افت چشمگیر درآمدهای مالیاتی

ثمانه نادری

به گزارش کسب و کار نیوز، براساس آمارها اکثر کشورهای پیشرفته، تا ۶۰ درصد از GDP آنها به درآمد مالیاتی‌شان مربوط می‌شود. براساس گزارش OECD سازمان توسعه همکاری‌های اقتصادی، ۵۶٫۸۶ درصد تولید ناخالص داخلی سوئد را درآمدهای مالیاتی این کشور تشکیل می‌دهد. پس از آن، دانمارک با رقم ۵۶٫۲۲ درصد جایگاه دوم و فرانسه با رقم ۵۴٫۰۱ درصد جایگاه سوم را به خود اختصاص داده است.
اما در کشور ما آمارها حاکی از کاهش سهم درآمدهای مالیاتی از تولید ناخالص داخلی است.گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی ‌نشان می‌دهد که نسبت درآمدهای مالیاتی به تولید ناخالص داخلی در سال گذشته با افت شدیدی نسبت به سال ماقبل به حدود ۴.۵ درصد رسیده است؛ عددی که از سال ۱۳۹۲ تاکنون بی‌سابقه بوده است. در واقع این عدد نشان می‌دهد که تنها ۴.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی ایران با استفاده از درآمدهای مالیاتی به دست آمده است. طی سال‌های ۸۴ تا ۹۱ به طور متوسط سهم مالیات از تولید ناخالص داخلی حدود ۶ تا ۸ درصد بوده است در حالیکه در کشورهای پیشرفته جهان این روند به مراتب بین ۳۰ تا ۵۰ درصد و در کشورهایی که وضعیت مشابه با ایران را دارند ۲۰ درصد بوده است.
کاهش ۶ درصدی درآمدهای مالیاتی نسبت به سال ۱۳۹۶ این در حالی است که رقم درآمدهای مالیاتی برای نه ماهه ۱۳۹۷ در مقایسه با مدت مشابه قبل، از رشد ۱۲.۸ درصدی برخوردار بوده است. این موضوع نشان می‌دهد برخلاف شعارها، کاهش آسیب پذیری اقتصاد با افزایش درآمدهای مالیاتی حاصل نشده است.

احمد غفارزاده کارشناس امور مالیاتی

فرارهای گسترده مالیاتی

بعد از انقلاب اسلامی نسبت درآمدهای مالیاتی به تولید ناخالص بین ۵ تا ۷ و نیم درصد بوده است و سال گذشته این رقم روی ۸ درصد قرار گرفته بود. یعنی سهم این درآمدها افزایش و کاهش آنچنانی را تجربه نکرده است. با این حال رقم مورد نظر فاصله عمیقی با کشورهای دیگر دارد. به دلیل معافیت‌‎های مالیاتی گسترده در کشور که فعلا برنامه‌ای جدی برای حل آن تدارک دیده نشده و فرار مالیاتی بالا، نمی‌توان توقع افزایش سهم درآمدهای مالیاتی از تولید ناالص داخلی را داشت. البته برخی از بخش‌ها مثل شهرداری‌ها و سازمان تامین اجتماعی مالیات پرداخت نمی‌کنند و این مسئله در کاهش سهم درآمدهای مالیاتی از تولید ناخالص داخلی بسیار موثر بوده است. دولت تمرکز جدی‌ای بر اخذ مالیات از بخش های مذکور ندارد و مهم‌تر از آن فرار مالیاتی مهار نمی‌شود. سهم درآمدهای مالیاتی از تولید ناخالص داخلی حداقل باید به ۱۵ درصد برسد اما به دلیل عدم شناسایی فراریان مالیاتی و یا عدم مقابله با آن این هدف محقق نشده است.
بین ظرفیت قانونی مالیات‌ها و مالیات‌های وصول شده شکاف عمیقی وجود دارد. بیش از آنکه بر افزایش پایه های جدید مالیاتی مانور بدهیم، سعی ما باید شنایایی فراریان مالیاتی و اخذ مالیات از آنها باشد. در صورت شناسایی این افراد است که درآمدهای پیش بینی شده بودجه سال ۹۸ در بخش مالیات حاصل خواهد شد.