موج تورمی رکوردشکنی های بورس

به گزارش کسب و کار نیوز، سیاست‌های دولتی درباره نرخ سود بانکی نیز در این باره تاثیر داشته است. دولت می‌گوید ورود نقدینگی به بازار سرمایه باعث می‌شود که صاحبان صنایع و شرکت‌های بزرگ تولیدی بتوانند نقدینگی مورد نیاز خود را تامین کنند و به اقتصاد کشور رونق دهند. اما این سیاست خطرات خود را نیز دارد. مسئله اصلی این است که همه نقدینگی خارج شده از بانک‌ها جذب بازار بورس نمی‌شود بخشی از آن جذب بازار خودرو، بخشی مسکن و طلا و ارز می‌شود. از طرف دیگر با خروج نقدینگی از بانک‌ها، توان سیستم بانکی برای پرداخت تسهیلات کاهش می‌یابد. بازنده بزرگ این وضعیت هم کسب کار‌های کوچک و متوسط هستند که حالا به راحتی نمی‌توانند از تسهیلات بانکی استفاده کنند. البته در این میان رونق بازار سرمایه به تحلیل خیلی از کارشناسان به تدریج باعث افزایش نقدینگی و تورم خواهد شد. سردسته این گروه مسعود نیلی است که این گونه توجیه می کند: «در حالی‌که تولید حدود ۱۱ درصد کاهش پیدا کرده،‌ نقدینگی با شدتی بالا و فزاینده افزایش پیدا کرده است. در یک طرف رشد بالای نقدینگی قرار دارد و در طرف دیگر حجم کاهنده کالا و خدمات. وقتی چنین درکی در صاحبان نقدینگی شکل می‌گیرد، طبیعی است واکنش آنها در نقطه ابتدا این نخواهد بود که به مغازه مراجعه کنند و ماست و شیر و تخم‌مرغ بیشتر بخرند، بلکه آنها در تلاش خواهند بود که در گام اول، از ارزش دارایی‌هایشان در مقابل تورم مورد انتظار محافظت کنند. پس سراغ بازار دارایی می‌روند. بازار دارایی با هجوم نقدینگی مواجه می‌شود و جهش‌ها در این بازار شکل می‌گیرد. با افزایش بیشتر قیمت انواع دارایی، پس‌اندازهای پولی کوچک و ترسان هم به این سمت سرازیر می‌شوند. وقتی قیمت انواع دارایی افزایش پیدا می‌کند، در گام بعدی، صاحبان کوچک و بزرگ این دارایی‌های قیمتی، به فکر می‌افتند که بخشی از این منابع افزایش‌یافته را تبدیل به کالاهای مصرفی زندگی خود کنند. بنابراین بخشی از این دارایی‌ها را می‌فروشند و سراغ کالاهای مصرفی با دوام و کم‌دوام می‌روند. پس جهش‌های قیمتی در بازار دارایی تعدیل می‌شود و در مقابل، افزایش جدید قیمت‌ها به معنی تورم، در بازار کالا و خدمات شکل می‌گیرد.»

در همین میان ۲۵ پژوهشگر مالی و اقتصادی در نامه‌ای خطاب به دولت و بانک مرکزی، با اشاره به مخاطرات فعلی بازار سهام، ۵ اقدام فوری را جهت کنترل وضع جاری پیشنهاد دادند. اما در مقابل عده دیگری از اقتصاددانان معتقدند جذب نقدینگی از کانال بورس در شرایط حال حاضر نقدینگی را از بازار جمع می کند و تحلیل اینکه باعث افزایش تورم خواهد شد یا خیر، نیاز به بررسی شرایط آینده بازار سهام دارد. این گفته یکی از اقتصاددانانی است که «کسب و کار» در ادامه در گفتگو با او، وضعیت بازار سهام را بررسی می کند.

اثر تورمی، سناریوی بدبینانه رشد بورس

سید کمیل طیبی، اقتصاددان

در شرایط خاصی رشد در هر بازاری می تواند بالقوه خطرناک باشد و بورس هم از این قاعده مستثنی نیست. وقتی شرایط ناپایدار و عدم تعادل در بازاری (به خصوص بورس) به وجود بیاید، رشد در آن بازار می تواند به صورت بالقوه خطرناک باشد. طبیعتا بخشی از افزایش ارزش و افزایش قیمت های سهام در بازار بورس به اقبال عمومی و تقاضای موثر که به واسطه این نقدینگی به وجود آمده، برمی گردد؛ ولی اگر عوامل بر هم زننده ای در بازار سرمایه پیدا شود که شرایط ناپایداری در این بازار به وجود بیاورد طبیعتا می تواند آثار بدی را ایجاد کند. بالاخره بازار سرمایه بازاری است که ریسک گریز است و اگر ریسکی اتفاق بیفتد (حتی اگر این ریسک از بیرون باشد) می تواند تاثیرگذار باشد. دوم اینکه اگر این بازار نتواند با ایجاد ساختار خود را به روز کند این هشدار می تواند جامه عمل بپوشد. یعنی اگر فرض کنید قرار باشد بستر عرضه و تقاضا مجازی و استفاده از تجهیزات فناوری الکترونیک باشد و آنجا ساختار لازم وجود نداشته باشد طبیعتا می تواند این موضوع دامنگیر باشد. نفس بازار سرمایه این است که منابعی که جذب می شود باید در تامین منابع مالی تولید سرمایه گذاری شود. اگر این اتفاق به واسطه عدم مدیریت و عواملی که می تواند از بیرون تاثیرگذار شود یا سوءمدیریتی که ممکن است از ناحیه دولت اتفاق بیفتد محقق نشود، می تواند آثاری را ایجاد کند که یکی از آنها هم آثار تورمی است. این نگرانی هم وجود دارد که اگر این منابع جذب نشود، اگر این نقدینگی ایجاد شود می تواند تورم زا باشد ولی باید امیدوار باشیم زیرا ماهیت این بازار با بازار پول متفاوت است. به همین دلیل نهایتا اگر این اشکالات و دخالت های بیجا در آن به وجود نیاید می تواند مقداری به شرایط اقتصادی سر و سامان ببخشد چون نفس آن نفس تورم زایی نیست. بحث تولید یک بحث بلندمدت است یعنی باید برای آن سرمایه گذاری شود تا چرخه تولید راه اندازی شود. مقداری صبر و شکیبایی می خواهد که ببینیم این تامین مالی می تواند چرخه تولید را تقویت کند. چون مستلزم زمانی میان یا بلندمدت است آنگاه می شود روی آن قضاوت کرد. نباید یک قضاوت عجولانه ای در حال حاضر داشته باشیم و بگوییم بورس آثار تورمی دارد. در حال حاضر مردم در حال خرید سهام هستند. اولا باید نسبت این خرید و فروش را در نظر گرفت که آیا با این ارزش هایی که ایجاد می شود جامعه این سود را تبدیل به نقدینگی می کند و تقاضا برای کالا و.. به وجود می آید یا خیر چون فرایندی که در حال حاضر در بازار سرمایه است این است که متقاضی برای خرید به وجود می آید. این فرایند به این شکل نیست که توزیع نقدینگی شود، بلکه یک نوع جمع آوری نقدینگی از کانال بازار سرمایه است. اگر بازگشت این خریدهایی که انجام می شود و یا به عبارتی فروش سهام یا هجوم فروش اتفاق بیفتد می تواند افزایش قیمت ها را در بازارهای دیگر به وجود بیاورد که تورم زاست ولی در شرایط فعلی، ورود به این بازار و بزرگ تر شدن این بازار به منزله پشتوانه بخش حقیقی یا همان سرمایه گذاری تولید باشد فی نفسه تورم زا نیست. از طرف دیگر بانک مرکزی همزمان در حال حاضر عملیات بازار باز انجام می دهد پس یک عملیات ترکیبی از طرف بازار سرمایه و عملیات باز می تواند کنترل کننده تورم یا هدف گذاری برای تورم شود. حالا اگر به هر دلیلی خللی در هر کدام از این مسائل به وجود بیاید و ضمانت پیاده سازی آنها از بین برود طبیعتا می تواند مشکل ساز شود. در حال دولت ۱۵۰ هزار میلیارد کسری بودجه دارد و می خواهد از طریق فروش اوراق آن را تامین کند و از طرف دیگر بازار سرمایه را داریم. مجموعه اینهاست که تورم زایی یا عدم تورم زایی را مشخص می کند.