رابطه نقدینگی با تولید به هم بخورد، تورم زا می شود و اگر سیاست های کنترل تورم وجود داشته نداشته باشد یا موانعی برای کنترل تورم وجود داشته باشد، مثل تحریم، کرونا و یا خود ساختار اقتصاد، تورم در این شرایط قابل کنترل نیست.

اما از سوی دیگر در بازار نوظهور رمزارزها و ارزهای دیجیتالی هم چشم اندازی برای حرکت نقدینگی وجود دارد. بازار رمزارزها بازار جدیدی است که در اقتصاد دنیا ایجاد شده و قطعا مشارکت بیشتری از مردم در این بازارها دیده خواهد شد. ارزهای دیجیتالی یک چشم انداز وسیع تری را برای صنعت و فعالان اقتصادی ایجاد خواهند کرد و کیف دارایی ها برای صنعتگران و تولیدگنندگان متنوع خواهد شد.