در تربیت نیروی انسانی خودکفا شده‌ایم/ ادامه تحول و نوآوری در آموزش پزشکی با همکاری دانشگاهیان

دکتر باقر لاریجانی در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن بیان این مطلب، با اشاره به چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی به دستاوردهای ۴۰ ساله حوزه آموزش پزشکی کشور پرداخت و گفت: بسیاری از ما به خاطر داریم که پیش از انقلاب اسلامی کادر سلامت، خصوصاً پزشکان، به طور عمده ایرانی نبودند و با توجه به کمبود نیروی انسانی مجبور به بکارگیری نیروهای پزشکی از سایر کشورها بودیم.

وی ادامه داد: در سال‌های پس از انقلاب پیشرفت‌های چشمگیری در آموزش عالی کشور رخ داد. تعداد دانشجویان آموزش عالی کشور در سال ۵۷ حدود ۲۰۰ هزار نفر بود و امروز بیش از ۴ میلیون دانشجو در کشور داریم. تعداد دانشجویان دکترای تخصصی در سال ۵۷ به زحمت بیش از ۱۰۰۰ نفر بود و الان به بیش از ۷۰ هزار نفر رسیده است. همچنین تعداد رشته مقاطع تحصیلی از حدود ۴۰۰ رشته مقطع به بیش از ۳ هزار رشته مقطع رسیده و تعداد اعضای هیأت علمی تمام وقت دانشگاه‌ها از حدود ۷ هزار نفر، به حدود ۷۰ هزار نفر رسیده است.

معاون آموزشی وزارت بهداشت افزود: تا سال ۶۴ آموزش عالی کشور یکپارچه اداره می‌شد ولی باتوجه به ویژگی‌های منحصر به فرد آموزش علوم پزشکی، آموزش علوم پزشکی با نظام ارائه خدمات ادغام شد و وزارت بهداشت شکل گرفت. حوزه سلامت در جمهوری اسلامی ایران نظامی منحصر به فرد در دنیا است. چرا که ادغام باعث شده بسترهای آموزش بالینی خوبی برای دانشجویان علوم پزشکی فراهم آید. اکنون ما در تربیت نیروی انسانی در تمامی مقاطع خودکفا هستیم و ظرفیت لازم برای فعالیت‌های بین المللی نیز در حوزه آموزش علوم پزشکی وجود دارد.

وی تاکید کرد: از زمان تشکیل وزارت بهداشت پیشرفت‌های ارزشمندی در حوزه‌های مختلف از جمله آموزش علوم پزشکی رخ داده است. آن زمان تنها یک دانشکده علوم پزشکی مستقل در کشور وجود داشت و اکنون ۶۶ دانشگاه و دانشکده مستقل علوم پزشکی داریم. تعداد دانشجویان دکترای حرفه‌ای در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی از ۱۰ هزار به حدود ۷۰ هزار نفر رسیده است.

لاریجانی با بیان اینکه در تحصیلات تکمیلی حوزه سلامت هم ارتقای خوبی داشته‌ایم و تعداد رشته محل‌های PhD علوم پزشکی از ۱۵ به ۳۹۵ و تعداد رشته محل کارشناسی ارشد هم از ۳۱ به ۶۴۴ رسیده است، خاطرنشان کرد: تلاش‌های بسیاری برای توسعه آموزش‌های تخصصی و فوق تخصصی علوم پزشکی انجام شده، تعداد رشته محل‌های دکترای تخصصی و فوق تخصصی علوم پزشکی از ۱۰۰ به ۵۳۳ رسیده است.

وی ادامه داد: متناسب با این توسعه نیروی انسانی علاوه بر پیشرفت‌هایی که در زمینه ارائه خدمات داشته‌ایم، در حوزه پژوهش هم رشد چشمگیری داشتیم. ۳۰ درصد تولیدات علمی کشور مربوط به وزارت بهداشت است در حالی که تنها حدود ۱۱ درصد اعضای هیأت علمی کشور در دانشگاه‌های زیرمجموعه این وزارتخانه فعالیت می‌کنند.

دبیر شورای آموزش پزشکی و تخصصی تصریح کرد: اکنون در تولیدات علمی رتبه ۱ در منطقه و رتبه ۱۶ در جهان هستیم و حدود ۳ هزار شرکت دانش بنیان در کشور داریم که ۲۵ درصد درآمد دانش بنیان کشور در حوزه علوم پزشکی است و اکنون که در تربیت نیروی انسانی به خودکفایی رسیده‌ایم، ارتقای کیفی آموزش علوم پزشکی از الزامات این حوزه است که باید به آن توجه شود. در این راستا از سال ۱۳۹۴ برنامه تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی طراحی شده و در دست اجرا است. این برنامه‌ها دستاوردهای بسیار خوبی برای کشور داشته که با تلاش همه مسئولان در وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی محقق شده است.

برنامه تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی الزامات نظام آموزشی را مورد هدف قرار داده است

لاریجانی در خصوص اهداف و نحوه طراحی برنامه تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی خاطرنشان کرد: این برنامه در قالب سیاست‌هایی کلی و باتوجه به اسناد بالادستی تنظیم شده است. در واقع برنامه تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی نقاطی را مورد هدف قرار می‌دهد که از الزامات نظام‌های آموزشی در دنیا است.

وی ادامه داد: هدف این است که دانشگاه‌ها مأموریت‌های ویژه ای را در سطح ملی و بین المللی دنبال کنند. ساختار دانشگاه‌ها ارتقا یابد و به سمت دانشگاه‌ها نسل جدید حرکت کنند. آموزش به نیازهای جامعه پاسخگو باشد، از ظرفیت مناطق آمایشی برای توسعه آموزش بهره برداری شود، اخلاق حرفه‌ای را در آموزش علوم پزشکی ارتقا ء دهیم.

به گفته وی، از دیگر اهداف برنامه تحول آموزش توسعه بین المللی آموزش، توسعه آموزش مجازی در علوم پزشکی، ارتقای نظام‌های ارزیابی و آزمون‌ها است. البته در این برنامه به زیرساخت‌های لازم برای آموزش علوم پزشکی هم به صورت ویژه توجه شده است. همانطور که گفته شد این برنامه‌ها مسیری است که دانشگاه‌ها برای ارتقا باید طی کنند.

نقشه حرکت دانشگاه‌های علوم پزشکی به سمت دانشگاه‌های نسل جدید طراحی شده است

معاون آموزشی وزارت بهداشت در خصوص چگونگی حرکت دانشگاه‌ها به سمت دانشگاه‌های نسل جدید گفت: دانشگاه‌های نسل جدید، دانشگاه‌هایی خودکفا هستند که ارتباط گسترده‌ای با جامعه و صنعت دارند و دانش آموختگان این دانشگاه‌ها افرادی کارآفرینند که در اقتصاد دانش بنیان کشور نقش دارند. به عبارتی دانشگاه‌ها و دانش آموختگان آن توانایی بهره برداری از علم در مسیر تولید ثروت و در سطح بالاتر ایجاد ارزش در جامعه را دارند.

وی افزود: در برنامه تحول و نوآوری در آموزش در درجه اول دانشگاه‌ها باید نقاط سرآمدی خود را کشف و در مسیر آن سرمایه گذاری کنند. دانشگاه‌های بزرگ دنیا هم در کنار پیشرفت‌هایی که دارند در چند رشته سرآمد هستند و به صورت ویژه کار می‌کنند.

لاریجانی تاکید کرد: بدون شک ضروری است تا مسیری برای این حرکت دانشگاه‌ها طی شود که نقشه این حرکت ترسیم شده و دانشگاه‌ها متناسب با ظرفیت‌های خود از آن بهره برداری می‌کنند. از سوی دیگر برای نهادینه کردن مفاهیم کارآفرینی و خلق ثروت دوره‌هایی برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی طراحی شده که به زودی در قالب برنامه درسی این دانشجویان اجرایی خواهد شد.

تحول در آموزش یعنی ارتقای کیفیت نیروی انسانی برای پاسخگویی به نیاز مردم

دبیر شورای آموزش پزشکی و تخصصی با اشاره به اقدامات انجام شده برای ارتقای پاسخگویی آموزش به نیازهای سلامت مردم خاطرنشان کرد: در واقع تمام اقداماتی که در قالب برنامه تحول و نوآوری در آموزش صورت گرفته با هدف ارتقای پاسخگویی به نیازهای جامعه است. برآورد نیروی انسانی مورد نیاز نظام سلامت کشور تا سال ۱۴۰۴ یکی از اقدامات مهمی است که در این راستا انجام شده؛ یعنی برآورد شده که چه تعداد نیرو در هر رشته و مقطعی در کل کشور مورد نیاز است. باتوجه به اینکه تمامی برنامه‌های حوزه آموزش در قالب مناطق آمایشی اجرایی می‌شود، برش منطقه این برنامه‌ها هم در دست تدوین است. پس از تدوین این برنامه‌ها، تفاهم نامه‌ای با مناطق آمایشی منعقد می‌شود و توسعه علوم پزشکی در هر منطقه متناسب با این تفاهم نامه صورت می‌گیرد. هر منطقه نیز ۷۰ درصد نیروی انسانی خود را تربیت خواهد کرد.

وی ادامه داد: لازم است به این نکته توجه شود که یکی از راهکارها برای تأمین نیاز جامعه، ارائه آموزش‌های مهارتی است. مرکز ملی آموزش‌های مهارتی و حرفه‌ای سال گذشته تأسیس شد و تاکنون دوره‌های مهارتی متعددی در حیطه‌های مورد نیاز کشور به تصویب این مرکز رسیده و مراکز ارائه کننده این آموزش‌ها هم اعتباربخشی می‌شوند. به افرادی که این دوره‌ها را می‌گذرانند مدرک تحصیلی ارائه نمی‌شود، بلکه تنها گواهی طی این دوره را اخذ می‌کنند.

به گفته لاریجانی، اقدامات دیگری از جمله راه اندازی تخصص پزشکی خانواده به عنوان یکی از نیازهای مهم کشور در برهه زمانی فعلی صورت گرفته است. از سوی دیگر ضمن بازنگری تمامی برنامه‌های درسی متناسب با استانداردهای بین المللی، توسعه فناوری‌ها و نیازهای کشور، به مناطق آمایشی اختیار داده شده تا متناسب با چالش‌های سلامتی که دارند ۲۰ درصد برنامه آموزشی رشته مقاطع مختلف را تغییر دهند.

۳ هزار دانشجوی خارجی در رشته‌های علوم پزشکی ایران تحصیل می‌کنند

وی در خصوص اقدامات انجام شده برای توسعه بین المللی آموزش پزشکی اظهار کرد: ارتقای استانداردهای آموزش یکی از الزامات برای ورود به عرصه‌های بین المللی است. سال گذشته تمام دانشگاه‌ها و بیمارستان‌های آموزشی کشور اعتباربخشی شدند. در این اعتباربخشی هدف کمک به دانشگاه‌ها برای توسعه استانداردهای آموزش است. دانشگاه‌های علوم پزشکی باید از استانداردهای لازم برای ورود به عرصه‌های بین المللی برخوردار باشند. از سوی دیگر برخی از دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور اعتباربخشی بین المللی شده‌اند و برخی نیز وارد فرایند این اعتباربخشی شده‌اند.

لاریجانی ادامه داد: سامانه education Iran برای معرفی ظرفیت‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی در عرصه‌های بین المللی راه اندازی شده، برنامه‌های آموزشی متعددی به زبان انگلیسی در این سامانه بارگذاری شده و هدف این است که دانشجویان متقاضی تحصیل در رشته‌های علوم پزشکی با ظرفیت‌های موجود در ایران آشنا شوند.

به گفته معاونت آموزشی وزارت بهداشت، نحوه ارزشیابی دانشگاه‌های خارجی تغییر کرده و از نظام‌های رتبه بندی بین المللی مثل تایمز، شانگهای و QS، به طور ویژه بخش علوم پزشکی دانشگاه‌ها برای تهیه لیست دانشگاه‌های خارجی مورد تأیید وزارت بهداشت استفاده می‌شود. تسهیلات ویژه ای برای تحصیل دانشجویان خارجی در دوره‌های تحصیلات تکمیلی در ایران ایجاد شده و در حال حاضر حدود ۳ هزار دانشجوی خارجی در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور تحصیل می‌کنند. این برنامه در حال گسترش است و برخی مناطق آمایشی ارتباط خوبی با کشورهای همجوار خود برای جذب دانشجوی خارجی برقرار کرده‌اند.

زیرساخت‌های مجازی سازی دوره‌ها و فرایندهای آموزش علوم پزشکی در کشور فراهم شده است

دبیر شورای آموزش پزشکی و تخصصی با اشاره به مجازی سازی آموزش و نحوه استفاده از این قابلیت برای ارتقای آموزش علوم پزشکی گفت: طی سال‌های گذشته فعالیت‌هایی در زمینه مجازی سازی آموزش در دانشگاه‌های علوم پزشکی صورت گرفته است. اما هدف در برنامه تحول آموزش ایجاد یک سامانه کشوری است تا تمام دانشجویان در دانشگاه‌های علوم پزشکی بتوانند از دروس سایر دانشگاه‌ها بهره مند شوند.

وی ادامه داد: دانشگاه علوم پزشکی مجازی به عنوان یک نهاد برای این منظور در سال ۱۳۹۵ تأسیس شد. اقدامات بسیار خوبی در این دانشگاه صورت گرفته است. زیرساخت‌های آموزش مجازی در کشور مانند سامانه نوید، موکس و … ایجاد شده است.

وی با بیان اینکه دوره کارشناسی ارشد مجازی آموزش پزشکی برای اعضای هیأت علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور از سال ۹۵ در حال برگزاری است، گفت: به منظور ارتقای کیفیت آموزش، در شورای جذب تصویب شد که تمامی اعضای هیأت علمی در بدو استخدام این دوره را طی نمایند.

لاریجانی همچنین تاکید کرد: بخشی از دروس در دانشگاه‌ها از طریق زیرساخت‌های ایجاد شده به صورت مجازی ارائه می‌شود و به زودی تمامی دروس دانشگاه‌ها از طریق این زیرساخت‌ها در دسترس تمامی دانشجویان قرار خواهد گرفت. علاوه بر این دوره‌هایی مانند آموزش کارآفرینی برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی و دوره پزشکی خانواده برای پزشکان عمومی به صورت مجازی طراحی شده که به زودی اجرایی می‌شود.

وی افزود: در نظر است تا از طریق این زیرساخت‌ها بخش عمده‌ای از فرایندهای حوزه آموزش به صورت آنلاین صورت گیرد. تاکنون ۳۰ پورتال در حوزه آموزش راه اندازی شده است. در بخش آزمون‌ها نیز در حال الکترونیکی کردن آزمون‌های علوم پزشکی هستیم. آزمون‌های علوم پایه و پیش کارورزی در چندین دوره به صورت الکترونیک برگزار شد. این امر ضمن اینکه مبلغ قابل توجهی هزینه‌ها را کاهش داد در ارتقای کیفیت و امنیت آزمون‌ها نیز نقش قابل توجهی داشته است.

ادامه تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی با نظر اعضای هیأت علمی و دانشجویان

وی با اشاره به برنامه‌های آتی حوزه معاونت آموزشی وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: در حال حاضر نقشه حرکت دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور در حوزه آموزش ترسیم شده است. از سوی دیگر مصوبه آمایش سرزمینی در آموزش عالی سلامت به عنوان اولین مصوبه آمایش کشور، زمینه‌های تشکیل مناطق آمایشی را فراهم کرد و دانشگاه‌های مستقر در مناطق نیز همکاری خوبی را شکل داده‌اند. امیدواریم با همسان سازی آمایش در سایر بخش‌های مرتبط با آموزش عالی کشور شبکه‌های علمی در رشته‌های مختلف در کشور شکل بگیرد تا به سمت مرجعیت علمی در برخی حوزه‌های علوم پزشکی حرکت کنیم.

معاونت آموزشی وزارت بهداشت تصریح کرد: پس از اجرایی کردن آمایش مأموریت‌های ویژه ای براساس اولویت‌های اسناد بالادستی به مناطق و دانشگاه‌ها سپرده شده تا در سطح ملی به عنوان همکار وزارت بهداشت این مأموریت‌ها را اجرا کنند.

وی ادامه داد: از سال ۱۳۹۴ تاکنون گفتمان تحول و نوآوری در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور ایجاد شده، زیرساخت‌های لازم برای تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی در سه سطح ستاد وزارت بهداشت، مناطق آمایشی و دانشگاه‌های علوم پزشکی مهیا شده و ان شاءا… این برنامه‌ها به طور جدی طی سال‌های آتی پیگیری خواهد شد.

به گفته لاریجانی، نهادینه سازی برنامه تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی مستلزم مشارکت اعضای هیأت علمی و دانشجویان در دانشگاه‌های علوم پزشکی در اجرای این برنامه‌ها است. پیرو تلاش‌های صورت گرفته در این راستا ضروری است تا مسئولین دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور در این زمینه تلاش کنند. همچنین کسب نظر اعضای هیأت علمی و مسئولین آموزش در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور در اجرای برنامه تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی می‌تواند اثر چشمگیری در اجرای اثربخش تر این برنامه‌ها داشته باشد. لذا ساز و کارهای این ارتباط در حال طراحی می‌باشد.

انتهای پیام