سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
اقتصاد جهان را دولت‌ها شکل نمی‌دهند، بلکه امروزه باید شرکت‌های تأثیرگذار و بزرگ را عناصر اصلی قدرت اقتصادی ملت‌ها دانست. این شرکت‌ها هم درآمد ایجاد می‌کنند، هم تجارت را به پیش می‌برند و هم از تحقیق و توسعه حمایت می‌کنند. هم‌زمان با ظهور چین به عنوان یک ابرقدرت اقتصادی، چندین شرکت چینی نیز نام خود را در بین بزرگترین شرکت‌های جهان مطرح کرده‌اند. مجموع درآمد سالانه شرکت‌های بزرگ چینی حاضر در فهرست ۵۰۰ شرکت برتر جهان (فهرست موسوم به فورچون جهانی ۵۰۰) به حدود ۸ تریلیون دلار رسیده و این نشان‌دهنده رشد روزافزون اقتصاد چین است.
به گزارش کسب و کار نیوز به نقل از اتاق ایران، در سال ۲۰۰۸ تنها ۲۹ شرکت چینی در فهرست ۵۰۰ شرکت برتر جهان حضور داشتند و مجموع درآمد سالانه این ۲۹ شرکت حدود ۱٫۱ تریلیون دلار بود. به عبارتی مجموع درآمد این شرکت‌ها تنها معادل ۵ درصد درآمد کل شرکت‌های حاضر در فهرست ۵۰۰ شرکت برتر جهان بود. اما در فهرست ۵۰۰ شرکت برتر جهان در سال ۲۰۱۹ نام ۱۱۹ شرکت چینی با مجموع ۷٫۹ تریلیون دلار درآمد دیده می‌شود که این میزان درآمد تقریباً معادل یک‌چهارم درآمد کل شرکت‌های حاضر در این فهرست است.
ورود تعداد زیادی شرکت چینی به فهرست ۵۰۰ شرکت برتر جهان، طبیعتاً خروج تعدادی از شرکت‌های سایر کشورها را از این فهرست به دنبال داشته است. مثلاً در سال ۲۰۰۸ ژاپن ۶۴ شرکت از این فهرست معروف را در خود جای داده بود اما در سال ۲۰۱۹ تعداد شرکت‌های ژاپنی در فهرست ۵۰۰ شرکت برتر جهان به ۵۲ شرکت رسیده است. تعداد شرکت‌های آمریکایی حاضر در این فهرست نیز از ۱۵۲ شرکت در سال ۲۰۰۸ به ۱۲۱ شرکت در سال ۲۰۱۹ کاهش یافته است؛ هرچند این شرکت‌ها از لحاظ مجموع درآمد رشد قابل‌توجهی نسبت به سال ۲۰۰۸ داشته‌اند و رقمی نزدیک به ۲۹ درصد از درآمد سالانه کل شرکت‌های حاضر در فهرست را به خود اختصاص داده‌اند.
بیش از نیمی از شرکت‌های چینی حاضر در فهرست ۵۰۰ شرکت برتر جهان، در سه حوزه متمرکز هستند: حوزه مالی (۲۱٫۸ درصد)، حوزه انرژی (۱۷٫۶ درصد) و حوزه مواد (۱۲٫۶ درصد). به طور کلی شرکت‌های فعال در حوزه‌های مالی و انرژی در قیاس با سایر حوزه‌ها سهم بسیار بیشتری در فهرست ۵۰۰ شرکت برتر دارند؛ اما در حوزه مواد شرکت‌های جایگاه ممتازی را به خود اختصاص داده‌اند، به‌طوری که از ۲۴ شرکتی که از این حوزه به فهرست ۵۰۰ شرکت برتر جهان راه یافته‌اند، ۱۵ شرکت چینی هستند. سه غول چینی حوزه مواد یعنی «چاینا مین‌متالز»، «هلدینگ بین‌المللی اَمِر» و «گروه فولاد چاینا بائوو» نیز در بین پنج شرکت برتر جهان در این حوزه جای دارند.
در حوزه فناوری تنها پنج شرکت چینی توانسته‌اند به فهرست ۵۰۰ شرکت برتر جهان راه یابند که این رقم اگرچه کمتر از نصف تعداد شرکت‌های آمریکایی (۱۲ شرکت) حاضر در این فهرست است، اما با تعداد شرکت‌های ژاپنی (۷ شرکت) و شرکت‌های تایوانی (۱۲ شرکت) فاصله اندکی دارد. از طرفی درآمد شرکت‌های آمریکایی فعال در حوزه فناوری بسیار بالاتر از درآمد شرکت‌های چینی فعال در این حوزه است، به‌طوری که درآمد سالانه شرکت اپل در سال مالی گذشته (۲۶۵٫۶ میلیارد دلار) به‌تنهایی با مجموع درآمد پنج غول چینی در حوزه فناوری (معادل ۲۶۶٫۸ میلیارد دلار) برابری می‌کند. شرکت هوآوی با کسب درآمدی معادل ۱۰۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ بزرگترین غول فناوری چین محسوب می‌شود.
حضور پررنگ دولت چین و حزب کمونیست در شرکت‌های چینی
بسیاری از شرکت‌های بزرگ چین از حمایت‌های مالی و سیاسی دولت این کشور برخوردارند. تقریباً ۷۰ درصد از شرکت‌های چینی حاضر در فهرست ۵۰۰ شرکت برتر جهان را شرکت‌های دولتی این کشور تشکیل می‌دهند. مهم‌ترین شرکت‌های دولتی چین شرکت‌هایی هستند که مدیریت آنها بر عهده کمیسیون نظارت و اداره دارایی‌هایی دولتی چین است؛ کمیسیونی که مستقیماً تحت نظر کابینه چین قرار دارد. این کمیسیون دولتی وظایفی همچون استخدام و اخراج مدیران، حسابرسی، اصلاح و تغییر ساختار این شرکت‌ها را انجام می‌دهد.
علاوه بر این، حزب حاکم چین یعنی حزب کمونیست اغلب مدیران ارشد شرکت‌های بزرگ دولتی را در مناصب بالای حزب به کار می‌گیرد و از این طریق تأثیر خود را بر این شرکت‌ها افزایش می‌دهد. مثلاً ۱۰ درصد از اعضای علی‌البدل کمیته مرکزی حزب کمونیست چین را مدیران ارشد سینوپک و بانک صنعتی و بازرگانی چین (ICBC) تشکیل می‌دهند. این رویه به حزب کمونیست و دولت چین کمک می‌کند که شرکت‌های بزرگ دولتی را به سمت پروژه‌های ملی مانند پروژه عظیم یک کمربند و یک جاده (راه ابریشم جدید) سوق دهد.
دولت چین و حزب کمونیست در کسب‌وکارهای بخش خصوصی نیز حضور فعالی دارند. حزب کمونیست چین در دوران ریاست جمهوری «شی جین‌پینگ» روابط خود را با بخش خصوصی توسعه داده است. مثلاً در سپتامبر ۲۰۱۹ اعلام شد که مقامات شهر هانگژو در شرق چین به‌صورت موقت در ۱۰۰ شرکت مهم چین از جمله علی‌بابا و هلدینگ جیلی مشغول کار خواهند شد. چنین اقداماتی به افزایش نفوذ دولت در این شرکت‌ها کمک خواهد کرد.
سرمایه‌گذاری هنگفت شرکت‌های چینی در تحقیق و توسعه
سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه به شرکت‌های چینی کمک کرده است که محصولاتشان را بهبود بخشند و به بازارهای جدید راه پیدا کنند. بر اساس آمارهای سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) سرمایه‌گذاری دولت و بخش خصوصی چین در تحقیق و توسعه از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷ بیش از ۱۰ برابر شده است و این کشور با ۴۴۵ میلیارد دلار مخارج تحقیق و توسعه در سال ۲۰۱۷ از این لحاظ پس از آمریکا در رتبه دوم جهان قرار داشته است. بخش عمده این سرمایه‌گذاری عظیم (۷۶٫۵ درصد آن در سال ۲۰۱۷) از سوی شرکت‌ها تأمین شده است و این یعنی بخش مهمی از منابع مالی تحقیق و توسعه در چین صرف توسعه محصولات مناسب برای بازار شده و بخش کمتری به تحقیقات علمی اختصاص یافته است.
رشد قابل‌توجه مخارج تحقیق و توسعه در چین، افزایش چشمگیر تعداد شرکت‌های چینی در رتبه‌بندی‌های جهانی را به دنبال داشته است. در سال ۲۰۱۲ تنها ۲۵ شرکت چینی در بین ۱۰۰۰ شرکت برتر جهان از لحاظ سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه قرار داشتند، اما در سال ۲۰۱۸ تعداد آنها به ۱۴۵ شرکت رسید.
شرکت‌های چینی همچنین سرمایه‌گذاری کاملاً هدفمندی در کشورهای خارجی داشته‌اند تا بتوانند از این طریق به فناوری‌های جدید و شیوه‌های مدیریتی مدرن دست یابند. مثلاً هلدینگ چینی «جیلی» در سال ۲۰۱۰ با خرید سهام شرکت آمریکایی فورد در شرکت «ولوو» سوئد به سهامداران عمده این شرکت پیشرو در تولید خودروهای سنگین تبدیل شد و به کمک آن توانست به جمع ۵۰۰ شرکت برتر جهان راه پیدا کند. اگرچه خرید سهام شرکت ولوو کمک زیادی به افزایش صادرات محصولات شرکت جیلی و همچنین شناخته شدن برند آن در جهان نکرد، اما نقش مهمی در بهبود عملکرد و جایگاه این شرکت در چین طی سال‌های اخیر ایفا کرده است.
