ردیابی پولشویی کارتخوان ها

شایلی قرائی

به گزارش کسب و کار نیوز، اما موضوع اصلی وجود ابهام در فعالیت کارتخوان هایی که به همراه صاحبانشان به کشورهای همجوار و یا دیگر قلمروهای جهانی سفر کرده اند؛ کارتخوان های فعال در خارج از کشور از جمله خبرهایی است که به تازگی در سیستم بانکی نیز دست به دست می شود. همین چند روز گذشته بود که بانک مرکزی به همراه شرکت شاپرک اقدام به انسداد تعداد زیادی از این کارتخوان‌ها کرد که آمار منتشره از شاپرک نشان می دهد؛ رصد دائمی و حساسیت نسبت به رفتار پذیرندگان از ابتدای اعلام و ابلاغ ممنوعیت فعالیت کارت‌خوان‌های خارج از کشور بالغ‌بر ۱۵۰۰ پایانه فعال در دیگر کشورها توسط شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت شناسایی و مسدود شده‌اند.

در این زمینه اعلام شده است که همه درگاه‌های پرداخت الکترونیکی دارندگان کارتخوان فعال خارج از کشور مسدود می‌شود و دارندگان آنها در لیست سیاه قرار می‌گیرند. کارتخوان‌های فعال در خارج از کشور در بسیاری موارد برای پولشویی و نقل و انتقال‌های مشکوک مالی مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین این کارتخوان‌ها نقشی فعال در تلاطم ها و بحران‌های ارزی در سال های اخیر ایفا کرده‌اند، بنابراین سیاست مسدودسازی این کارتخوان‌ها پیگیری می‌شود. بر این اساس، تراکنش‌های انجام‌شده در شبکه پرداخت الکترونیکی کشور به روش‌های مختلف تحت پایش قرار می‌گیرد تا در حد ممکن از بروز هرگونه تخلف اعم از انجام تراکنش با کارت‌خوان‌های خارج از کشور جلوگیری شود.

در تازه ترین گام برای ساماندهی و برخورد با کارتخوان‌های غیرمجاز خارج از کشور، روند شناسایی دارندگان این کارتخوان‌ها آغاز شده تا از این طریق، کارتخوان‌های آنها در داخل کشور نیز غیرفعال شود. براین اساس، شبکه الکترونیکی پرداخت کارت (شاپرک) اعلام کرده است: در ادامه اقدامات نظارتی مرتبط با کارتخوان‌های خارج از کشور، از این پس نام و کد ملی دارندگان کارتخوان فعال در خارج از کشور در فهرست سیاه قرار می‌گیرد و تمامی درگاه‌های پرداخت الکترونیکی تعریف شده در ایران که با همان کد ملی فعال است، مسدود و از دریافت خدمات پذیرندگی محروم خواهند بود. این اقدامات نظارتی در راستای اجرای مقررات بانک مرکزی جمهوری اسلامی مبنی بر ممنوعیت فعالیت کارتخوان‌ها خارج از کشور انجام می‌شود. پیش از این نیز به دستور بانک مرکزی، روند شناسایی و مسدود سازی کارتخوان‌های فعال در خارج از کشور آغاز شده بود و بر این اساس، حدود ۱۵۰۰ کارتخوان فعال در خارج از کشور توسط شرکت‌های ارایه‌دهنده خدمات پرداخت، شناسایی و مسدود شده است.

تعلل در مسدودسازی کارت خوان های خارج از ایران

ایمان اسلامیان، کارشناس امور بانکی

موضوع جمع آروی دستگاه های کارت خوان چند سالی است که مطرح شده اما سازوکار جدی برای تحقق این امر وجود نداشته است. در سال جاری اما ورود به این قضیه بسیار جدی تر شده و تمامی دستگاه های کارت خوانی را که برای نقل و انتقال پول در خارج از ایران فعالیت دارند جمع آوری خواهند شد. این دستگاه ها نه تنها در کشورهای همسایه بلکه در کشورهای دورتر نیز مشغول فعالیت هستند و شبهاتی را در رابطه با پولشویی ایجاد کرده اند. این کارتخوان هایی که قصد مسدود سازی آنها گرفته شده و تا به امروز ۱۵۰۰ عدد از آنها از چرخه فعالیت خارج شده اند خیلی مربوط به کارت خوان های خرید و فروش نیست و مربوط به کارت خوانهای نقل و انتقال پول است که عمدتا برای تسویه دیون استفاده می شوند نه برای خرید. این تراکنش ها موجب مبهم شدن شریان های نقدینگی شده و قصد حاکمیت نیز روشن شدن مبالغی است که از طریق این کارت خوان ها و با کارت های اعتباری انجام می شود.

متاسفانه اجرای این طرح چندین سال طول کشیده و ناظر پولی باید این موضوع را در سال جاری جمع کند. یکی از مشکلاتی که موجب طولانی شدن پروسه مسدودسازی کارت خوان های فعال در خارج از ایران شده این است که خود ناظر پولی این سازوکار را اجرایی نمی کند به دلیل برون سپاری این کار با کندی انجام می شود. این کارت خوان ها درآمدزا هستند و در اختیار بانک ها نیستند و شرکت هایی که با برون سپاری وارد این چرخه شده اند مسئولیت این کار را بر عهده دارند بنابراین به دلیل درآمدزا بودن در اجرایی شدن کار تعلل کرده اند. همانطور که اشاره شد کارتخوان های مورد نظر عمدتا برای تسویه دیون استفاده می شوند نه برای خرید و عملا تراکنش هایی انجام می شود که برای خرید نیست و نقل و انتقال پولی و مالی است. تمام کارت های صادر شده در ایران کارت های های نقدی است در حالی که در کارت خوان های مورد نظر از کارت های اعتباری برای عملیات نقل و انتقال استفاده می شود.

این مشکلات و مسائل مربوط به پولشویی زمانی که سقف تراکنش برای نقل و انتقال وجود نداشت بیشتر دیده می شد اما در حال حاضر که سقف تراکنش وجود دارد مشکلات کاهش پیدا کرده است اما این بدان معنا نیست که فعالیت کارتخوان ها از رونق افتاده است. این در حالی است که کارتخوان هایی نیز وجود دارند که برای خرید و فروش در مناطقی که ایرانی ها در آن رفت و آمد بیشتری دارند استفاده می شود که مغازه دار استفاده از آن را به عنوان یک مزیت رقابتی می داند. ترکیه، گرجستان، ارمنستان و… از جمله کشورهایی هستند که کارتخوان های ایرانی برای خرد و فروش دارند که البته در طرح مورد نظر این دستگاهها نیز در مراحل بعدی از دسترس خارج خواهند شد.

این دستگاهها از آنجایی که از سیم کارت و یا خطوط دیتا سرویس می گیرند از داخل کشور قابل کنترل هستند. با بازدید دوره ای که معمولا دو ماه یک بار انجام می شود شرکت های صادرکنندهد مجوز این کارتخوان ها با بررسی تراکنش ها از خطوط دیتا آمار را دریافت می کنند. هم چنین سیاری از کارتخوان های خروجی از کشور, POS های سیار هستند که حمل آن ها بسیار آسان و راحت است.این کارتخوان ها با همراه شدن سیم کارت قابل فعالیت است و در کشور با روند قانونی برای کسب و کارها اخذ شده است. بعد از مدتی افراد با خارج کردن این کارتخوان ها از کشور، کارتخوان را به همراه سیم کارتی که رومینگ آن فعال است برای تبادل پول استفاده می‌کنند.