سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
شایلی قرائی
به گزارش کسب و کار نیوز، چندی است دو ابرقدرت در این حوزه ظهور کرده اند که انحصار را در بازار ارایه خدمات آنلاین ایجاد کرده اند. دو شرکت اسنپ فود و سینماتیکت در حال حاضر میدان دار ارایه خدمات در زمینه سفارش آنلاین غذا و فروش آنلاین بلیت هستند و به هر دلیلی امروز هیچ رقیبی نمی تواند به پای آنها برسد. اما در حال حاضر میانگین هر سفارش حدود ۴۰ هزار تومان بوده و روزانه حدود ۱۲۰ هزار سفارش بیرون بر دارند. به عبارت دیگر می توان گردش مالی این بازار یا صنعت نوظهور روزانه بالغ بر ۵ میلیارد تومان برآورد کرد که انحصارطلبی شرکتی بخش زیادی از این گردش مالی را به خود اختصاص داده است. در همین رابطه مدیرعامل هلدینگ کسب‌وکارهای نوین ایرانیان اعلام کرد که بابت انحصاری که گروه اسنپ در بازار آنلاین از جمله سفارش آنلاین غذا ایجاد کرده ۸۰ درصد این بازار به صورت ناعادلانه در اختیار این گروه قرار گرفته است. علیرضا صادقیان بزرگترین عامل رشد انحصار در بازار خدمات آنلاین را عدم دخالت فعالانه دولت برای جلوگیری از ایجاد این انحصار می‌داند.
او در سخنرانی خود با توجه به تجربه‌ای که در این زمینه داشته‌اند گفت: «هلدینگ ما مجموعه استارتاپ‌های زیادی را در خود جای داده است. در طی دو سال گذشته مشکلاتی در حوزه انحصار داشتیم که باعث شد درباره این مساله تحقیق کنیم که چطور اقتصاد پویاتری داشته باشیم. انحصار نتیجه مفرط از اقتصاد آزاد است به همین دلیل اقتصادهای آزاد در اروپا و امریکا قوانین جامعی برای جلوگیری از این موضوع دارند.» او به مضرات انحصار اشاره کرد و افزود: «ایجاد مانع برای ورود رقیب جدید، امکان تعیین قیمت برای بازار، دست یافتن به قیمت پایین‌تر به دلیل داشتن سایز بزرگ‌تر، عدم نیاز برای نوآوری، عدم نیاز برای دادن خدمات مناسب و عدم داشتن انتخاب برای تمامی ذینفعان از جمله مضرات انحصار در کسب و کارها است.»
صادقیان در ادامه با اعلام انحصاری که گروه اسنپ در بازار ارائه خدمات آنلاین ایجاد کرده است گفت: «دلایل مختلفی باعث شکل‌گیری این انحصار شده است که از جمله اصلی‌ترین این دلایل سرمایه خارجی بزرگ، دسترسی به دیتابیس بیش از ۲۵ میلیون کاربر و خوی انحصارطلبی شرکت آلمانی راکت اینترنت است که در هر کشوری که باشد این انحصار ایجاد می‌کند.» او در ادامه به بخش دیگری از انحصار در ارائه خدمات آنلاین در حوزه سینما شاره کرد و توضیح داد: «بخش دیگر انحصار در خرید‌وفروش آنلاین بلیت سینماست. ۱۰ سال است که سینما تیکت انحصار در این بخش را در اختیار دارد. دلیلش هم انحصار دولتی و فساد اداری است.» به گفته صادقیان تا کنون سینما تیکت و هیچ سایت دیگری به جز سایت های برخی سینماها نتوانسته به زیرساخت های دولتی فروش سینما که توسط پیمانکار سینما شهر(دارنده سینما تیکت) کنترل می‌شود، متصل شوند. صادقیان تاکید کرد که در کشور برای مقابله با انحصار گرایی بی‌قانونی وجود ندارد چرا که قانون برای مقابله با انحصارگری وجود دارد اما به درستی اجرا نمی‌شود.
رابطه‌های کاری یک‌طرفه و پرسود به نفع انحصارگر
مهدی ابوترابی، کارشناس تجارت الکترونیک
در این بازار که به بازار ارایه خدمات آنلاین معروف است کسب و کارهای بسیاری مشغول فعالیت شده اند و دیگران نیز با توجه به شنیده های خود مبنی بر درآمد بالای این بازار سعی دارند در گردش مالی بالای این بازار سهمی برای خود دست و پا کنند. بنابراین امروز بازار ارایه خدمات آنلاین بازیگران زیادی دارد که متاسفانه به دلایل مختلق نتوانستند سهمی برای خود از درآمدزایی این بازار کسب کنند. یکی از مهم ترین دلایل این اتفاق انحصاری است که برخی شرکت های با قدرت ایجاد کرده اند. البته شرکت های ابرقدرت با اتکا به پشت صحنه ای که از آنها حمایت می کند به این درجه از سهم خواهی رسیده اند و گویی کسی نمی تواند در برابر این حرکات عکس العملی نشان دهد. هلدینگ ها و اپراتورهایی که در پشت قضیه قرار دارند این قدرت را به برخی از کسب و کارهای آنلاین ارایه خدمات داده اند تا سهم بالایی در بازار برای خود دست و پا کنند. این کسب و کارها با توجه به انحصاری که در بازار دارند مکانیزم‌های تشویقی و تنبیهی شدیدی دارند که رستوران‌ها را به سمت همکاری انحصاری پیش برده اند. هر رستورانی اگر با گروه کسب و کاری موردنظر قرارداد داشته باشد نخواهد توانست با کسب و کارهای مشابه به ارایه خدمات بپردازد. به همین دلیل بسیاری از فعالان کسب و کارهای آنلاین در ایران در شاخه‌های مختلف کاری با گروه اسنپ برسر آنچه اقدامات ضدرقابتی و انحصارطلبانه این شرکت می‌دانند اختلاف دارند.
این بازار چشم انداز بسیار خوبی دارد چراکه نه تنها نرخ تبدیل سفارش های تلفنی به آنلاین در حال افزایش بوده بلکه خود بازار سفارش غذا هم به سرعت در حال بزرگ شدن است بنابراین باید با رانت و فساد در این حوزه مبارزه کرد تا دیگر کسب و کارهای فعال نیز بتوانند سهم خود را داشته باشند. از طرفی دیگر افزایش راه اندازی رستوران ها و فست فودها دلیلی دیگر برای گسترش این بازار است. نمی توان نشست و تماشا کرد که هر روز با گسترش زمینه فعالیت رستوران ها و تعدد آنها هم چنان یک یا دو شرکت اقدام به بستن قرارداد کنند و بقیه درآمدی از این گردش مالی بسیار زیاد نداشته باشند. به هر ترتیب رستوران هایی که تصمیم می گیرند کارشان را شروع کنند نیاز به حضور در یک پلتفرم قوی سفارش آنلاین را نیز دارند بنابراین با رفع انحصار طلبی و پایان رابطه‌های کاری یک‌طرفه و پرسود به نفع انحصارگر، اشتغال زایی نیز افزایش خواهد داشت. متاسفانه شرایط خطرناک پیش‌رو حاصل گرایش یک اپ به انحصار است و این‌جا مانند هر اقتصاد رقابتی دیگری نهادهای نظارتی باید دست به تنظیم بازار بزنند و شرایطی را فراهم کنند که رقابت مستمر در بازار و شرایط بهتر برای رستوران‌ها و مشتریان فراهم شود. نخستین نهادی که می تواند دست به تنظیم بازار بزند شورای رقابت است و رای شورای رقابت مشخص‌کننده آینده بازار استارت‌آپ‌ها است.
