محدودسازی قطعی اینترنت

شایلی قرائی

به گزارش کسب و کار نیوز، حمیده زرآبادی، نماینده مجلس با اعلام این مطلب ادامه داد: طرح دو فوریتی الزام دسترسی به خدمات اینترنت آمده شده و که این طرح تقدیم هیات رئیسه مجلس شد. سید حمیده زرآبادی گفت: در ماده واحده طرح الزام دسترسی به خدمات اینترنت آمده است که اعمال هرگونه قطع و یا مسئولیت استفاده از خدمات مبتنی بر بستر اینترنت (اعم از داخلی و بین‌المللی) تحت هر عنوان بدون مجوز مجلس ممنوع است و مقررات این حکم عطف به ماسبق می‌شود. به گفته وی در تبصره ۱ ماده واحده این طرح آمده است: دولت صرفا در شرایط اضطرار با مصوبه شورای عالی امنیت ملی می‌تواند پس از اطلاع رسانی عمومی مدت زمان محدودیت دسترسی به برخی از خدمات مبتنی بر بستر اینترنت (اعم از داخلی و بین‌المللی) محدودیت را اعمال کند.

وی گفت: در تبصره ۲ ماده واحده این طرح آمده است: محدودیت دسترسی به خدمات مبتنی بر بستر اینترنت (اعم از داخلی و بین‌المللی) برای دستگاههای اجرایی موضوع ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری، دانشگاهها و مراکز پژوهشی شرکت ها و موسسات خصوصی حتی در شرایط اضطرار اعمال نخواهد شد. زرآبادی با بیان این که هرگونه اختلال در اینترنت کشور، علاوه بر خسارت‌های مادی، خسارتهای غیر قابل محاسبه و عمیقی را بر پیکره نظام تحمیل می‌کند، مهاجرت افراد نخبه، بی اعتمادی و ناامنی برای سرمایه گذاری، ناامیدی و بی انگیزگی نیروی انسانی برای راه اندازی کسب و کارهای دانش بنیان، قطع و همکاری شرکت‌های خارجی و بی اعتمادی نسبت به شرکت‌های ایرانی را از جمله این خسارت‌ها عنوان کرد. این عضو کمیسیون صنایع مجلس گفت: الزام دسترسی به خدمات اینترنت به قید دو فوریت تقدیم هیات رئیسه مجلس خواهد شد.

ششم آذرماه امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران نیز در توییتی اعلام کرد که برای جلوگیری از عادی سازی قطع اینترنت در حال تهیه لایحه ویژه در این زمینه‌ هستند. هرچند که در همان زمان طیبه سیاووشی، نماینده تهران اعلام کرد که در این مورد نیازی به ارسال لایحه توسط دولت نیست چون مطابق اصل ۷۹ قانون اساسی، در شرایط اضطراری، اعمال هر محدودیتی مانند قطع کردن اینترنت، باید با تصویب و کسب اجازه از مجلس باشد.

روزانه ۲۵۰۰ میلیارد تومان به کسب و کارهای حوزه فناوری خسارت وارد شد

این در حالی است که یک نماینده مجلس می‌گوید با قطع دسترسی به شبکه جهانی اینترنت که همزمان با اعتراضات اخیر در ایران رخ داد، روزانه ۲۵۰۰ میلیارد تومان به کسب و کارهای حوزه فناوری خسارت وارد شده است. فاطمه حسینی، رئیس فراکسیون فناوری و نوآوری مجلس شورای اسلامی، روز سه‌شنبه، ۱۹ آذر، این موضوع را بیان کرد. پیشتر نت‌بلاکز که قطعی و اختلال در اینترنت را رصد می‌کند، تخمین زده بود که خسارت ناشی از قطع اینترنت در ایران ظرف شش روز بیش از ۳۶۷ میلیون دلار بوده است. این رقم با توجه به دلار حدود ۱۲۰۰۰ تومانی در آن روزها، معادل چهار هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان بود.

به گفته خانم حسینی، این رقم بیانگر خسارت «مستقیم» به کسب‌و‌کارهای حوزه فناوری بوده و به همین دلیل مجلس شورای اسلامی باید «زمینه» قطع اینترنت را «طوری محدود کند که آسیب به این فضا و این زیست‌بوم به حداقل برسد.» اواخر آبان‌ماه سال جاری، به دنبال اعتراضات گسترده در ده‌ها شهر به دلیل افزایش قیمت بنزین، دسترسی به اینترنت جهانی دست‌کم به مدت پنج روز تنها حدود پنج درصد بود. پیش از این شماری از مجموعه‌های فعال در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات خسارت مستقیم قطع اینترنت را حدود سه هزار میلیارد تومان و خسارت غیرمستقیم آن را حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان اعلام کرده بودند. افشین کلاهی، عضو هیئت رئیسه فدراسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران، گفته بود که قطع اینترنت روزانه ۶۰ میلیون دلار به بخش ارتباطات ایران خسارت وارد کرده است. در همین حال کمیسیون تجارت الکترونیکی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران نیز اعلام کرد که تعداد تراکنش‌‌های درگاه‌های پرداخت اینترنتی و موبایلی در دو روز اول قطعی اینترنت «کاهش بسیار شدید» داشته است.

بر اساس برخی گزارش‌های دیگر نیز این تراکنش‌ها در دو روز اول قطع اینترنت به حدود صفر درصد رسیده بود. به گفته کمیسیون تجارت الکترونیکی، همچنین تعداد تراکنش‌های روزانه در ۵ روز بعد یعنی تا زمان اتصال اینترنت ثابت، حدود ۴۸.۵ درصد تراکنش‌های روزانه در هفته‌های قبل بوده است. این کمیسیون خسارت کاهش پرداخت‌های اینترنتی و موبایلی در ۱۰ روز قطعی اینترنت را بیش از ۲۹۵۰ میلیارد تومان برآورد کرده است. بر اساس این گزارش، این رقم تنها خسارت مستقیم است و خسارت‌های غیرمستقیم ده برابر خسارت اولیه تخمین زده می‌شود. این کمیسیون اعلام کرد که در این میان کسب‌وکارهای خرد و خانگی که کانال فروش آنها شبکه‌های اجتماعی بوده بیشترین ضرر را متحمل شده‌اند.

احضارهای مکرر مدیران کسب و کارها به دادسراها و دادگاه‌ها

بر اساس برآوردهای پیشین نیز قطعی اینترنت بیش از پنج هزار میلیارد تومان به اقتصاد ایران خسارت زده است. فاطمه حسینی، نماینده مجلس در ادامه از این که «ریسک‌های سیاسی» بر «فضای نحیف گلخانه زیست‌بوم» نوآوری و فناوری ایران سایه افکنده انتقاد کرده است. به گفته این نماینده، در جریان اعتراضات اخیر ایران، «دکمه قرمز قطع اینترنت که هرگز نباید فشرده می‌شد، فشرده شد» و دسترسی به شبکه جهانی «در کمال ناباوری به طور یکباره برای مدت طولانی قطع شد».

وی از این که نهادهای مختلف همچون سازمان اطلاعات سپاه، پلیس فتا، اداره نظارت بر اماکن نیروی انتظامی، پلیس آگاهی، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و معاونت‌های امنیتی نهادها و سازمان‌های مختلف به استناد «قانون می‌توانند به صورت ناگهانی، اقدام به نظارت، جریمه با تعطیلی این کسب و کارها کنند» نیز انتقاد کرده است. «عدم آشنایی بدنه قضایی حاکمیت با مختصات این کسب و کارها»، «عدم استفاده کامل از ظرفیت دادسراهای جرائم رایانه‌ای» و «عدم شفافیت فرایندهای قضایی به دلیل برخی مداخلات نهادهای غیرقضایی در امور قضایی» نیز از دیگر چالش‌های این کسب‌و‌کارها از سوی این نماینده عنوان شده است. خانم حسینی افزوده این مسائل و «احضارهای مکرر مدیران کسب و کارها به دادسراها و دادگاه‌ها، فشارهای زیادی را به متولیان» این نوع کسب و کار وارد کرده است.

تحمیل این حجم از خسارات به اقتصاد غیرقابل تصور است

محمدرضا صباغیان بافقی، نماینده مجلس

درباره اینترنت ملی و شبکه ملی اطلاعات باید به این جمله بسنده کرد که اگر قرار باشد مردم از آن استفاده کنند، باید ظرفیت‌سازی‌های لازم صورت بگیرد و آمادگی‌های لازم به مردم داده شود نه اینکه در هر شرایطی اقدام به قطع دسترسی به خدمات اینترنتی که امروز سنگ بنای بسیاری از کسب و کارهاست شود. قطعی و اختلال در شبکه اینترنت امروز تبدیل به یک نارضایتی جدید در میان مردم شده و نگرانی های زیادی در رابطه با تکرار آن وجود دارد. این امیدواری وجود دارد که با ارائه این لایحه به مجلس و تصویب آن به این نگرانی ها پایان داده شود و کسب و کارها تجربه تلخ دیگری را در این رابطه نداشته باشند. برای اقتصاد ایران در حال حاضر تحمیل این حجم از خسارات غیرقابل تصور است و باید شرایط با سمتی هدایت شود که کمک اقتصاد شود نه اینکه باری به مشکلات پیش روی اقتصاد کشور اضافه کند. درست است که دغدغه وجود دارد اما برای حفظ آرامش نمی توان اینترنت را قطع کرد. برای حفظ آرامش باید راهکارهایی را ارائه داد که جدای از این مسئله باشد. امروز اینترنت اساس کار و اشتغال و تحصیل شده است.

ساختار کارهای روزمره به نحوی تنظیم شده است که عدم استفاده از فضای مجازی برای انجام آن‌ها ناممکن است. باید شبکه‌های داخلی را ساماندهی و به نحوی این زمینه را فراهم کنیم که پاسخگوی نیاز داخل باشد تا در چنین مواقعی با مشکلات عدیده‌ای رو‌به‌رو نشویم. در دنیای امروز که اطلاعات حرف اول را می‌زند باید گزینه های جایگزینی داشته باشیم. وزارت ارتباطات و دستگاه‌های مربوطه باید این توانایی را داشته باشند که جایگزینی برای آنچه که در دسترس نداریم فراهم کنند. قطع دسترسی به آن نتایج منفی بسیاری جدای از خسارات مالی به دنبال خواهد داشت. د‌‌غد‌‌غه‌ها می‌تواند‌‌ د‌‌غد‌‌غه‌های د‌‌رستی باشد‌‌، می‌تواند‌‌ این رویکرد‌‌ اصلاح شود‌‌ و با نگاه بیشتر حاکمیتی یکپارچه و د‌‌رست، به گونه‌ای که هر چیز سر جایش قرار بگیرد‌‌، به آن توجه شو