دلسردی سفته بازان از بازارهای بی ثبات

ثمانه نادری

به گزارش کسب و کار نیوز، روز گذشته قیمت سکه به ۳ میلیون و ۴۳۰ هزار تومان رسید و هر گرم طلا هم ۳۰۵ هزار تومان ارزش‌گذاری شد که گفته می‌شود این سیر کاهشی ادامه‌دار است.
بازار مسکن با رشد ۹۰ درصدی قیمت‌ها در رکودی عمیق به سر می‌برد و اگرچه رشد چند برابری قیمت‌ها انگیزه‌های سوداگرایانه را بالا برده؛ اما کاهش تقاضا دقیقا خلاف انتظارات جریان‌های سوداگرایانه عمل کرده است. بنابراین به نظر می‌رسد وضعیت رکودی این بازار، جریان سرمایه‌گذاری در آن را کاهش بدهد.
نظام بانکی و به‌ویژه بانک‌های خصوصی هم از اندک تلاشی که برای جذب سپرده‌گذاری با افزایش نرخ سود داشته‌اند، به دستور بانک مرکزی منع شده‌اند. نرخ سود در بانک‌های خصوصی به ۲۰ درصد رسیده و از این پس جریان ورود سرمایه‌ها به بانک‌ها کندتر از قبل همخواهد شد.
افت پی‌ در پی شاخص بورس به‌ویژه در آخرین ماه پاییز، نیز حاکی از خروج سرمایه‌ها از این بازار است و طبق آنچه فعالان بازار می‌گویند، رشد غیرواقعی بورس هرگونه پیش‌بینی مثبت از آینده بازار را خنثی خواهد کرد؛ مگر آنکه شیوه‌های مدیریتی در بورس اصلاح شود و بازار روند شفاف‌تری داشته باشد.
از این پس سرمایه‌های سرگردان چه مقصدی را در پیش خواهند گرفت و سوال مهم‌تر آنکه دولت چگونه می‌تواند اختیار هدایت این سرمایه‌ها به بازار مورد نظر را در دست بگیرد؟
وضعیت بحرانی تولید کشور و ناپایداری اقتصادی طی سال‌های گذشته و به‌ویژه در سال جاری تقریبا ورود سرمایه‌های سرگردان به بخش‌های مولد را غیرممکن کرده است.
رشد بی‌رویه نرخ ارز در پی هجوم سفته‌بازان و سرمایه‌های مردم نیز نشان داد بازارهای موازی به دلیل سودآوری بالا مثل همیشه جذابیت بیشتری نسبت به تولید دارد؛ اما با این فرض که اقدامات کنترلی بانک مرکزی از جذابیت سرمایه‌گذاری در بازار ارز و به تبع بازار سکه و طلا بکاهد، نقدینگی چه مقصدی را انتخابخواهد کرد؟
با اقداماتی که بانک مرکزی در بازار ارز انجام داده و هماهنگی شبکه بانکی با آن، کاهش نرخ ارز قطعی شده است. همچنین با کاهش قیمت ها و سیاست های خودرو سازان برای قیمت خودرو و همچنین رکود تورمی مسکن به نظر می رسد مسیر نقدینگی به سمت تولید و بازارهای مولد هموارتر شده است.

کاهش صرفه سرمایه‌گذاری در مسکن و خودرو
کمیل طیبی، کارشناس اقتصادی
سکه و دلار در حال تخلیه حبابی است که قبلا شکل گرفته است. بعد از شکل‌گیری این حباب و افزایش تقاضای فیزیکی برای دلار، بازار به هم ریخت و وضعیتی به وجود آمد که در ماه‌های اخیر در سایر بازارهای موازی مثل سکه و طلا هم شاهد بودیم. با توجه به دخالت‌ها و سیاست‌گذاری‌هایی که بانک مرکزی دارد، روند معکوسی بر بازار حاکم شده و طبیعی است که پس از این نیز با ادامه این سیاست‌ها نرخ دلار پایین بیاید. اگر نرخ سود بانکی کاهش پیدا کند به دلیل ارتباط معکوس نرخ بهره با سرمایه‌گذاری، می‌توانیم انتظار داشته باشیم که نقدینگی با کمک و هدایت نظام بانکی به سمت تولید برود و بخشی از سرمایه‌های سرگردان به این سمت متمایل شود.
سیاست‌های جدید بانک مرکزی که مستقل از دولت است، می‌تواند تامین‌کننده منابع مالی بنگاه‌ها باشد. با کاهش نرخ سود، نرخ تامین مالی نیز کاهش پیدا می‌کند و با تداوم این سیاست‌ها احتمال مولد شدن سرمایه‌های سرگردان و نقدینگی وجود دارد. وقتی سود سپرده‌ها پایین می‌آید، بازده سرمایه افزایش پیدا می‌کند و حتی در این شرایط نیز سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد امری دور از دسترس نیست. از آنجایی که انگیزه‌های تشدید دارایی در بازار ارز، افت داشته، آینده خوبی پیش روی اقتصاد است.
در بازار خودرو با توجه به افزایش قیمتی که وجود دارد، رکود حاکم شده است و خودرو دیگر به عنوان دارایی به شمار نمی‌آید. قیمت‌ها به‌شدت بالا رفته و سرمایه‌گذاری در بازاری مثل خودرو و مسکن که وضعیتی مشابه آن را دارد، به‌صرفه نیست. پس هم خودرو و هم مسکن به‌طور موقت ارزش خود به عنوان یک دارایی را از دست داده‌اند و تنها می‌توان امیدوار بود که در سال آتی وضعیت متفاوت‌تری بر بخش مسکن حاکم شود و بازار مسکن رونق بگیرد.
در حال حاضر اقتصاد کشور در شرایط نابه‌سامانی قرار گرفته که احتمال شروع یک نوع دیگر از نابه‌‌سامانی‌ها در آن وجود دارد. همه‌چیز به تصمیم دولت و اقدامات آن وابسته است. اگر سیاست‌های بانک مرکزی به همین شکل ادامه پیدا کند در کنار آن تصمیمات درست دولت هم می‌تواند سرنوشت اقتصاد را تغییر دهد و حداقل برای مدتی پایداری و شرایط باثباتی برای اقتصاد برای رشد تولید و سرمایه‌گذاری ایجاد کند.