به گزارش کسب و کار نیوز به نقل از پایگاه اطلاع رسانی میراث آریا, دیوار بزرگ گرگان دارای ۲۰۰ کیلومتر طول بههمراه تأسیسات وابسته شامل خندق، کورههای آجرپزی، سد خاکی، کانالهای آبرسانی، ۳۸ قلعه و برجهای نگهبانی متصل به دیوار و بیش از ۲۰ قلعه شهرهای حاشیه جنوبی دیوار و… است که به جهت غربیشرقی از سواحل شرقی دریای کاسپین واقع در شمال شهر گمیشان شروع و تا صخرههای بیلی کوه در پارک ملی گلستان (روستای زاو پایین، دهستان عزیزآباد، بخش پیشکمر، شهرستان کلاله) در امتداد گرگانرود احداث شده است.
تاکنون سیاحان و سفرنامهنویسان زیادی از دیوار گرگان یاد کردهاند و از سال ۱۳۱۰ خورشیدی مطالعات میدانی پراکنده توسط بعضی پژوهشگران ایرانی و خارجی روی دیوار بزرگ گرگان اجرایی شده است، اما تهیه عکس هوایی از محوطه باستانی ایران علیالخصوص شناسایی ۱۴۵ کیلومتر از مسیر دیوار بزرگ گرگان توسط اشمیت آمریکایی، بستر لازم را برای مطالعات گسترده باستانشناسی فراهم کرد.
در دهه ۱۳۵۰ خورشیدی شادروان محمدیوسف کیانی، سرپرست هیئت کاوش باستانشناسی دشت گرگان با پرواز مجدد بر روی دیوار بزرگ گرگان موفق به شناسایی ۱۵۵ کیلومتر از مسیر دیوار بزرگ گرگان از سواحل شرقی دریای کاسپین تا کوههای پیشکمر در ارتفاعات مربوط به عربداغ میشود که نتایج این بررسی هوایی با همکاری شادروان محمد مهریار، بههمراه نتایج اولین کاوش دیوار بزرگ گرگان در قلعه شماره ۱۳ و دشت حلقه یکی از قلعه شهرهای مهم ساسانی در دشت گرگان، چاپ و ارائه شد.
پس از یک وقفه ۱۵ ساله در روند مطالعات دیوار بزرگ گرگان و تأسیسات وابسته، در سال ۱۳۷۷ خورشیدی و با پیگیریهای صورت گرفته توسط مسئولان سازمان وقت میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری، دیوار بزرگ گرگان بههمراه چندین اثر شاخص در سطح کشور بهعنوان یکی از پروژههای بزرگ در حوزه میراثفرهنگی معرفی و بر حسب میزان اعتبار تخصیصی، اقدامات حفاظتی دیوار بزرگ گرگان نیز آغاز شد.
در سال ۱۳۷۸ خورشیدی با تأمین بخشی از اعتبارات پژوهشی، اولین بار بررسی پیمایشی هدفمند باستانشناسی به سرپرستی جبرئیل نوکنده عضو هیئتعلمی پژوهشگاه سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری و مدیر پروژههای باستانشناسی دشت گرگان آغاز و در تابستان این سال دیوار بزرگ گرگان بههمراه تأسیسات وابسته با شماره ۲۳۴۵ در سال ۱۳۷۸ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
بهعلت گستردگی و پراکندگی قلمرو دیوار بزرگ گرگان در محدوده جغرافیایی استان گلستان (ارتفاعات البرز شرقی، جلگهها و دشتهای حاصلخیز، ترکمنصحرا، حوضه آبریز گرگانرود، اترک رود، سواحل شرقی دریای کاسپین، خلیج گرگان و…) هنوز اطلاعات کاملی از دیوار بزرگ گرگان و تأسیسات وابسته وجود ندارد و همچنان مطالعات میدانی، اقدامات حفاظتی، معرفی و آگاهیبخشی عمومی استمرار دارد.
در بیستویکمین سالروز ثبت این اثر ارزشمند در فهرست آثار ملی، عزم و همت جدی همه مسئولین و دولتمردان صفی و ستادی برای تأمین مالی و همکاری صمیمانه مردم شریف استان گلستان در ادامه اهداف عالی وزارت میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی در راستای تحقق ثبت در فهرست میراث جهانی بهعنوان یک فرصت گردشگری تاریخیفرهنگی پایدار برای استان الزامی و در قبال آن شاهد پویایی و رونق اقتصادی اشتغالزایی و افزایش درآمد ناخالص ملی در منطقه خواهیم بود.