وضعیت حمل و نقل هوایی ایران از آغاز تا ۹۷

به گزارش کسب و کار نیوز، در اواخر جنگ جهانی اول و در یکی از روزهای سال ۱۲۹۶ شمسی اهالی تهران برای اولین بار هواپیمایی را مشاهده کردند که در ارتفاع پایین بر فراز تهران پرواز می کرد و چون در آن موقع فرودگاهی در تهران وجود نداشت، خلبان در محل وزارت امور خارجه و شهربانی فعلی به زمین نشست. این هواپیما ساخت روسیه بود که به صورت صندوقی از قطعات از راه بندرانزلی با اتومبیل به تهران حمل شد و پس از سوار کردن قطعات توسط خلبان روسی به پرواز درآمد.

پیشرفت سریع کشورهای توسعه یافته در زمینه صنعت، تکنولوژی و بازرگانی، مسوولین امر را متوجه صنعت نوپا و پرشتاب هواپیمایی کرد. به دنبال تمایل کشورها نسبت به استفاده از این تکنولوژی، در بهمن ماه سال ۱۳۰۴ ایران به موجب قانونی، حق انحصاری هواپیمایی در ایران را به شرکت هواپیمایی آلمانی به نام یونکرس واگذار کرد.

شرکت مزبور در سال ۱۳۰۵ شعبه خود را در ایران افتتاح و با وارد کردن چند فروند هواپیمای یونکرس، خطوط هوایی به شهرهای مشهد، شیراز، بندرانزلی و بوشهر دایر و حمل و نقل پست و مسافر از راه هوا را به عهده گرفت. در سال ۱۳۱۷ باشگاه خلبانی با ۲۰ فروند هواپیما تاسیس شد و در مرداد ماه ۱۳۲۵ دولت اقدام به تشکیل اداره ای تحت عنوان اداره کل هواپیمایی کشوری نمود.

اداره مذکور در آغاز کار خود را در یک اتاق واقع در طبقه پایین ساختمان شمس العماره با یک رییس و یک کارمند آغاز کرد و در یک سال بعد با بودجه ای بالغ بر سیصد هزار تومان محل آن به فرودگاه مهرآباد انتقال یافت. حدود سه سال بعد یعنی در تاریخ ۲۸ تیر ماه ۱۳۲۸ قانون هواپیمایی کشوری به تصویب مجلس وقت رسید و اداره کل هواپیمایی کشوری زیر نظر وزارت راه رفت و در سال ۱۳۵۳ اداره مذکور تحت عنوان سازمان هواپیمایی کشوری زیر پوشش وزارت جنگ قرار گرفت تا این که با به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی با تصویب شورای انقلاب، سازمان از پیکره وزارت جنگ منتزع و به وزارت راه و ترابری ملحق شد.

هم اکنون سازمان هواپیمایی کشوری اعمال حاکمیت بر صنعت حمل و نقل هوایی را عهده دار است و این درحالی است که پس از انقلاب اسلامی باوجود مشغله‌های هشت سال دفاع مقدس و اخراج کارشناسان خارجی، کلیه امور به دست متخصصان ایرانی انجام و فرودگاه های کشور از ۲۲ فرودگاه قبل از انقلاب که حمل بار و مسافر در آن انجام می گرفت به ۷۰ فرودگاه عملیاتی و آمار جابه جایی مسافر از قریب به سه میلیون نفر قبل از انقلاب به حدود ۲۰ میلیون نفر در سال افزایش یافته است.

 با توجه به سیاست های کلان کشور و لزوم گذر از اقتصاد نفتی به غیر نفتی و به خصوص رونق گردشگری متناسب با پتانسیل های موجود در کشور، نقش حمل و نقل هوایی بسیار تعیین کننده است و با فرآهم‌سازی ارتباط و اتصال سریع و ایمن مراکز مختلف و برخوردار از ظرفیت‌ها و مزیت‌های جغرافیایی اقتصادی کشور، از نگاه داخل و ایجاد ارتباطات بین المللی جریان سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی و در نتیجه  تولید و اشتغال تسهیل و رونق اقتصادی اتفاق خواهد افتاد.

در طول چند دهه گذشته حمل و نقل هوایی به جهت نقش تعیین کننده آن در توسعه صنعت و مبادلات بازرگانی و اینکه بازوی بلامعارض چند سویه رشد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی کشور محسوب شده نشانه پررنگ اهداف آمریکایی ها بوده که به شیوه های مختلف و با زیر پا گذاشتن قوانین و مقرارت بین المللی به خصوص پیمان شیکاگو که خود یکی از امضا کنندگان آن بوده اند تا کشورهای عضو متعهد محدودیتی برای دسترسی عادلانه به محصولات و مقاصد و بازار ایجاد نکنند و در عین حال بر تامین و بی خطر بودن پروازها تاکید کرده اند و  توسعه مسیرهای هوایی، فرودگاهی و امکانات ناوبری هوایی برای همه اعضا مورد توجه قرار گرفته است.

تعداد هواپیماهای کشور پس از انقلاب تا کنون

کشورهایی نظیر آمریکا بر خلاف مفاد مندرج در این پیمان نامه همواره تلاش کرده اند تا از پیشرفت و توسعه صنعت حمل و نقل هوایی در جهت ایجاد فشار و محدودیت و مقاصد سیاسی استفاده کنند که علی رغم این محدودیت ها، تعداد ورود هواپیما پس از انقلاب اسلامی بیانگر رشد چند برابری وجود هواپیما در ناوگان هوایی کشور است به گونه‌ای که در سال ۱۳۵۷ موجودی هواپیماهای کشور حدود ۲۵ فروند با ۴۱۶۹ صندلی بوده و اکنون این تعداد به ۳۱۱ فروند با  ۴۷ هزار و ۹۹۸ هزار صندلی افزایش یافته است که از این تعداد ۱۴۲ فروند شامل ۲۱ هزار و ۷۱۵ صندلی فعال است.

در سال ۱۳۹۶ به طور کلی تعداد ۲۳ میلیون و ۷۰۱ هزار و ۹۳۰ نفر مسافر، ۱۲ هزار و ۳۲۲ تن بار و ۲۴۱۲ تن پست در سطح کشور جابه‌جا شده است که نسبت به سال پیش از آن یعنی سال ۱۳۹۵ به ترتیب در بخش‌های تعداد پرواز، مسافر و پست رشد ۸.۶، ۷.۷ و ۳۵.۴ درصدی عملکرد را به دنبال داشته است، هرچند که در بخش بار شاهد کاهش ۱.۶ درصدی عملکرد هستیم.

علاوه بر این در سال گذشته ۶۰۸ فرودگاه در روند جابه‌جایی مسافر به شرکت‌های هواپیمایی ایران در پروازهای داخلی سرویس داده‌اند که همانند سال ۱۳۹۵ فرودگاه‌های مهرآباد، مشهد و شیراز در حمل مسافر به ترتیب رتبه‌های اول تا سوم را کسب کردند و سایر فرودگاه‌های کشور در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

در جدول ذیل مقایسه عملکرد شرکت‌های هواپیمایی ایران در پروازهای داخلی آمده است:

در بخش مقایسه عملکرد شرکت‌های هواپیمایی ایرانی در پروازهای بین‌المللی باید خاطر نشان کرد که در سال گذشته تعداد شش میلیون و ۶۵۳ هزار و ۸۱ نفر مسافر، ۴۸ هزار و ۱۰۸ تن بار و ۱۰۳۴ تن پست توسط شرکت‌های هواپیمایی ایرانی جابه‌جا شده است که نسبت به سال ۱۳۹۵ در بخش‌های مسافر، بار و پست به ترتیب رشد ۱۱.۳، ۵.۶ و ۲۷.۸ درصدی عملکرد را شاهد هستیم.

علاوه بر این به طور کلی در سال گذشته ۳۱ فرودگاه در حمل مسافر به شرکت‌های هواپیمایی ایرانی در پروازهای بین‌المللی خدمات ارائه کردند که از این بین فرودگاه‌های امام خمینی (ره)، مشهد، اصفهان و شیراز در حمل مسافر بین‌المللی رتبه‌های اول تا چهارم را دارند و سایر فرودگاه‌ها در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.

این در حالی است که در سال گذشته ۱۳ شرکت هواپیمایی نیز در جابه‌جایی مسافر، شش شرکت هواپیمایی در حمل بار و دو شرکت هواپیمایی در حمل پست بین‌المللی فعالیت داشتند.

در ذیل جدول مقایسه عملکرد کلی شرکت‌های هواپیمایی ایرانی در پروازهای بین‌المللی آمده است:

در سال ۱۳۹۶ در مجموع تعداد ۷۱۹ هزار و ۲۹۶ نشست و برخاست در فرودگاه‌های کشور صورت گرفته است که نسبت به سال ۱۳۹۵ افزایش ۶۹ درصدی عملکرد را داشته است.

تعداد پروازهای انجام شده طی ۴۰ سال اخیر

باید اعلام کرد که تعداد ۴۹ هزار و ۶۰۰ پرواز انجام شده در سال ۱۳۵۷  به ۴۹۵ هزار و ۷۵۶ پرواز در سال ۹۶ افزایش یافته است و به طور متوسط در چند سال گذشته سالانه به حدود ۳۲ میلیون مسافر داخلی و ۱۱ میلیون مسافر خارجی خدمات ارائه شده است و در مدت پنج سال و نیم گذشته، ۲۳۶ میلیون و ۶۸۹ هزار و ۹۵۴ مسافر توسط ۲ میلیون و ۱۴۸ هزار و ۱۶۵ پرواز جا بجا شده است.

تعداد فرودگاه های کشور

تعداد کل فرودگاه های کشور در سال ۵۷، ۴۳ مورد بود که طی چهار دهه گذشته این تعداد به ۷۲ فرودگاه افزایش یافته است و تعداد پرواز عبوری در سال ۵۷ از ۳۱ هزار و ۱۰۰ مورد به ۴۲۶ هزار و ۶۸۴ در سال ۹۶ افزایش یافته است.

میزان مسیرهای هوایی

در خصوص تعداد مسیرهای هوایی نیز باید خاطرنشان کرد که ۱۰ مسیر هوایی در سال ۵۷ به ۱۲۷ مسیر هوایی در سال ۹۷ افزایش یافته است و هم اکنون در کشور ۹ فرودگاه بین المللی، ۲۹ فرودگاه داخلی و ۳۰ فرودگاه دارای مرز هوایی وجود دارد.

انتهای پیام

خبرنگار: نیما علیپور

دبیر خبر: متین کاکویی