شکر هم چند نرخی شد

شایلی قرائی

به گزارش کسب و کار نیوز، قیمت هر کیلو شکر که در پایان دولت دهم حدود ۲۲۰۰ تومان بود، در پایان دی ماه امسال به نزدیک ۱۰ هزار تومان رسیده است. بنابر آمار در سال ۹۶ حدود ۲ میلیون و ۵۰ هزار تن شکر در داخل تولید شد که متاسفانه در سال های بعد سیاست گذاری نادرست در زمینه قیمت گذاری چغندر موجب شد کشاورزان رغبتی به کشت این محصول نداشته باشند و در نهایت با کاهش تولید، ناچار به تامین‌ نیاز کشور از منابع وارداتی شدیم که مسائل مختلف همچون نوسان نرخ ارز، شرایط تحریم و مشکلات نقل و انتقال ارز هم بازار شکر را تحت تاثیر خود قرارداد.

در این رابطه قاسمعلی، حسنی دبیرکل اتحادیه بنکداران مواد غذایی با اشاره به اینکه التهاب بازار شکر تا حدی فروکش کرده است، اظهار کرد: طی ماه های اخیر، افزایش چشمگیری در بازار رخ داد که هم اکنون تا حدودی به ثبات رسیده است.وی با اشاره به اینکه بازرگانی دولتی هر کیلو شکر را با نرخ ۱۱ هزار و ۵۰۰ توزیع می کند، افزود: در حال حاضر هر کیلو شکر در بازار آزاد با نرخ ۱۰ هزار و ۹۰۰ تومان عرضه می شود.حسنی با اشاره به اینکه کمبودی در عرضه شکر نداریم، بیان کرد: با توجه به واردات شکر با ارز نیما، قیمت شکر به تعادل رسیده است به طوریکه در بازار آزاد کمتر از نرخ اعلامی بازرگانی دولتی عرضه می شود.

دبیرکل اتحادیه بنکداران مواد غذایی با اشاره به اینکه قیمت شکر چند نرخی است، گفت: گرچه مسئولان ستاد تنظیم بازار قیمت مصوب هر کیلو شکر را ۶ هزار و ۶۵۰ تومان اعلام می کنند، اما در حقیقت با این نرخ در بازار توزیع نمی شود و نرخ اصلی همان ۱۰ هزار و ۹۰۰ تومان بوده که در بازار آزاد خرید و فروش می شود.حسنی ادامه داد: زمانیکه واردات شکر با ارز آزاد باشد، به دلیل فراوانی کمبودی نداریم.وی  با اشاره به تاثیر گرانی شکر در نرخ قند گفت: در گذشته اختلاف قیمت شکر با قند یک هزار تومان بود، اما هم اکنون به ۲ هزار و ۵۰۰ تومان رسیده است.

چرایی پدیده چند نرخی در بازارها

آلبرت بغزیان، اقتصاددان

به نظر چند نرخی شدن قیمت کالاها نوبتی شده و مهم ترین دلیل آن انتظاراتی که است که واردکننده و تولید کننده از نوسانات نرخ ارز دارد. همچنین به نظر می رسد دولت برای درخواست افزایش قیمت کالاها دست رد به سینه هیچ تولیدکننده یا واردکننده ای نمی زند و به هیچ عنوان نگران تبعات آن نیست. اینکه به دنبال چند نرخی شدن قیمت کالاها سفره خانوار چقدر کوچک شده است. دولت باید متوجه باشد که نباید همه تولیدکنندگان و واردکنندگان را راضی نگه دارد چراکه اقتصاد چند نرخی تبعات بسیار زیادی دارد. لبنیات، تخم مرغ، روغن، شکر و… همگی چند نرخی شده اند و مشخص است این داستان برای تمام کالاها اجرا خواهد شد. از سوی دیگر نرخ ارز نیز تاثیر بسیاری در چند نرخی شدن قیمت کالاها دارد.

ممکن است تولیدکننده ای کالای خود را ارزانتر و تویلدکننده دیگری کالای خود را گرانتر تامین کرده باشد که این امر موجب فروش کالا با نرخ های متفاوت خواهد شد. چند نرخی بودن ارز در ایران به این علت است که بانک مرکزی یا به اندازه کافی ارز ندارد و یا علاقه ای ندارد که به اندازه و به موقع ارز را در اختیار متقاضیان بگذارد که همین موضوع باعث می شود افرادی که امروز به ارز نیاز دارند و مثلا تولید آنها در حال توقف است بروند ارز را از بازار آزاد تهیه کنند.

این در حالی است که چند نرخی بودن کالاها در ایران به علت مشکل توزیع هم ممکن است. نظام معیوب توزیع کالا منجر به ایجاد شغل های کاذبی مانند دلالی و واسطه گری شده است که با احتکار کالاها به ایجاد کمبود در بازار می پردازند. چند نرخی بودن کالاها همچنین می تواند بر روی ساختار اقتصاد نیز تاثیر بگذارد. یعنی افراد به جای مولد بودن و اینکه به فکر سرمایه گذاری باشند سراغ رانت جویی و استفاده از فرصت ها و مجوزها می روند. به هر ترتیب چند نرخی بودن باعث بی اعتماد شدن مردم به سیستم می شود و بنابراین همه به دنبال رانت جویی خواهند بود تا بتوانند کالاها را ارزانتر خریده و سپس گرانتر بفروشند.