حزب، بهترین سازوکار برای رسیدن به اهداف نظام اسلامی است

به گزارش کسب و کار نیوز، حجت‌الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا، در شانزدهمین نشست کرسی‌های آزاداندیشی مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم که با موضوع آینده احزاب و تشکل‌های سیاسی در نظام ولایی در مؤسسه طلوع مهر قم برگزار شد، گفت: کارکرد یک حزب اسلامی تنها حضور در انتخابات نیست؛ بلکه باید در همه عرصه‌های اجتماعی و سیاسی حضوری فعال داشته باشد و حزب، بهترین سازوکار برای رسیدن به اهداف نظام اسلامی است.

وی با بیان این‌که درحال‌حاضر، اپوزیسیون انقلاب اسلامی در همه عرصه‌ها فعال است و برای توطئه و تضعیف نظام از هیچ تلاشی فروگذار نیست، اظهار کرد: احزاب اسلامی هم باید در همه عرصه‌ها برای تقویت مبانی تئوریک و کمک به ارتقا کارکرد نظام و افزایش مشارکت مردم و ایجاد روحیه نشاط و پویایی در جامعه فعال باشند و نباید تنها بر انتخابات متمرکز باشند.

وی افزود: در بررسی منابع دینی حزب در اسلام؛ بخشی از روایات و آیات ما به‌نحو قضیۀ خارجیه بیان شده‌اند که به آن‌ها تاریخ اسلام می‌گویند، تاریخ، شامل عرصۀ گسترده‌ای است، این عرصۀ گسترده سیره و سنت پیامبر (ص) و ائمه (ع) را دربر می‌گیرد.

مهاجرنیا عنوان کرد: علاوه بر آن، سیرۀ متشرعه است، چنانچه در میان مسلمانان رویه‌ای جاری بوده است و در زمان امام معصوم (ع) بین مردم مسئله‌ای رایج بوده و امام (ع) نیز آن را می‌بیند و از آن، نهی نکرده است، این مسئله از لحاظ فقهی ایرادی ندارد و حجیت شرعی دارد؛ مثلاً اگر ثابت شود که قیام زید بن‌علی بن‌حسین (ع) در حضور و منظر امام (ع) بوده و آن را منع نکرده، بیانگر آن است که این قیام را امام (ع) به‌عنوان یک جهاد اسلامی پذیرفته است.

این پژوهشگر مسائل سیاسی افزود: منبع بعدی که حکم تاریخ برای فقه سیاسی دارد، اجماع علما یک دوره بر یک موضوع است؛ در میان علمای تشیع و تسنن در این خصوص تفاوت وجود دارد؛ اهل‌سنت، اجماع را به‌صورت مستقل به عنوان یک منبع حجیت شرعی، قبول دارند اما شیعیان، آن را به‌صورت منبع مستقل حجت نمی‌دانند؛ بلکه تنها اگر کاشف از رأی معصوم (ع) باشد، معتبر است.

مهاجرنیا با بیان این‌که یک منبع دیگری در فقه سیاسی به نام «بنای عقلا» مورد توجه قرار گرفته است، به این معنا که اگر عقلای عالم بر یک موضوعی اتفاق نظر کنند و آن را در زندگی سیاسی اجتماعی مفید، کارآمد، مؤثر و ارزشمند بدانند، از نظر فقهی چنانچه با شریعت ناسازگار نباشد، حجت است و فرقی هم نمی‌کند که این بنای عقلا در گذشته تاریخ بوده یا حتی در دوره معاصر باشد.

وی ادامه داد: فقه سیاسی ما معتقد است که اگر تحقق عقلای عالم‌ساز و کار تحزب را چرخ دنده دموکراسی بدانند و معتقد باشند وجود حزب در جامعه آثار مثبت فراوان دارد، چنانچه آن آثار با دین تهافت و تعارض نداشته باشد؛ چنین بنایی از منظر فقه سیاسی می‌تواند در مردم سالاری دینی هم به کارگرفته شود.

وی افزود: حدود ۲۵۰۰ سال، انسان‌ها دموکراسی را بدترین نوع حکومت می‌دانستند؛ چراکه استدلال‌شان این بود که همه افراد و طبقات اجتماع با هم برابر نیستند و نمی‌توان نظر همه را در یک رتبه دانست و مدیریت سرنوشت جامعه از سنخ حقوق عمومی نیست بلکه از باب مسئولیت است و آن را باید به حکیمان، فیلسوفان و عالمان جامعه واگذار کرد.

این پژوهشگر سیاسی گفت: در دنیای مدرن با تغییر نگرش سلسله مراتبی در انسان شناختی به حقوقی نگری، نوع عقلا عالم، دموکراسی مردود گذشته را به عنوان بهترین شکل حکومت پذیرفتند، در فقه سیاسی هم با تأکید بر یک سری تحفظ های شرعی، مردم سالاری مورد پذیرش قرار گرفته است.

این استاد حوزه و دانشگاه با بیان این‌که فقهای برجستۀ ما در دام تاریخ گرفتار نشده‌اند، گفت: بیش‌تر تاریخ تابع شرایط، زمان و مکان خاصی است و نمی‌توان حکم آن را به همه جا تسری داد؛ لذا تعلق به آن و پذیرش مطلق آن سبب گرفتار شدن در دام سلفی‌گری است؛ تفکر عقلی، اصولی و دینی در فقه سیاسی به گونه‌ای است که سره از ناسره تاریخ را بر اساس قواعد ارزیابی می‌کند و به نحو مقتضی از تاریخ بهره می‌گیرد.

این پژوهش‌گر مسائل سیاسی اظهار کرد: نوع دیگر ادلۀ ما قضایای حقیقۀ اسلام هستند؛ این قضایا شامل مواردی می‌شوند که حکم شرعی به صورت کلی و بدون تعیین مصداق بیان شده است؛ مثلاً وقتی خداوند می‌فرماید: «وَمَنْ یَتَوَلَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَالَّذِینَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمْ الْغَالِبُونَ» تنها ناظر به حاضرین و موجودین نیست؛ بلکه شامل غایبین و معدومین نیز می‌شود، این سنخ قضایا و خطابات برای مصداق خاص و در زمان خاصی نیست؛ بلکه همه افرادی که مشمول آن باشند را در بر می‌گیرد، آن روز، خداوند مسلمانان را تشویق کرده که حزب‌اللهی شوند یا حزب‌الله پیروز است، این خطاب، شامل همه تاریخ اسلام می‌شود.

مهاجرنیا با بیان این‌که قضایای حقیقه را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد، گفت: دسته اول قضایای حقیقه، قضایایی هستند که شامل همه عرصه‌ها می‌تواند بشود؛ مثلاً خطاب «یا ایها الذین امنوا» هم شامل عرصه سیاست می‌شود، هم عرصۀ اقتصاد و هم عرصه اجتماعی، این قضایا، عام‌ترین گزاره‌های قرآن و زیربنای تفکر قرآن هستند.

وی اضافه کرد: دسته دوم، قضایای حقیقه عرصه‌ای هستند؛ یعنی آیاتی در قرآن وجود دارد که گرچه کلی است، اما عرصۀ آن مشخص است؛ مثلاً می‌دانیم که آیۀ حرمت ربا در عرصۀ اقتصاد است یا مثلاً آیۀ «اطیعو الله و اطیعوا الرسول» در عرصۀ سیاسی نازل شده است.

این استاد حوزه و دانشگاه با بیان این‌که از این نوع قضایای حقیقیه برای اثبات حکم شرعی می‌توان استفاده کرد، بیان کرد: بعضی می‌گویند که ما آیات خاص تحزب نداریم؛ اما می‌توان بعضی از این آیات که به‌صورت قضیۀ حقیقیه نازل شده‌اند را بازخوانی کرد تا تحزب نیز به‌عنوان حکمی شرعی ثابت شود.

وی در ادامه افزود: نوع سوم قضایای حقیقیه، قضایایی است که برای یک عرصۀ خاص است. این‌ها را بدون قرینه نیز می‌توان بر موردش تطبیق داد؛ مثلاً خداوند فرموده است: «جاهدوا فی الله حق جهاده.» این آیه را می‌توان هم در زمان پیامبر (ص) تطبیق داد و هم در زمان ما برای جنگ با استکبار و صهیونیست‌ها از آن بهره گرفت.

مهاجرنیا با بیان این‌که همین کار را برای اثبات تحزب نیز می‌توان انجام داد، اظهار کرد: در خصوص حزب با همین لفظ یا معادل آن، یک‌سری آیات وجود دارد که مفسران برای اثبات تحزب، به آنها به صورت قضایای حقیقه‌، استناد کرده‌اند مثلاً آیۀ «ولتکن منکم امه یدعون الی الخیر» هم جزو آیاتی است که برای اثبات تحزب استفاده شده است. یکی از بهترین مصادیق امت در آیه، «حزب اسلامی» است. چون حزب اسلامی صرفاً به‌دنبال قدرت، انتخابات و بحث‌های سیاسی نیست؛ بلکه به‌دنبال ایمان و عمل صالح و دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر است.

وی در پایان عنوان کرد: ما باید این قضایای عام را بازساری کنیم تا بتوانیم چیزی مانند حزب را اثبات کنیم؛ مثلاً در قضیۀ کلیه آمده که مؤمنین به‌دنبال وحدت، اتحاد، برادری و انسجام هستند، از سوی دیگر یکی از کارویژه‌های حزب، اتحاد و انسجام است؛ از همین نکته می‌توان استفاده کرد و از اطلاق آن با رعایت ضوابط اصولی و تفسیری، برای اثبات این مصداق بهره گرفت.

انتهای پیام