ثمانه نادری
به گزارش کسب و کار نیوز، نزدیک به یک سال از زمان راهاندازی سامانه نیما میگذرد. هدف از این سامانه سرعتبخشی به رفع نیاز متقاضیان ارزی و همچنین کمک به کاهش التهابات در بازار ارز بود. اما طی این ماهها انتقادات زیادی نسبت به عملکرد سامانه نیما از نرخگذاریهای دستوری ارز گرفته تا عدم پاسخگویی به تقاضای ارزی فعالان اقتصادی و .. مطرح بوده است. با توجه به روند کاهشی نرخ ارز که امید به تک نرخی شدن ارز را بیشتر میکند، بسیاری از کارشناسان خواهان حذف نرخهای متعدد از بازار ارز هستند که از جمله این نرخ ها نرخ ارز در سامانه نیما است. به نظر میرسد با تک نرخی شدن ارز و نزدیک شدن قیمت آن به نرخ نیما، از جذابیت این سامانه برای فعالان اقتصادی بیش از پیش کاسته شود.
کارشناسان و برخی از فعالان اقتصادی عقیده دارند، وجود بازار ارز برای ایجاد شفافیت در چگونگی بازگشت ارز و اینکه صادرکنندگان تا چه میزان به انجام تعهدات ارزی خود پایبند بودهاند، یک ضرورت است. اما لازم است در کنار سامانه نیما، روشهای دیگری نیز از سوی بانک مرکزی برای بازگشت ارز صادراتی وجود داشته باشد تا صادرکنندگان راحت تر حاضر به بازگشت ارز شوند.
کاهش قیمت ارز در بازار آزاد و افزایش قیمت در سامانه نیما، اکنون نرخ ارز در این دو بازار بسیار به هم نزدیک شده است.
در حال حاضر بر اساس اعلام صرافیهای مجاز بانک مرکزی، قیمت هر دلار آمریکا ۱۲ هزار و ۲۰۰ تومان است و این در حالی است که دلار در سامانه نیما با نرخی حدود ۱۱ هزار و ۷۰۰ تومان معامله میشود.
از سوی دیگر با نزدیکشدن نرخ ارز نیمایی و آزاد، برخی کارشناسان بر این باورند که احتمال این وجود دارد که دولت بخواهد دلار را تکنرخی کند که در این صورت سامانه نیما نیز کاربردی نخواهد داشت.
در واقع با نزدیک شدن نرخ آزاد ارز به نرخ نیمایی، عملا این سامانه جذابیت خود را برای واردکنندگان از دست خواهد داد و این افراد برای تامین ارز موردنیاز خود به جای ورود به این سامانه، تامین ارز را از بازار آزاد انجام خواهند داد که این موضوع ممکن است سبب افزایش تقاضا در بازار و افزایش دوباره قیمت ارز شود.
آلبرت بغزیان، کارشناس اقتصادی
مدیریت دستوری بازار ارز
توقع تاثیر کاهش نرخ ارز و تاثیر آن بر تک نرخی شدن ، بستگی به خواسته بانک مرکزی دارد. مهمترین دلیلی که بانک مرکزی سامانه نیما را فعال کرده است، رفع تعهد ارزی صادرکنندگان است. ازاینرو حتی با فرض اینکه ارز تک نرخی شود، باز هم صادرکنندگان بابت رفع تعهد ارز ناگزیر از ورود ارز به سامانه نیما هستند و این بازار کماکان کارایی خواهد داشت. اما مسئله اساسی این است که تکنرخی شدن ارز رخ نخواهد داد. در شرایطی که بازار به صورت هیجانی وارد کانال ۱۴ هزار تومان میشود، به کاهش آن نیز نمیتوان چندان اعتمادی داشت. نشانههای خیلی زیادی وجود دارد که بازار هیجانی شده و کاهش نرخ ارز و ورود آن به کانال زیر ۱۰ هزار تومان میسر نیست. بانک مرکزی از طریق صرافیهای تحت نظر خود و به صورت دستوری بازار ارز را مدیریت میکند. اقدامات اخیر بانک مرکزی نشان میدهد، روند کاهشی نرخ ارز نیز تحت تاثیر دخالتهای بانک مرکزی است به همین دلیل به روند کاهشی نرخ ارز نمیتوان خوش بین بود.
در حال حاضر که نرخ ارز در سامانه نیما و بازار آزاد به هم نزدیک شده باید تاثیر خود را بر قیمت کالاهایی که افزایش قیمت خود را به قیمت ارز نسبت میدادند، بگذارد. اما این تاثیر مشاهده نمیشود. بنابراین باید تاکید کرد حتی با فرض اینکه ارز تک نرخی شود، باز هم فعالیت سامانه نیما تداوم خواهد داشت و بانک مرکزی نیز خواهان ادامه فعالیت آن برای ایجاد شفافیت ارزی است.