رِندی بانک مرکزی در تحلیل نقدینگی

سرمقاله-
بانک مرکزی در این اطلاعیه تلاش کرده با مقایسه متوسط رشد نقدینگی در دهه های ۱۳۴۰ تا ۱۳۹۰ نشان دهد متوسط رشد نقدینگی در دهه ۱۳۹۰ نسبت به دهه های قبل تفاوت زیادی نداشته و حتی گاهی پایین تر است. علاوه بر این تلاش شده با مقایسه نرخ رشد ۳۱ درصدی نقدینگی در سال ۱۳۹۸ با برخی سال ها مانند سال ۱۳۵۳ و ۱۳۸۵ آن‌ را رویدادی عادی معرفی کند.
اینکه رشد نقدینگی یک‌ مشکل ساختاری و طی نیم قرن اخیر همواره گریبان گیر اقتصاد ایران بوده حرف درستی است؛ اما به نظر می رسد بانک مرکزی در این اطلاعیه با رندی هرچه تمام در این مقایسه از دو موضوع صرف نظر کرده است. اول موضوع تناسب رشد نقدینگی با رشد اقتصادی کشور است. دهه ۱۳۹۰ به لحاظ تعداد سال های دارای رشد اقتصادی منفی و متوسط ارقام رشد یکی از تاریک ترین دهه های نیم قرن اخیر در اقتصاد ایران بوده است. بنابراین در مقایسه متوسط رشد نقدینگی ۲۶ درصدی دهه ۱۳۹۰ (تا سال ۱۳۹۸) با دهه های قبل، لازم است مسئله میزان متناسب بودن رشد نقدینگی با رشد اقتصادی را هم لحاظ کرد. به عنوان مثال رشد ۳۱ درصدی نقدینگی سال ۱۳۹۸ در حالی اتفاق افتاده که رشد اقتصادی کشور طبق داده های مرکز آمار ایران در ۹ ماهه سال ۱۳۹۸ بیش از ۷ درصد منفی بوده است. موضوع دوم که بانک مرکزی از آن با رندی صرف نظر کرده مربوط به نقش پُررنگ و مخرب سیستم بانکی در خلق نقدینگی و رشد آن در دهه ۱۳۹۰ است. در این دهه بدهی سرسام آور بانک ها به بانک مرکزی موجب افزایش پایه پولی و متعاقباً رشد نقدینگی شده است. این موضوع در شکاف قابل ملاحظه درآمد- هزینه و ناترازی بانکی در سال های ۹۷ و ۹۸ به روشنی دیده می شود. دولت یازدهم و دوازدهم همواره اصلاح نظام بانکی را در صدر برنامه های اقتصادی خود معرفی کرده است، اما در حالی که سال پایانی عمر خود را سپری می‌کند هرگز به آن عمل نکرده و توجیه بانک مرکزی برای سرپوش نهادن بر ضعف شدید عملکرد دولت در این زمینه سازنده نخواهد بود.