بسیاری از نشریه ها و روزنامه ها مجبور به تعطیلی شدند و ناشران بسیاری نیز به دلیل گرانی ها از چاپ و نشر بازماندند. اما حکایت کاغذ دو نرخی اتفاق جدیدی است که در بازار شاهد آن هستیم که به طور قطع عرصه را بر مشاغل وابسته تنگ تر خواهد کرد. رئیس اتحادیه فروشندگان کاغذ و مقوا از دو نرخی شدن قیمت کاغذ و مقوا در بازار خبر داد و گفت: اتحادیه آمادگی همکاری در زمینه توزیع کاغذ را دارد، اما هیچگاه از این اتحادیه و ۶۰۰ عضو آن که تجربه بسیار طولانی در زمینه تأمین و توزیع کاغذ دارد استفاده نشده و در شرایط فعلی که توزیع در دست وزارت ارشاد است و باید کاغذ دارای یک نرخ باشد؛ اما در سطح بازار آزاد کاغذ با قیمتهای گرانتر وجود دارد که به نظر میرسد این موضوع همراه با رانت است. سید حسین میرباقری، رئیس اتحادیه فروشنده کاغذ و مقوا با بیان اینکه در واردات کاغذ از ارز ۴۲۰۰ تومانی استفاده شده، گفت: وزارت ارشاد توزیع کاغذ را در دست گرفته و تمام اقدامات در زمینه عرضه و قیمتگذاری توسط این وزارتخانه در راستای ثبات قیمت و دسترسی آسان ناشران به کاغذ انجام شده است. وی تاکید کرد: بازار کاغذ از چند ماه گذشته در دست وزارت ارشاد است، زیرا تمام کاغذهای وارداتی که حتی توسط تجار به کشور وارد میشود در اختیار این وزارتخانه قرار گرفته و توزیع می شود.
رئیس اتحادیه فروشندهگان کاغذ و مقوا اظهار کرد: به نظر میرسید با ورود وزارت ارشاد در زمینه توزیع کاغذ شرایط بهتری در این بازار رخ دهد، اما این چنین نشده و قیمت کاغذ روند صعودی به خود گرفته است که جای سوال دارد با وجود آنکه تمام کاغذهای وارداتی به کشور در اختیار وزارت ارشاد قرار میگیرد، چرا کاغذ دارای دو نرخ است و ناشران نتوانستهاند کاغذ را با نرخ مناسب از این وزارتخانه دریافت کنند. «در چند روز آینده قرار بر آن است تا نمایشگاه کتاب در تهران دایر شود و بسیاری از ناشران و فعالان این حوزه در تکاپوی آمادهسازی برای حضور در نمایشگاه هستند. در این شرایط بسیاری از ناشران معتقد هستند قیمت بالای کاغذ قیمت تمام شده کتاب را به شدت افزایش میدهد و عملاً چاپ و توزیع کتاب از سوی افراد با استقبال همراه نخواهد شد.»
این در حالی است که چندی پیش سیدعباس صالحی، وزیر ارشاد اظهار داشت که شرایطی که در حوزه کاغذ داریم مشابه دیگر کالاهای اساسی است ولی نمیخواهیم بگوییم که مشکل نداریم اما حداقل از بحران در شرایط عادی خارج شده و در آینده هم این بحران را نخواهیم داشت.
چالش صادرات خمیر کاغذ در عین نیازمندی تولید داخل
شروین محمودی، فعال بازار چاپ و نشر
از همان ابتدا اختصاص ارز دولتی برای واردات کاغذ موجب ایجاد رانت در این بازار شد. دو شرکتی که برای واردات کاغذ ارز دولتی دریافت کردند تخلف شان آشکار شد و عواقب آن هنوز از بازار کاغذ دست برنداشته است. ارزی که دولت برای واردات کاغذ اختصاص داد زمینه ایجاد رانت شد و امروز در شرایطی قرار گرفته ایم که تاثیرات آن را مشاهده می کنیم. دو نرخی شدن کاغذ درست در زمانی که قرار است نمایشگاه کتاب در تهران برگزار شود به طور حتم یکی از این عواقب است. این در حالی است که واقعاً راهحل مسأله این است که ما در کشور ظرفیتهای لازم را داریم، کارخانههایی وجود دارد که با اصلاح و حمایت و در دستور کار قرار دادنشان نه تنها نیاز داخلی خودمان حل خواهد شد بلکه بخشی از صادرات در حوزه کاغذ را میتوانیم شاهد باشیم.
در شرایطی که بازار کاغذ با این بحران ها درگیر است شاهد هستیم که خمیر کاغذ صادر می شود و در حقیقت این فرصتهای کشور است که از مرزها خارج میشود و کسی پاسخگوی این حرکت نیست. افرادی که اقدام به صادرات خمیر کاغذ می کنند با چه مجوزی این کار را انجام می دهند؟ چطور نظارتی برای خروج این مواد از کشور وجود ندارد؟ گردش مالی میلیاردی که از صادرات خمیر کاغذ عاید سودجویان می شود را کدام دستگاه بررسی می کند؟ از طرفی دیگر کاغذ را با هزار مشکل وارد میکنیم اما این مسأله راهحل نیست، ما باید راهحل را در تولید داخل و سپردن کار به دست کسانی که این کاره هستند بدانیم. بازار رقابتی که در فضای آزاد ایجاد میشود موجب رقابت واقعی خواهد شد و در ادامه واردکنندگان واقعی وارد مسیر شده و دلالها به کنار میروند. به هر ترتیب اختصاص ارز دولتی غلط بوده و رانت ایجاد کرده و هم چنین موجب شده دیگر تاجران به سراغ واردات کاغذ نروند.