دیوار کوتاه کسب و کارهای آنلاین

مینا حسینی

به گزارش کسب و کار نیوز، اگر فکر می‌کنید که ما صرفا با «شریف»ها و «دانش‌بنیان‌»ها و «پارک»ها و «مقاله بیرون دادن»ها و «سورنا ستاری»ها و «معافیت نخبگان»‌ها و… در نبرد تبدیل شدن قطب استارت‌آپی ایران به سیلیکون ولی یارای رقابت داریم، تجدید نظر کنید چون «خانه از پای‌بست ویران است.» در این راستا نباید از تلاش های خصوصی ها و فعالان این اکوسیستم که با وجود همه مشکلات در این مسیر گام نهاده اند، چشم پوشید. هرچند در این فضا هم اختلافاتی است که «تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل!» مراسم اختتامیه دوازدهمین جشنواره وب و موبایل ایران با صحبت های عضو هیات مدیره کسب و کارهای مجازی روز پنج شنبه آغاز شد. آنجا که رضا الفت نسب گفت: «کسب و کارهای آنلاین سال بسیاری سختی را پشت سر گذاشتند. سالی توام با مشکلات و سردرگمی های فراوان. از قطعی اینترنت گرفته تا متهم شدن کسب و کارهای پلتفرمی به بستر فساد و گرانفروشی و غیره. آری می دانیم در ایران زندگی می کنیم و باید هر لحظه منتظر یک اتفاق غیر منتظره باشیم اما شرایط تا کجا قرار است اینطور باشد؟ تا کجا قرار است در سردرگمی و استرس قطعی اینترنت و ده ها مسئله دیگر به سر بریم؟ انگار قرار است هر اتفاق ناگواری در این مملکت بیفتد یک سرش ما باشیم. قیمت مسکن بالا می رود ما مقصریم؟ قیمت خودرو همین طور؟ فروش کالای قاچاق هم؟ خرید با کارت سرقتی سارقان را هم ما باید جواب دهیم!!! واقعا دیواری کوتاه تر از کسب و کارهای مجازی در اقتصاد وجود دارد ؟ بازاری با هیاهوی زیاد و قد قواره ای کوچک. اینها دیگر از درد دل گذشته و کم کم در حال ابزار شدن برای یاس و ناامیدی است. دولت وعده می دهد، مجلس جلسه می گذارد، شورای مجازی، مرکز توسعه تجارت و چه و چه تلاش می کنند اما چرا خروجی درستی حاصل نمی شود؟ بیش از ۱۶ نهاد به صورت مستقیم برای کسب وکارهای آنلاین تعیین تکلیف می کنند اما زمان بروز مشکلات صدایی از کسی در نمی آِید! هر روز یک طرح یک حرف یک شیوه یک دستورالعمل، بگذارید کمی غر بزنیم شاید دلمان خنک شود! اصلا امسال برای همین، هیچ مقام دولتی را برای سخنرانی دعوت نکردیم. تا کی بشنویم و دل خوش کنیم؟ آخرش چی؟ تا کی استارتاپ شهرستانی ما باید چشمش به حمایت فلان مسئول باشد؟ تا کی باید داد بزنیم ای اداره مالیات محاسبه من را درست انجام بده؟ طرف های دیگر ماجرا هم حسابی از خجالتمان در می آیند. تحریم نرم افزار ها و محدودیت دامنه ها و احتمال ایجاد موانع جدی بر سر راه اینترنت بین المللی جزئی از آنهاست. عجب بازی ناجوانمردانه ای، خودمان هم به جان همدیگر افتاده ایم. یکی نصب دیگری را محدود کرده دیگری کاربران آن طرفی را صید می کند. با همه احوال این جشنواره سعی کرده است اندک سرمایه و دلخوشی برای استارتاپ ها به وجود آورد. ما به این نتیجه رسیده ایم که در شرایط فعلی خودمان باید به فکر خودمان باشیم. همدیگر را حمایت کنیم. حال هر کس به طریق خود. ما امسال در رویداد هفت شهر سعی کردیم اندکی امید به اکوسیستم خارج از تهران منتقل کنیم. اقدامی اندک ولی تاثیر گذار که با همکاری و همراهی تعداد زیادی از همکارانمان در تهران و شهرستان ها و همچنین مدیران کسب و کارهای بزرگ ایجاد شد.»
این صحبت ها بهانه ای شد تا بدانیم مشکلات در این حوزه هنوز به قوت خود باقی است. «کسب و کار» در گفتگو با یک کارشناس، این مسائل را واکاوی می کند.

چرخه باطل مجوزدهی به کسب و کارهای آنلاین

عادل طالبی، دبیر انجمن صنفی کسب و کارهای اینترنتی
کسب و کارهای اینترنتی با مشکلات زیادی روبه رو هستند. به عنوان مثال ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، به سایت های اینترنتی در مورد نفروختن کالای قاچاق فشار وارد می کند؛ اما باید از این نهاد پرسید که «کل گردش مالی کسب و کارهای آنلاین زیر ۵ درصد است، چرا شما آن ۹۵ درصد را رها کرده اید و به این ۵ درصد فشار می آورید؟» در مورد اینکه نباید کالای قاچاق فروخته شود، شکی نیست. به طور قطع باید با کالای قاچاق مبارزه شود؛ ولی آیا آنقدر که روی کسب و کارهای اینترنتی تمرکز کرده اند و به سایت ها فشار می آورند، به اتحادیه های دیگر هم فشار آمد؟ آیا به سراغ اتحادیه هایی مثل پوشاک و سایر اتحادیه هایی که آنها هم در جریان روش های قاچاق بوده و از این روند مطلع هستند و می دانند کالای قاچاق از چه مبادی وارد می شود، رفتند؟ پاسخ این سوال منفی است زیرا تنها به نقطه پایانی یعنی سایت ها فشار آوردند. چرا این نظارت عالیه و داهیانه روی مغازه ها انجام نشد؟ از طرف دیگر در حالی به پرداخت یارها فشار آوردند و آنها را فیلتر کردند که صرافی ها و خرید و فروش های ارز کنار خیابانی دارند کارشان را انجام می دهند؛ اما شاید کل گردش مالی پرداخت یارها مجموعا ازآن ۵ درصد کل اقتصادی که دارد، کمتر از ۱۰-۱۵ درصد است و بقیه در سیستم بانکی عادی انجام می شود ولی چرا اینقدر پرداخت یارها را اذیت کردند؟ ما شاهدیم در فضای کسب و کارهای آنلاین هر کسی خود را صاحب نظر می داند و برای اینکه دیده شود، به فیلترینگ روی می آورد. وقتی یک سایتی را فیلتر می کنند و کسب و کارهای آنلاین را تحت فشار می گذارند اسم آنها شنیده می شود. چون این اقدامات در فضای دیجیتال مطرح می شود. ولی به طور مثال اگر به یک اتحادیه آفلاین فشار بیاورند چون سر و صدایی نمی شود و آن مورد توجه قرار گرفتن اتفاق نمی افتد آنها را رها کرده اند. بخشی از این هجمه ای که نسبت به کسب و کارهای آنلاین وجود دارد علاقه به دیده شدن برخی از مسئولان است که دوست دارند دیده شوند و با این هجمه سعی می کنند زمینه را برای دیده شدن آماده کنند. نمونه این امر بحث صدور مجوزهاست. وزارتخانه های مختلفی هستند که در حوزه کسب و کارهایی که می تواند در فضای آنلاین هم انجام شود نظراتی دارند. برخی از آنها کاملا وارد است. اما در مواردی وارد نیست. یا مثلا در مورد بحث مالی، اینکه باید دولت و بانک مرکزی نظارت تمام و کمال بر نقل و انتقال مالی داشته باشند هیچ کسی شکی ندارد. در همه جای دنیا نقل و انتقالات پولی توسط نهادهای مرتبط با دولت مورد نظارت دقیق قرار می گیرد؛ اما این نظارت از جنس نظارت اکتیو و فعال است یعنی قبل از اینکه با مشکل و دشواری روبه رو شوند، در نقش رگولاتور وارد می شوند، استانداردها را تدوین می کنند و می گویند چه بکنیم و چه نکنیم؛ اما در کشور ما در ابتدا می گویند هیچ کاری نکنید تا ما به شما بگوییم. بعد هیچ کاری نمی کنند و انتظار دارند که همه هم دست از کار بکشند تا آنها هر زمان، حوصله کردند و تمایل داشتند در واقع رگولیشن (Regulation) را انجام دهند و قوانین و استانداردها را تدوین کنند. مشکل اصلی ما کندی کلی سیستم های دولتی است که همه چیز وابسته به دولت است و همه چیز توسط مجوزها تعریف می شود و خود دولت به یک جایی رسیده است که اعلام می کند ۱۴۰۰ تا ۱۷۰۰ مجوز در این دولت صادر شده است. چرا باید این همه مجوز صادر شود؟ کسب و کارهای آنلاین نه تنها باید این مجوزها را بگیرند، بلکه باید برای آنلاین بودنشان نیز یک سری مجوز دیگر هم اخذ کنند. به طور مثال اگر کار محتوایی می کنند از وزارت ارشاد و ساماندهی، اگر کار خرید و فروش می کنند از اتحادیه کسب و کارهای فضای مجازی و اگر کارهای بانکی می کنند دوباره از بانک مرکزی مجوز فعالیت دریافت کنند؛ یعنی این کسب و کارها دائما در یک چرخه باطل صدور مجوز و نظارت هایی که منابع و روش های آن مشخص نیست و قوانین و استانداردهای تعریف شده ای ندارد، اسیر هستند. این مشکلاتی است که کسب و کارهای فضای مجازی دارند و از هر لحاظ شما وارد فضای کسب و کار آنلاین شوید ایرادهای بسیار زیادی دارد که می شود به آنها پرداخت.