جدال بی‌سرانجام سازمان حمایت با گران‎فروشان

ثمانه نادری

به گزارش کسب و کار نیوز، هدف از سامانه اطلاع رسانی قیمت کالا و خدمات ۱۲۴، اطلاع‌رسانی‌ مرتبط با قیمت کالاهای اساسی، حساس و ضروری مورد نیاز مردم؛ در قالب این سامانه است تا مردم بر مبنای این مقایسه قیمتی، علاوه بر اینکه کالا را با قیمت رقابتی خرید کنند، شکایات مورد نظر خود از عرضه‌کنندگان کالا را به صورت لحظه‌ای ثبت کرده و به واحد بازرسی و نظارت اصناف و سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان اطلاع دهند.
اما بررسی های موجود از اولین روز آغاز فعالیت این سامانه حاکی از این است که در بر برخی موارد، قیمت‌های اعلامی سامانه ۱۲۴، تناسبی با قیمت‌ این کالاها در بازار ندارد؛ به عنوان مثال در این سامانه، قیمت رب در بسته‌بندی‌های ۹۰۰ گرمی، بین ۱۵۲۰۰ تا ۱۸۲۰۰ تومان اعلام شده است درحالیکه قیمت رب در کارخانه، بی‌توجه به قیمت‌های اعلامی این سامانه، تا ۲۵ هزار تومان هم قیمت خورده است.
البته سعی سازمان های نظارتی برای کنترل بازار بر راه‌اندازی این سامانه معطوف نمانده و در برخی از موارد هشدارهایی را نیز به تولیدکننده بابت گرانی داده است که از جمله آن تهدید معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در اولین اقدام خود بعد از بازپس‌گیری مسئولیت‌های تنظیم بازار از وزارت جهاد کشاورزی به مرغداران است که اگر قیمت‌ها را ظرف چند روز آینده پایین نیاورند، واردات انجام می‌شود. اما سوال و مسئله اساسی با توجه به روند افزایشی قیمت کالای اساسی و سرپیچی بازار از قیمت‌گذاری‌های دستوری این است که حالا که موفقیتی در اینگونه نظارت‌ها به دست نیامده، چه اصراری به تداوم آن خواهد؟ رصد آنلاین قیمت کالا چه اندازه کاهش قیمت‌ها را تضمین خواهد کرد و اصولا بابت تخلفات بازاریان چه اقداماتی در دست انجام است؟
بر اساس گزارش‌های موجود از بازارهای مختلف دولت به طرق مختلف از قیمت‌گذاری دستوری، افزایش میزان واردات، تهدید و مجازات دلالان، الزامی کردن درج برچسب بر روی کالاها و همچنین توزیع کالا با نرخ‌های تنظیم بازاری سعی در مهار گرانی ها داشته اما موفق نشده است. به اعتقاد کارشناسان ریشه این مسئله در ضعف دولت برای تامین بازار از کالای اساسی و مشکلاتی است که در روند تولید کالا وجود دارد.

علی سعدوندی کارشناس اقتصادی

سرنوشت شکست خورده قیمت‌های دستوری

واقعیت‌های علمی و اقتصادی نشان می‌دهد که قیمت‌های تحمیلی و دستوری قطعا با شکست روبه رو خواهد شد. به همین دلیل سامانه اطلاع رسانی قمیت کالاهای اساسی نیز در بدو فعالیت خود با مقاومت و بی‌اعتنایی بازار روبرو شده است. از سال ۱۹۹۱ تا کنون که شوروی سابق شکست خورده مدت زمان زیادی می‌گذرد. در این فاصله خیلی‌ها با اقدامات شدیدتر سعی در مهار قیمت‌ها داشتند اما شکست خورده‌اند. در حالی که سیاست‌گذاران اقتصادی ما همان دیدگاه شکست خورده شوروی سابق را دارند. سامانه اطلاع رسانی کنونی یعنی تحمیل قیمت به بازار. طبیعتا کاسبی که به فکر سود است، بابت نظارت سازمان حمایت و یا هر سازمان دیگری سود خود را به خطر نمی‌اندازد. تفاوت قیمت کالاهای یکسان در مناطق و بخش‌های گوناگون در بسیاری از کشور ها جا افتاده و به لطف بازار رقابتی نتیجه داده است. در کشورهای پیشرفته شاید هیچ گاه شاهد قیمت‌های یکسان در دو پمپ بنزین مجاور هم، نباشیم و این البته به دلیل سهولت کار بیشتر افراد است. در هیچ بازار سالمی برای مهار گرانی دست به ابزارهای دستوری نمی‌زنند. قطعا اقتصاد با تحمیل قیمت و نظام دستوری به جایی نمی‌رسد. سامانه رصد آنلاین کالا نیز سرنوشتی جز شکست ندارد. در حال حاضر اقتصاد کشور ما به یک نظام جامع اطلاع‌رسانی قیمت‌ها در بخش‌های مختلف کشور نیاز دارد تا هم دست دلالان را کوتاه کند و هم اطلاعات کالاهای ارزان را در اختیار مردم قرار بدهد. شاید مردم ترجیح بدهند برای خرید برخی از اقلام خود به خارج از شهر و یا حتی روستاها بروند. در نهایت اختیار با آنهاست. در این شرایط بازار رقابتی ایجاد می‌شود. اما اینکه یک سامانه طراحی شود و بازار را ملزم به رعایت نرخ‌های تعیین شده کنیم، حتما شکست می‌خورد. مخالفان بازار آزاد همان کسانی هستند که با قیمت‌گذاری‌های دستوری و دخالت در بازار زمینه ساز رانت، فساد و انحصار شدند.