مالیات ستانی از خانه های خالی اندرخم یک کوچه

شایلی قرائی

به گزارش کسب و کار نیوز، در این زمینه فرهاد بیضایی، مدیر سابق گروه سیاست‌گذاری مسکن دانشگاه علم و صنعت می گوید: وزارت راه و شهرسازی مکلف به ارائه برخط اطلاعات سامانه املاک است و باید دید آیا فعالیت سامانه در حد رونمایی از یک صفحه اینترنتی در یک مراسم بوده یا وزارت راه و شهرسازی حاضر است اطلاعات خروجی این سامانه را به سایر نهادهای مرتبط نظیر شهرداری‌ها، وزارت کشور و سایر ارگان‌ها این حوزه بدهد. به گفتئه بیضایی، هیچ منع امنیتی برای ارائه نحوه شناسایی واحدهای مسکونی خالی وجود ندارد. متولیان وزارت راه و شهرسازی باید الگوریتم‌های مرتبط با شناسایی واحدهای مسکونی خالی را ارائه دهند تا همه مردم از نحوه شناسایی این واحدهای مسکونی آگاه شوند. طبیعی است که سازمان امور مالیاتی نتواند از اطلاعات ناقص برای صدور تعرفه مالیاتی استفاده کند اما خود مسئولان سازمان امور مالیاتی باید ضعف‌های اطلاعات دریافتی از وزارت راه را رسانه‌ای کنند.

تورم افسارگسیخته و بی‌سابقه سال‌های اخیر در بازار مسکن، قدرت خرید مصرف‌کنندگان را به شدت کاهش داده و مردم به جای رؤیای خانه‌دار شدن، تبعات اجاره‌نشینی را در خواب می‌بینند. در کنار افت شدید تولید مسکن طی سال‌های گذشته، پدیده احتکار و حبس سرمایه در بازار مسکن، شکاف میان عرضه و تقاضا را تشدید کرده تا جایی‌که بر اساس آمار جمع‌آوری شده در سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵، تعداد خانه‌های خالی سراسر کشور بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد مسکونی برآورد شده است. براساس گزارش مرکز آمار ایران، تعداد خانه‌های خالی از سکنه در آخرین سرشماری رسمی یعنی سرشماری سال ۱۳۹۵ حدود دو میلیون و ۵۸۷ هزار و ۶۰۷ واحد بوده است؛ یعنی حدودا معادل ۱۰ میلیون نفر از جمعیت کشور. طبق داده‌های آماری مرکز آمار ایران، استان تهران با ۴۸۹ هزار و ۹۸۶ واحد مسکونی خالی در رتبه اول کشور قرار دارد.

اما درخصوص ارزش خانه‌های خالی نیز تلفیق داده‌های مختلف مرکز آمار ایران و وزارت راه و شهرسازی نشان می‌دهد مساحت خانه‌های خالی کل کشور حدود ۲۶۳ میلیون و ۱۷۰ هزار و ۵۲۰ متر مربع است که در این گزارش با لحاظ کردن مساحت خانه‌های خالی هر استان و با بهره‌گیری از داده‌های میانگین قیمت مسکن استان‌های مختلف در زمستان ۱۳۹۸ (داده‌های مرکز آمار ایران) رقم ارزش خانه‌های خالی برآورد شده که در نوع خود رقمی بسیار قابل تامل است؛ به‌طوری که داده‌های مذکور نشان می‌دهد تا پایان زمستان سال گذشته که قیمت مسکن در شهرهای مختلف حداقل ۲۶ درصد کمتر از شرایط فعلی بوده، ارزش خانه‌های خالی به بیش از ۱۱۸۸ هزار و ۹۲۶ میلیارد تومان می‌رسد. برای تصور درشتی این رقم کافی است تصور کنیم این رقم معادل بیش از دو برابر رقم بودجه امسال کل کشور و با درنظر گرفتن یارانه بنزینی(یارانه معیشتی) سالانه ۳۱ هزار میلیارد تومانی که به ۶۰ میلیون نفر از جمعیت کشور داده می‌شود، رقم ارزش خانه‌های خالی معادل ۳۸ سال توزیع یارانه بنزینی است.

معطلی چندساله مالیات ستانی

مسعود نجفی، کارشناس اقتصاد مسکن

سالهاست طرح مالیات بر خانه های خالی در گیر و دار تصویب و اصلاح است و با گذشت نزدیک به پنج سال از آن به رغم گذر از مجلس و شورای نگهبان در انتظار شناسایی مالکان خانه های خالی مانده است. این طرح با ایرادت بسیاری روبرو بوده که پس از سالها به اینجایی که می بینیم رسیده است. اصلاحات بسیاری برای اجرای مالیات بر خانه های خالی نیاز بود که یکی از مهم ترین آنها راه‌اندازی و تکمیل سامانه املاک و اسکان است.

هنوز اطلاعات سکونت گاهی برای بیشتر خانوار‌های کشور در سامانه فوق ثبت نشده که به اشتراک نگذاشتن اطلاعات توسط دستگاه‌های اجرایی یکی از علل این ایرادات به شمار می‌رود. به همین دلیل، امکان سیاست‌گذاری برای اعمال انواع ابزار‌های تشویقی و تنبیهی وجود ندارد. تکمیل سامانه جامع املاک و اسکان برای بارگذاری اطلاعات ملکی خانوار‌های ایرانی مشکل بزرگ و سدی جدی است در رابطه با اجرای قوانین مرتبط با اخذ مالیات از خانه‌های خالی. همان مشکلی که تاکنون وزارت راه و شهرسازی موفق به رفع آن نشده است و مشخص نیست انجام آن چقدر زمانبر باشد.

اقتصاد ما یک اقتصاد ناسالم است و در چند سال اخیر وضعیت نابسامان اقتصادی باعث شده، سرمایه ها سرگردان شده و هر سال به یک سو متمایل شود، یک روز سرمایه ها در بازار خودرو انباشته می شود که باعث نوسانات قیمت خودرو شده و زمان دیگر وارد بازار مسکن شده و این بازار را تحت تاثیر قرار می دهد. اراده ای برای اجرای این قانون وجود ندارد. راه‌اندازی سامانه ملی املاک کار غیر ممکنی نیست و بر عکس بسیار هم راحت است و می توان از سازمان های مرتبط اطلاعات را کسب کرد، اما موضوع این است که بعد از تصویب قوانین به سرعت مافیای های مربوطه شروع به فعالیت کرده و سعی می کنند تا با وضع بخشنامه ها و یا به هر نحو دیگری قوانین را به نفع خود تغییر دهند. متاسفانه مافیای مسکن بسیار قدرتمند است و به همین دلیل معتقدم صحبت از مالیات بر خانه های خالی فقط در حد حرف و شعار باقی می‌ماند.

اما مهم‌ترین راهکار حل چالش مسکن در کشور تولید مسکن و ارائه زمین رایگان یا ارزان به متقاضیان واقعی است. هر چند کوتاه کردن دست دلالان با دریافت مالیات‌های سنگین از آنها در بخش مسکن نیز راهکار بسیار خوب و کمک‌کننده‌ای برای رفع نیازهای سرکوب‌شده واقعی در بخش مسکن برای خانه‌دار شدن است. اگر انبوه‌سازی و ساخت مسکن در دستور کار دولت قرار نگیرد دلالان همچنان در بازار جولان می‌دهند، لذا تغییر سیاست‌گذاری به سمت تولید بیشتر و کوتاه کردن دست دلالان از بازار بهترین و موثرترین راهکار خانه‌دار کردن مردمی است که از گرانی مسکن به شدت رنج می‌برند.