ناکامی در مهار سرکشی دلار

به گزارش کسب و کار نیوز، دومین روز پاییز برای معامله گران ارزی روز دلچسبی بود زیرا آن ها در گام اول موفق شدند دلار را در نرخ ۲۷ هزار و ۶۵۰ تومان تثبیت و در ساعات بعد رکورد بی نظیری برای آن ثبت کنند. دلار در روز چهارشنبه بعدازظهر از مرز ۲۸ هزار تومان عبور کرد تا نشان دهد سیاست های یک هفته ای بازارساز که درست از چهارشنبه گذشته آغاز شده نتوانسته در برابر گرانی دلار راه به جایی ببرد.
دلار بازار آزاد صبح روز چهارشنبه ۲۷ هزار و ۶۵۰ تومان بود و تا پایان معاملات روز گذشته ۱٫۲۷ درصد افزایش یافت. روز چهارشنبه برای سطح شکنی و ایجاد یک جو جدید افزایشی در بازار ارز، نیاز به سوخت بیشتری بود تا جو روانی ۲۸ هزار تومانی فتح شود. یکی از مهم ترین عواملی که نوسان گیران ارزی را به افزایش قیمت امیدوار می کرد، جوسازی های سیاسی بود که همچنان پیرامون تلاش های آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه و البته اظهارنظرهای مقامات داخلی می چرخید.
ساعت ۳ بعدازظهر، دلار در بازار آزاد با قیمت ۲۷ هزار و ۴۹۵ تومان به فروش می رفت که ۲۴۵ تومان بیشتر از روز دوشنبه بود. قیمت دلار در بازار از مرز ۲۸ هزار تومان عبور کرد تا برای اولین بار در روزهای اخیر کانال قیمت بازار و بازارساز تغییر کند. این در حالی بود که طی روز چهارشنبه نرخ‌های ارز صرافی ملی چهار بار تغییر کرد و در آخرین مرحله به ۲۷ هزار و ۸۰۰ تومان رسید.
تداوم سه سیاست بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز در حالی یک هفته را پشت سر گذاشت که با خیز دوباره نرخ دلار، کارشناسان آینده مبهمی را برای آن پیش بینی می کنند. «حذف رانت ارزی با نزدیک کردن قیمت صرافی به بازار»، «حذف سقف قیمتی در معاملات سامانه نیما» و در گام آخر «صدور مجوز عرضه دلار صادرکنندگان به صرافی‌ها» سه اقدامی است که از روز چهارشنبه گذشته اجرایی شد تا سرکشی کلیدی ترین متغیر اقتصاد ایران یعنی دلار را مهار کند. هرچند طی سه روز نخست از صعود چشمگیر قیمت ارز و به ویژه دلار کاسته شد؛ اما آتش زیر خاکستر ارز با جرقه ای دوباره شعله ور شد زیرا تحت تاثیر سیاست های بازارساز حالتی روانی در بازار به وجود آمده است.
«کسب و کار» در گفتگو با یک کارشناس، آینده مبهم ارزی در کشور را بررسی می کند.

جهش دلار مقاوم به سیاست های کنترلی

عباس علوی راد، اقتصاددان
یکی از چالش برانگیزترین موضوعات اقتصاد ایران در چند هفته اخیر افزایش قیمت دلار و ورود به کانال ۲۸ هزار تومان بوده است. از آخرین اقدام کنترلی بانک مرکزی برای مهار افزایش قیمت دلار کمتر از ۱۰ روز سپری شده است.

حذف سقف قیمت در نیما و نزدیک کردن نرخ بازار متشکل به بازار آزاد و حذف ممنوعیت عرضه ۲۲۰۰ دلار به هر کارت ملی برای یک‌ بار در سال سه اقدام بانک مرکزی بوده است.
بررسی میدانی بازار ارز آزاد نشان می دهد آثار شوک های کنترلی بانک مرکزی برای مهار قیمت دلار به سرعت خنثی شده اند. به طوری که در دومین روز از مهرماه ۱۳۹۹ قیمت دلار در بازار آزاد به ۲۷ هزار و ۷۵۰ تومان و در آستانه رکورد بی سابقه ۲۸ هزار تومان قرار گرفت.
طی دوره بعد از تکانه ارزی سال ۱۳۹۷ بارها اعضای تیم اقتصادی دولت و مقامات پولی کشور بر غیر واقعی بودن قیمت دلار تاکید کرده اند، اما افزایش قیمت دلار به طور مستمر تاکنون ادامه داشته است.
پرسش اصلی این است که اساساً چرا اقدامات بانک مرکزی برای مهار افزایش قیمت دلار به نتیجه نرسیده است؟ به نظر می رسد دو دسته عوامل در این زمینه نقش موثری دارند.
دسته اول مربوط به کارکردهای متغیرهای کلان اقتصادی مرتبط با نرخ ارز شامل بازرگانی خارجی، رشد اقتصادی، رشد نقدینگی، نرخ تورم و کسری بودجه دولت است که دولت نتوانسته آنها را در راستای ایجاد ثبات نسبی بازار ارز مدیریت کند.
دسته دوم مربوط به عملگرهای انتظاری پس از تکانه ارزی سال ۱۳۹۷ است. انتظارات عقلانی نزد کارگزاران اقتصادی از روندهای طی شده پس از تکانه ارزی، وضعیت فعلی و روندهای آینده بازار ارز نقش موثری در فشار کنونی بر بازار ارز در سمت تقاضا ایفا می کند.
در واقع در اینجا کارگزاران اقتصادی کاهش ارزش پول ملی در جریان زمان پس از تکانه ارزی سال ۱۳۹۷ را به وضوح تجربه کرده اند، این موضوع دو پیامد مخرب داشته است. بی اعتباری و سقوط شهرت سیاست گذار پولی و عدم تاثیرگذاری سیاست های پولی و ارزی برای مهار افزایش قیمت دلار این دو پیامد مخرب هستند.
به نظر می رسد در شرایط فعلی تیم اقتصادی دولت قادر به سامان دهی عوامل اقتصادی کلان مرتبط با بازار ارز نیست. با این همه بهتر است با موضع گیری های سنجیده تر باعث شدت گیری عملگرهای انتظاری نزد کارگزاران اقتصادی کشور نشوند.