سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
«درخت» در فرهنگ ایرانیان نماد آزادی، زندگی و حیات است اما این جایگاه و اهمیت در شهر کم‌آب و خشک یزد همواره در مرتبه‌ی بسیار بالایی بوده و یکی از باارزش‌ترین هدایای مردمان کویر شناخته می‌شود.
درخت از دیرباز به عنوان یکی از نمادهای حیات در مقدسات و آیین‌های ادیان ایرانیان وجود داشته به طوری که به عنوان نمونه درخت سرو در دین زرتشت به عنوان نماد آزادگی شناخته می‌شود و یزدی‌ها نیز از همین نماد در ساخت نخل امام حسین(ع) که سازه‌ای چوبی به شکل سرو و نمادی از تابوت امام حسین(ع) است، استفاده کرده‌اند تا آزادگی سیدالشهداء (ع) را بیان کنند.
پژوهشگر اردکانی معتقد است که درختان یکی از بهترین هدایای خانواده‌ها برای فرزندانشان است.
«نادر پیری اردکانی» در این رابطه به خبرنگار ایسنا می‌گوید: در گذشته مردم یزد برای تقدیم پاداش به فرزندان خود به ویژه برای مناسباتی مانند اولین روزه‌داری، به او درخت به ویژه درخت پسته هدیه می‌دادند تا به‌رغم ثمربخشی به او، مروج فرهنگ کار نیز باشد.
وی با اشاره به این که معمولاً پدر شوهران به عروس‌های خود یک درخت به عنوان مهریه می‌بخشیدند، تصریح می‌کند: این فرهنگ در اردکان بسیار پررنگ بوده است ولی در عین حال، خانواده‌ها به ویژه پدران همیشه به تمام فرزندان خود، یک درخت هدیه می‌دادند و آنها را در مقابل رشد و پرورش و باروری آن، مسئول می‌کردند تا تمام تلاش خود را برای حفظ حیات آن درخت به کار گیرند.
این پژوهشگر فرهنگی در ادامه درختکاری در یزد را بهانه‌ای برای دور هم بودن خانواده‌ها ذکر می‌کند و می‌گوید: تمام اعضای خانواده‌های یزدی در ایام درختکاری مانند روز سیزده به در(۱۳ فروردین) که به عنوان روز طبیعت نامگذاری شده، به طبیعت و باغات می‌رفتند تا در کاشت درخت سهیم باشند و به عنوان نوعی اردوی یک روزه در کنار درختکاری به تفریح و طبیعت‌گردی می‌پرداختند.
حکاکی درخت سرو بر دیواره‌های کاخ پرسپولیس
«جمشید منوچهری» مدیر موزه مارکار یزد در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با اشاره به جایگاه درخت در پیشینه سرزمین ایران، اظهار می‌کند: حدود ۵۰۰ سال پیش از میلاد بر دیواره‌های کاخ پرسپولیس در شیراز، درخت سرو را حکاکی کرده‌اند چرا که این ﺩﺭﺧﺖ ﻗﺎﻣﺖ بلندی دارد و هیچ ﺑﺎﺭی نمی‌دهد، به همین دلیل درختی آزاد نامیده می‌شود، ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﻤﺎﺩ ﺁﺯﺍﺩﮔﻲ می‌دانند.
وی اضافه می‌کند: صفت آزادگی درخت سرو ﺩﺭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﻲ بسیار ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ شده ﺍﺳﺖ و شاعران نیز در اشعار خود بارها برای توصیف‌هایشان، از عنوان «سرو» استفاده کرده‌اند که می‌توان شعر «مرا در خانه سروی هست کاندر سایه قدش/ فراغ از سرو بستانی و شمشاد و چمن دارم» را مثال زد.
وی با بیان این که ﺩﺭﺧﺖ سرو ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺳﺒﺰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﻴﭽﮕﺎﻩ ﺧﺰﺍﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩ، می‌گوید: شاید این سرسبزی ﻧﺸﺎﻥ دﻫنده ﺧﺮمی ﻭ ﺷﺎﺩ بودن ایرانی‌ها بوده ﺍﺳﺖ. البته این درخت ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﻭﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮﺵ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﺧﻮﺑﻲ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ ﺩﺍﺭﺩ.
وی با بیان این که مهمترین ویژگی درخت سرو مقاومت بالای ان در برابر توفان‌هاست، ادامه می‌دهد: ﺳﺨﺖﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮﻓﺎﻥ، ﺩﺭﺧﺘﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﻣﻲﺷﻜﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺳﺮﻭ ﺗﺎ ﺭﻭﻱ ﺯﻣﻴﻦ ﺧﻢ می‌شود و ﻫﺮﮔﺰ ﻛﻤﺮﺵ ﻧﻤﻲﺷﻜﻨﺪ. ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻳﻮﺭﺵ ﺍﻗﻮﺍﻡ ﻣﻬﺎﺟﻢ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻩ ﻭﻟﻲ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺭﻫﺎ ﻧﻜﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻣﺜﺎﻝ ﺧﻮﺑﻲ ﺍﺳﺖ و ﺍﺯ این ﮔﺬﺷﺘﻪ، ﺩﻳﺮﭘﺎﻳﻲ، ﻋﻤﺮ طولانی ﻭ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﺳﺮﻭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺁﻓﺎﺕ ﻫﻢ جالب توجه ﺍﺳﺖ.
منوچهری با بیان این که ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺩﺭﺧﺖ ﺳﺮﻭ ﻫﺰﺍﺭ ﺳﺎﻟﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﺍﺑﺮﻛﻮﻩ ﭘﺎ ﺑﺮﺟﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺍهالی قرار دارد ﻭ ﺩﺭ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻧﻴﺰ ﺛﺒﺖ ﺷﺪﻩ است، می‌گوید: ﺩﺭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﻫﻢ «ﺳﺮﻭ» ﻧﺸﺎﻥ ﺍﻫﻮﺭﺍﻣﺰﺩﺍ ﻭ «ﻧﻴﻠﻮﻓﺮ» ﻧﻤﺎﺩ ﺁﻧﺎﻫﻴﺘﺎ ﺍﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻛﺎﺷﺖ ﺩﺭﺧﺖ، ﻣﻘﺪﺱ ﺍﺳﺖ ﻭ به نوعی ﺩﺍﻳﺮ ﻛﺮﺩﻥ ﭘﺮﺩﻳﺲ(ﻓﺮﺩﻭﺱ) ﻣﻘﺪﺱ روی زمین محسوب می‌شود.
وی تصریح می‌کند: روایت است آن نخلی هم که امروزه در بخش‌های مرکزی ایران به هنگام عزای امام حسین(ع) بلند می‌کنند، شکلی از سرو است که روایت‌های متفاوتی درباره آن وجود دارد.
مدیر موزه مارکار می‌گوید: ایرانیان باستان همه ساله در اولین روز فصل زمستان با خدای خود پیمان می‌بستند که تا سال دیگر یک سرو خواهند کاشت زیرا سرو نماد مقاومت در برابر سرما بود و بعدها درخت سرو خمیده در فرهنگ ایرانی به شکل و طرح پارچه‌های ترمه استفاده شد.
وی یکی دیگر از درختان مقدس در ایران باستان را درخت کاج ذکر می‌کند و می‌گوید: درخت «کریسمس» هم پیشینه در مهرپرستی ایران دارد و به همین دلیل امروزه مسیحیان درخت کریسمس را تزیین می‌کنند.
منوچهری با بیان این که منابع مختلفی در مورد استفاده از درختان همیشه سبزی چون کاج، صنوبر و سرو به عنوان نماد کریسمس در کشورهای مختلف وجود دارد، در پایان خاطرنشان می‌کند: رومیان باستان نیز درخت کاج را نماد غلبه میترا یا مهر بر زمستان و سرما می‌دانستند و در آیین مهر یا میتراییسم، چه در ایران و چه در روم نیز نقوشی از بته جقه شبیه به درخت کاج یا سرو در کنار آناهیتا (در ایران) و میترا (در روم) دیده شده است.
تهیه شده توسط : فاطمه رهبر یزدی
انتهای پیام
