‌ضرورت ایجاد مرکز مطالعات یا پژوهشکده بلایای طبیعی

به گزارش کسب و کار نیوز به نقل از ایسنا,  دکتر رامین ساریخانی اظهار کرد: بلایای طبیعی مانند سیل، طوفان، زلزله، رانش زمین و… موجب خسارات شدید مالی و جانی می‌شود، برخی از این حوادث طبیعی بسیار شدید هستند؛ به نحوی که باعث ایجاد اختلال در شهرها و بحران در کشور می‌شود.
وی ادامه داد: زمین لغزش یا ناپایداری شیب‌‎ها پدیده متداول در کشورمان بوده و همه ساله خسارات مالی فراوان و خسارات جانی نیز در بردارد.
عضو هیأت علمی دانشگاه لرستان با اشاره به اینکه لغزش زمین علاوه بر علل طبیعی، ممکن است در اثر برخی عوامل انسانی نیز بوجود آید، بیان کرد: به طور کلی به حرکت مواد تشکیل دهنده دامنه‌ها اعم از سنگ، خاک و مواد واریزه به سمت پایین شیب، تحت تأثیر نیروهای حاصل از وزن، زمین لغزش می‌گویند و در مناطقی که شیب‌دار باشند و یا جنس مصالح زمین برای ایجاد لغزش مستعد باشد، بیشتر اتفاق می‌افتد؛ سرعت عملکرد و وسعت آن می‌تواند منجر به خسارات فراوان و فاجعه باری شود و ممکن است صدها هزار مترمکعب سنگ و خاک را یکجا تحت تأثیر قرار دهد.
ساریخانی تصریح کرد: استان لرستان به دلیل خصوصیات زمین شناسی نظیر لیتولوژی، تکتونیک، لرزه‌خیزی و شرایط آب و هوایی از جمله مناطق دارای پتانسیل زمین لغزش در کشور است. به طور مثال تناوب لایه‌های سخت آهکی و لایه‌های سست مارنی-شیلی در یال طاقدیس‌های بزرگ در سرتاسر این استان شرایط مساعدی را برای ناپایداری بخش‌های بزرگی از دامنه‌های طبیعی به وجود آورده است.
وی با اشاره به اینکه اگرچه زمین لغزش‌ها معمولاً در ارتباط با مناطق کوهستانی شکل می‌گیرند، اما در مناطق کم ارتفاع نیز امکان رخداد آنها وجود دارد، گفت: در مناطق کم ارتفاع، زمین لغزش‌ها ممکن است در اثر خطای خاکبرداری و خاکریزی (در حفاری‌های راه‌سازی و ساختمان‌سازی و …) نیز رخ دهند.
زمین لغزش‌ها تا حدودی قابل پیش بینی و پیشگیری هستند
عضو هیأت علمی دانشگاه لرستان عنوان کرد: لرستان با توجه به موقعیت جغرافیایی و زمین شناسی مستعد حوادثی مثل سیل، رانش زمین و زلزله و… است که هرساله خسارت زیادی به زیرساخت‌های شهری و روستایی، جاده‌ها، مسیرهای ریلی، کشاورزی و منابع طبیعی وارد می‌کند.
ساریخانی تاکید کرد: بر اساس شرایط استان ایجاد مرکز مطالعات یا پژوهشکده بلایای طبیعی (سیل – زلزله- رانش زمین و …) پیشنهاد می‌شود.
وی با اشاره به موقعیت زمین لغزش‌ها در لرستان اظهار کرد: بر اساس نقشه پراکنش زمین لغزش‌ها، موقعیت اکثر زمین لغزش‌های لرستان در مناطق حاشیه ارتفاعات قرار دارد؛ بنابراین باید رفتار زمین لغزش‌ها را کاملاً شناخت زیرا بر خلاف برخی از بلایای طبیعی (از قبیل زلزله) زمین لغزش‌ها تا حدودی قابل پیش بینی و پیشگیری و به عبارت دیگر مدیریت پذیرتر هستند و می‌توان خسارات ناشی از آن را کاهش داد.
این مدرس گروه زمین شناسی دانشگاه لرستان افزود: بر اساس مطالعات انجام شده عوامل آب و هوایی (شدت بارندگی و رگبارهای شدید، مقدار بارندگی، تداوم بارندگی)، عوامل فیزیکی (جنس زمین و خاک (سازندهای مارنی شیلی بیشترین حساسیت را دارند)، توپوگرافی و شیب منطقه، وسعت و شکل حوزه) و عوامل انسانی (بهره‌برداری غیراصولی از زمین و تغییر کاربری اراضی و کشاورزی غیراصولی، عدم تعادل بین ظرفیت مرتع و دام، عدم طراحی مناسب ابنیه‌ها و سایر سازه‌های مسیر رودخانه و عدم وجود مدیریت جامع در حوزه‌ها) وجود مدیریت‌های بخشی باعث پدید آمدن زمین لغزش در استان شده است.
روش‌های مقابله با ناپایداری در لرستان
ساریخانی به روش‌های مقابله با ناپایداری در لرستان اشاره کرد و گفت: بر اساس مطالعات صورت گرفته، روش‌های متنوعی برای بهبود وضعیت دامنه‌های ناپایدار می‌توان بکار گرفت که عبارتند از تغییر در شکل دامنه توسط تغییر در ارتفاع و شیب (به طور مثال با پلکانی کردن دامنه می‌توان شیب و ارتفاع را کاهش داد)، بهبود وضعیت زهکشی سطحی و داخلی دامنه برای کنترل نیروی مخرب آب، مسدود کردن شکاف‌ها، وجود این شکاف‌ها، مخصوصاً در مراحل آغازین توسعه یک ناپایداری جدید، مشکل آفرین‌تر می‌شود، پر کردن این شکاف‌ها توسط مواد غیر قابل نفوذی مثل رس، بتن یا مواد نفتی می‌تواند تا حدود زیادی از انباشته شدن آب و نفوذ آن به داخل دامنه جلوگیری کند.
وی بر ایجاد خندق و کانال انتقال آب در بالای دامنه‌ها اشاره کرد و با بیان اینکه این روش، در مورد دامنه‌های خاکی مشرف به مناطق مسکونی و جاده‌ها به کار گرفته شود، عنوان‌کرد: استفاده از سازه‌های مهندسی از قبیل میل مهار سنگ، مهار با کابل، شاتکریت (بتن پاشی) و احداث دیواره حائل یا ضربه‌گیر در مناطق مستعد لغزش‌های سنگی و عملیات آبخیزداری بخصوص در مناطق کشاورزی و جنگلی که باعث کاهش آسیب‌پذیری پوشش این مناطق شده و همچنین باعث کنترل رسوبات و جلوگیری از ایجاد جریان‌های گِلی می‌شود.
عضو هیأت علمی دانشگاه لرستان بیان کرد: استفاده از داده‌های ماهواره‌ای و مدل‌های پیش بینی خطر و پهنه‌بندی خطر زمین لغزش در لرستان و شناسایی مناطق مستعد لغزش از دیگر روش‌های مقابله با ناپایداری در استان است.