سودسازی یک هلدینگ استارت‌آپی

مینا حسینی

به گزارش کسب و کار نیوز، این در حالی است که سرمایه هلدینگ «سرآوا پارس» ۱۳۱٫۶ میلیارد تومان است. این اعداد و ارقام از صورت‌های مالی شرکت گروه سرمایه‌گذاری توسعه صنعتی ایران (سهامی عام) که مالک ۱۲ درصد «سرآوا پارس» است از سایت کدال استخراج شده است.
گمان می‌رود این سود هلدینگ «سرآوا» در سالی که استارت‌آپ‌ها با بحران مالی مواجه هستند از محل خرید و فروش سهام این شرکت باشد. به طور مثال ممکن است پیش از این روی استارت‌آپی سرمایه‌گذاری کرده باشند و حتی ممکن است آن استارت‌آپ به مدل درآمدی خوبی هم نرسیده؛ ولی یک بخشی از آن را فروخته باشند یا ممکن است ملک خرید و فروش کرده باشند یا حتی ممکن است در ۱۰ استارت‌آپ سرمایه‌گذاری کرده‌اند که بخشی از آن را فروخته‌اند. یا حتی ممکن است چند درصد سهم یکی از استارت‌آپ‌هایی که مالک آن هستند را فروخته‌اند. به هر حال مدل‌های سودسازی بسیار مهم است و باید در این رابطه شرکت «سرآوا» و مسئولان آن اظهارنظر کنند. ما توضیح این مساله را به خود آنها می‌سپاریم.
«کسب‌وکار» در گفتگو با چند فعال این حوزه، مدل‌های سرمایه‌گذاری را بررسی می‌کند.

سوددهی «سرآوا» چیز عجیبی نیست

عادل طالبی، دبیر انجمن صنفی کسب‌وکارهای اینترنتی
شرکت‌هایی که شکل هلدینگ دارند، معمولاً در پوتفولیو خود یا سبد محصولات‌شان، محصول و خدمت‌های متفاوتی است. سود کل یک شرکت در واقع مجموع سود و زیان‌هایی است که در کل پورتفولیو دارند. ممکن است یک جایی به‌طور مثال در شتابدهی فرض کنید در بحث VCها یا شتاب‌دهنده‌ها حتی ضرر هم شده باشد؛ اما در یک حوزه دیگری که سودی بوده، سود نهایی مجموع جمع و تفریق این سود و زیان‌ها خواهد بود. به همین دلیل سوددهی «سرآوا» چیز عجیبی نیست. البته باز یک بحث دیگری هم داریم. به‌طور مثال فرض کنید در بسیاری از بیزینس‌های فیزیکی (غیر از بیزینس‌های مربوط به استارت‌آپ‌ها) داریم که شما یک زمینی می‌خرید (اکشن مالی انجام می‌دهید) و قیمت آن بالا می‌رود. اینها در سود و زیان شناسایی می‌شود و قابل شناسایی است چون ما فهرستِ ریز صورت را نخواندیم و نمی‌دانیم، نمی‌شود درباره آن اظهارنظر کرد. مساله دیگر اینکه اگر یک هلدینگ یک بخشی از فعالیت‌هایش را که برای او سودآور نبوده متوقف کند چیز عجیب و غریبی نیست. اگر «سرآوا» اعلام کند که من به‌طور مثال فعلاً نمی‌خواهم در استارت‌آپ‌ها سرمایه‌گذاری کنم یا برخی از استارت‌آپ‌هایم را بفروشم، این تناقض با سود حاصله او ندارد چون ممکن است این سود از جای دیگری آمده باشد. هر هلدینگی، هر موسسه اقتصادی و هر بنگاه اقتصادی کانال‌های مالی خود که زیان‌ده هستند را می‌بندد و تمرکز خود را روی کانال‌های سودده می‌گذارد و این جزو بدیهیات است؛ اما درباره خود این عدد که آیا درست است یا خیر و آیا یک عدد رسانه‌ای است یا نه، این اعداد و ارقام را باید متخصصان آنالیز کنند و بخوانند. این مساله مشابه ماجرای یونیکورن شدن یکی از استارت‌آپ‌هاست که وزیر علاقه داشت در آن مراسم حضور داشته باشد و ما هنوز آن مراسم را فراموش نکرده‌ایم. به هر حال با چند محاسبه جنبی می‌شد گزارشی درست و آن استارت‌آپ را یونیکورن اعلام کرد. ممکن است بشود با استفاده از روش‌هایی که در حسابداری مرسوم است سود نشان داد یا زیان. ما در بورس می‌بینیم که خیلی از شرکت‌های بورسی مثلاً برای اینکه تقسیم سود نکنند، زیان نشان دهند یا موقعی که می‌خواهند قیمت سهم را بالا ببرند ممکن است با روش‌هایی که در حسابداری معمول و مرسوم است و حسابداران اینها را بلدند، این را نشان دهند. این مفهوم سود و زیان مقداری با آن مفهومی که ما آدم‌های معمولی با سود و زیان روبه‌رو می‌شویم و در ذهن‌مان است، متفاوت است.

سیاست های انقباضی از هزینه های هلدینگ های استارت آپی می کاهد

شایان شلیله، عضو هیات‌مدیره انجمن صنفی کسب‌وکارهای اینترنتی

هلدینگ‌های سرمایه‌گذاری به‌طور کلی برای سوددهی، روش‌های متفاوتی دارند. مثلاً ممکن است شرکت‌های‌شان را بفروشند. این هلدینگ‌ ممکن است در ۱۰ شرکت سرمایه‌گذاری کرده باشد و یکی از شرکت‌ها را به شرکت دیگری بفروشد. یا راه‌های کسب درآمد در چنین هلدینگ‌هایی به این روش است که یا در بورس می‌روند یا اینکه در شرکت‌هایی که در آنها سرمایه‌گذاری می‌کنند به سوددهی می‌رسند یا شرکت‌های خود را می‌فروشند. سیاست انقباضی یک شرکت باعث سوددهی نمی‌شود. سیاست‌های انقباضی از هزینه‌های‌ این‌گونه شرکت‌ها کم می‌کند؛ ولی یا شرکت‌های خود را می‌فروشند و معاملاتی که بین شرکت‌ها انجام می‌شود می‌تواند سودی داشته باشد. این هلدینگ در سال جاری «ریحون» را واگذار کردند و به «چیلیوری» فروختند و همچنین «تخفیفان» و «نت‌برگ» با هم یکی شدند. در این اتفاقات ممکن است مراوداتی باشد که برای «سرآوا» سود مالی داشته است.

کسب سود از محل فروش استارت‌آپ‌ها

حمید محمدی، بنیان‌گذار «دیجی‌کالا»
سال‌های ۹۷ و ۹۸ و همین‌طور سال‌های قبل از آن برای کلیه کسانی که استارت‌آپ بودند یا در حوزه کسب‌وکارهای اینترنتی فعال بودند غیر از یکی، دو مورد بسیار استثنا، شرکتی را نمی‌شناسم که سوددهی داشته باشد. اگر هم کسی در این سال‌ها سودی شناسایی کرده، مربوط به کسب و کارها نیست و سودهای ناشی از سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذارها بوده که با خرید زودهنگام یک استارت‌آپ با مبلغ کمتر و بعد از چند سال احیاناً فروش بخشی یا همه آن سهام به سرمایه‌گذار دیگری از این محل سود کسب کردند نه سود عملیاتی، اگر هم سودی بوده است.