تب مهاجرت در اکوسیستم استارت آپی

مینا حسینی 

به گزارش کسب و کار نیوز، اگرچه اینترنت مجدداً وصل شده و مسئولان کشور از اتصال تدریجی اینترنت باقی شهرها و استان‌ها خبر می‌دهند، اما آثار زیانبار قطعی بیش از یک هفته‌ اینترنت را نمی‌توان انکار کرد. علاوه بر این، بسیاری از شرکت‌ها و افراد از کندی اینترنت و ممکن نبودن استفاده از فیلترشکن‌ها می‌گویند. هنوز این سوال بی‌پاسخ است که «مسئولانی که ادعا می‌کردند دکمه خاموشی اینترنت و فیلترینگ را نمی‌فشارند، آیا آثار زیانبار آن را پیش‌بینی کرده بودند؟»

نمایندگان مجلس گزارشی از ابعاد خسارت‌های واردشده به کسب‌وکارهای مجازی براثر قطع اینترنت را در جلسات آتی صحن علنی مجلس قرائت می‌کنند. این تصمیم مجلس بعد از جلسه روز  پنجم آذر فراکسیون زیست‌بوم فناوری و نوآوری مجلس با جمعی از کسب‌وکارهای مجازی، سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی و اتاق بازرگانی گرفته شده است. فاطمه حسینی، رئیس فراکسیون زیست‌‌بوم فناوری و نوآوری مجلس در مورد جزئیات این جلسه گفت: «جلسه روز گذشته با کسب‌وکارها جلسه مفیدی بود چون آنها تا حدودی مشکلات و چالش‌های ناشی از قطع اینترنت را بیان کردند. البته خسارت‌هایی که بیان شد با توجه به کوچک و بزرگ بودن کسب‌وکارها متفاوت بود. اما در مجموع گزارش آنها نشان داد که  ابعاد خسارت به این فعالان با قطع اینترنت بسیار گسترده بود.» او ادامه داد:‌ «کسب‌وکارها همچنین در این جلسه انتظارهای خود در این حوزه را از منظر محدود و قطع شدن دوباره اینترنت بیان کردند و امیدوار بودند تا این موضوع مجددا تکرار نشود.» او ادامه داد: «قرار بود اواخر تابستان گزارشی در حوزه زیست‌بوم نوآوری و فناوری تهیه و در صحن علنی مجلس قرائت شود که این موضوع به دلایلی عقب افتاد. حالا تصمیم‌ گرفته‌ایم ابعاد و گستردگی خسارت‌های کسب‌وکارهای نوپا در اثر قطع اینترنت را نیز به گزارش اضافه کنیم تا در جلسه بعدی مجلس یک گزارش کامل در صحن علنی قرائت شود.» او همچنین بیان کرد: «این موضوعات در صحن علنی باید مطرح شود چون سیاست‌گذاران باید در جریان آسیب‌هایی که به کسب‌وکارها در جریان قطع اینترنت وارد می‌شود، قرار بگیرند و با ابعاد و وسعت خسارت‌ها آشنا شوند.» نمایندگان مجلس همچنین از ابتدای هفته جاری و بعد از اتصال اینترنت ثابت تنها برای کاربران خانگی، تجاری، دانشگاهی جلساتی با حضور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات برای بررسی  آسیب‌های وارده به کسب‌وکارها بر اثر قطع اینترنت برگزار کرده‌اند. سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اعلام کرد که قطع یک هفته‌ای اینترنت و همچنین ادامه‌دار بودن قطع دیتای تلفن همراه به اپراتورهای تلفن‌همراه و شرکت‌های اینترنتی ۱۰۸۰ میلیارد تومان ضرر وارد کرده است. سازمان تنظیم مقررات می‌گوید که در چند روز گذشته مشغول تهیه آمار خسارات وارده به اپراتورها شده تا این گزارش را در اختیار مراجع تصمیم‌گیر بگذارد. براساس آنچه این سازمان می‌گوید این خسارات تنها به بخش اپراتورهای اینترنتی و تلفن‌همراه کشور وارد شده و جدا از خساراتی است که شرکت‌های استارت‌آپی و دیگر کسب‌وکارهای وابسته به اینترنت دیده‌اند. پیش از این نیز مدیر یک شرکت اینترنتی اعلام کرده بود که با قطع اینترنت آنها در روز متحمل ضرر بین ۱.۲ تا ۱.۳ میلیارد تومانی شده‌اند.

کاهش روزانه ۲۹۳ میلیاردی درآمد حوزه تجارت الکترونیکی با قطع اینترنت

کمیسیون تجارت الکترونیکی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران گزارشی از برآورد خسارت‌های واردشده به کسب‌وکارهای اینترنتی از محل تراکنش‌های اینترنتی در زمان قطع اینترنت منتشر کرد. براساس این گزارش کسب‌وکارهای اینترنتی در زمان قطع اینترنت ۲ هزار و ۹۵۰ میلیارد تومان خسارت دیده‌اند. کمیسیون تجارت الکترونیکی سازمان نصر همچنین با استناد به گزارش‌های غیررسمی دریافت شده از PSPهای کشور، از کاهش تعداد کل تراکنش‌‌های انجام‌شده در درگاه‌های پرداخت اینترنتی و موبایلی در دو روز اول قطعی اینترنت خبر داده و اعلام کرده که پس از رفع مشکلات توسط شرکت‌های پرداخت، تعداد تراکنش‌های روزانه در ۵ روز بعدی (تا زمان اتصال اینترنت ثابت) حدود ۴۸.۵ درصد متوسط تعداد تراکنش‌های روزانه در هفته‌های قبلی بوده است.

تیر خلاص قطع اینترنت به حوزه آی‌سی‌تی

افشین کلاهی، رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق بازرگانی ایران

قطعی اینترنت یک خسارت مستقیم به حوزه آی‌سی‌تی می‌زند که با توجه به اینکه در حال حاضر حوزه آی‌سی‌تی حدود ۲٫۷ درصد در GDP ما سهم دارد چیزی حدود ۶۰ میلیون دلار در روز خسارت وارد می‌کند. برای اینترنت موبایل و اینترنت بعضی از شهرستان‌ها که قطع است چون آمار مشخصی نداریم، به صورت دقیق میزان خسارت را نمی‌شود گفت؛ ولی اگر بخواهیم میزان اینترنت موبایل را تخمین بزنیم حدود ۶۰ درصد اینترنت قطع است. بنابراین در آن زمانی که کل اینترنت قطع بود رقم خسارت مستقیم این میزان بود و تا زمانی که اینترنت موبایل وصل شود به تناسب آن میزانی که وصل نشده آن میزان خسارت به قوت خود باقی است. یک خسارت دیگری وجود دارد و آن، ضرر و زیان کسب‌وکارهایی است که از آی‌سی‌تی استفاده می‌کنند و تعداد آنها هم کم نیست. واردات، صادرات، حوزه‌های حمل‌ونقل، گردشگری، حتی صنایع و خیلی از حوزه‌های اقتصادی هستند که وابسته به آی‌سی‌تی هستند؛ حتی ایمیل در تبادلات درون‌سازمانی، مکاتبات، مراودات، گردشگری، اطلاعات درون و برون سازمانی و کارهای تحقیقاتی همه به نوعی قطع شده است. کارهای تحقیقاتی حدود یک هفته کاملاً در کشور متوقف بود؛ به‌دلیل اینکه دسترسی به موتورهای جستجو وجود نداشت و موتورهای جستجوی بومی نیز کار نمی‌کرد. همه این موارد خسارت‌هایی است که به آن رقم اضافه می‌شود و خیلی بیشتر از این میزان است. یک‌سری خسارت‌ها، خسارت‌های غیرقابل جبران است. خسارت‌های معنوی که شاید هیچ‌گاه جبران نشود؛ مثلاً عدم ایفای تعهدات ناشی از قرارداد که خیلی از شرکت‌ها، سازمان‌ها یا افراد با طرف‌های داخلی و خارجی و نتوانسته‌اند به‌دلیل قطعی اینترنت تعهدات‌شان را به‌موقع انجام بدهند. یا اصلاً همین مساله ناامنی اقتصادی، سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی وقتی می‌بینند به ناگاه اینترنت قطع می‌شود، اعتمادشان را از دست می‌دهند و تا سال‌ها ممکن است در چنین حوزه‌هایی در ایران سرمایه‌گذاری نکنند. خیلی از کسب‌وکارهای کوچک و خانگی که دفتر کار ندارند در واقع تنها خط ارتباطی‌شان با مشتری و تولیدکننده اینترنت است و با قطع اینترنت مشکل پیدا کرده‌اند. بیشترین ابزار و ارتباط قشر طبقه متوسط و تحصیل‌کرده از طریق اینترنت است و در پی قطع اینترنت، ناامیدی در آنها ایجاد شده است. آمارهایی که منتشر شده، نشان می‌دهد در این مدت مهاجرت به‌شدت افزایش یافته است. اینها شعار نیست و واقعیت است. ما با شرکت‌هایی که در ارتباطیم، آنها می‌گویند نیروهای نخبه آنها که در فکر مهاجرت بودند این قطعی اینترنت تیر خلاص بود به این دلیل که کسی که به ویژه در این حوزه فعالیت می کند یا فارغ التحصیلان که از اینترنت خیلی استفاده می کنند یک باره می بینند که ارتباط شان با خارج قطع شده است. و دیگر نمی توانند تصور کنند که در چنین کشوری ادامه به کار بدهند. برند ایران خراب شد. به هر حال تا سال‌های سال هر کسی که بخواهد سرمایه وارد ایران کند در ذهنش هست که ممکن است یک اتفاقی بیفتد و دولت به‌راحتی اراده کرده و اینترنت را قطع کند. از این دست خسارات بسیار زیاد است و اینها تنها چند نمونه بود. خیلی از این خسارات هست که واقعاً قابل جبران نیست و آمار درآوردن برای میزان خسارت‌ها واقعا مشکل است.

اینکه بگوییم مشکل کسب‌وکارها با وصل شدن اینترنت حل شده، اشتباه است. چون با قطع اینترنت، کسب‌وکارها به‌خصوص بخش‌های آنلاین خیلی متضرر شدند. حتی آنهایی که سرورهای داخلی دارند، بخشی از ابزارهای‌شان از کار افتاد. خوش‌بینانه است که بگوییم چون شبکه ملی اطلاعات داریم، تراکنش‌های بانکی بوده و سرورهای داخلی بالا بوده‌اند بنابراین ضرر نکرده‌ایم یا به همین روش می‌توان ادامه داد. به هیچ‌وجه این‌طور نیست. شرکت‌هایی که با خارج از کشور کار می‌کنند، در طول این روزها کلا کارشان تعطیل شد. کسب‌وکارهای خانگی، پیج‌های اینستاگرامی و تلگرام و… تعطیل شده‌اند. شرکت‌های بزرگ بین‌المللی، آژانس‌های مسافرتی، موسسه‌های آموزشی، موسسه‌های برگزارکننده آزمون‌های بین‌المللی زبان و… دچار خسارت‌های سنگینی شده‌اند. حتی کسب‌وکارهای کوچک و مغازه‌ها دچار ضرر و زیان شده‌اند. زیان‌ها و خسارت‌هایی که بی‌اغراق قابل جبران نیست. خیلی از کارها مهلت و بازه زمانی معینی دارند و شما باید آنها را به وقت خود انجام دهید. در فلان روز باید فلان کالای وارداتی یا صادراتی دریافت یا ارسال شود، یا فلان پروژه باید تحویل داده شود، یا پرداخت بانکی شما باید در زمان معینی انجام گیرد و اگر به اینترنت دسترسی نداشته باشیم، فاتحه‌مان خوانده است. ما دانشجویان زیادی داریم که نتوانسته‌اند پروژه‌های خود را در مهلت اعلام‌شده تحویل بدهند. چون به دنیای اطلاعات دسترسی ندارند و امیدوارم برای آنها امتیازاتی قائل شوند. اولویت‌های کشور باید بر مبنای منافع ملی و سرمایه‌های اجتماعی تنظیم شود تا کشور به سمت توسعه پیش برود. قطعی اینترنت خلاف این موضوع بود.

محصول بود؛ اما مشتری نبود

علی کشفی، هم‌بنیان‌گذار استارت‌آپ «فلایتیو»

دو روز نخست قطعی اینترنت به‌دلیل شوکی که وارد شده بود واقعاً مردم هم نتوانسته‌ بودند دسترسی‌های مختلف و روش‌های دسترسی را پیدا کنند. طی آن دو روز افت شدید ۸۰ درصدی در فروش داشتیم؛ ولی به مرور خود ما با ارسال پیامک و یک‌سری دسترسی‌های دیگری که مردم به مرور پیدا کردند و متوجه شدند سایت‌هایی مانند سایت «فلایتیو» که سرورهای آنها داخل ایران است بر بستر اینترنت همچنان کار می‌کنند، کم‌کم وارد سایت‌ها شدند و خرید کردند؛ ولی به هر حال در صنعت ما که صنعت گردشگری است بخش مهمی از مشتریان از طریق جستجو، ما را می‌یابند. به‌دنبال جستجو و مقایسه قیمت و این موارد هستند و با توجه به اینکه به‌دنبال شفافیت قیمت هم هستند به سایت‌های ما از طریق موتورهای جستجو مراجعه می‌کنند که با توجه به اینکه دسترسی به موتورهای جستجو ندارند همچنان ما با یک افت ۵۰ درصدی در فروش مواجه هستیم. با اینکه ۸۰ درصد بود؛ ولی همچنان روی افت ۵۰ درصدی هستیم و خسارت سنگینی به ما وارد شده است. باید حالا که اینترنت وصل شده خسارت‌های مادی و معنوی این موضوع را محاسبه کرد؛ ولی آنچه مشخص است از نظر ریالی فروش ما نصف شده است. خسارت ما تاکنون حدوداً بالای ۱۰ میلیارد تومان است. در یکی، دو روز اول یک‌سری مسائل و اختلالات در وب‌سرویس‌های مختلف وجود داشت چون می‌بایست در خارج از ایران به آنها وصل شویم؛ اما یک تمهیداتی را برای آن زمان در نظر گرفتند که گویا خدمات اساسی هست و پرواز هم در آن احتیاجات اساسی است و این دسترسی را به وب‌سرویس‌ها از طریق تامین‌کننده اینترنت‌مان فراهم کردند؛ ولی مهم آن دسترسی مردم به سایت ماست که آنها از طریق جستجو به سایت ما می‌آمدند که آنها نمی‌توانند جستجو کنند؛ یعنی این طرف محصول موجود است؛ ولی مشتری نیست.