سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
شایلی قرائی
به گزارش کسب و کار نیوز، ضرورت قانون‌گذاری در زمینه حفظ خاک از تکالیف برنامه سوم توسعه کشور بود. آن زمان تهیه پیش‌نویس این قانون بر عهده موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی و مشاور پایدار طبیعت به عنوان بخش خصوصی گذاشته شد که پس از مطالعه روی مقررات و مشکلات خاک در جهان، این پیش‌نویس تهیه شد؛ اما بدون هیچ پیگیری مسکوت ماند. مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست در این رابطه اعلام کرد: قاچاق خاک‌های ایران از دهه ۸۰ شروع شده و همچنان ادامه‌دار است. علی مریدی در پاسخ به این پرسش که آیا از ایران خاک قاچاق می‌شود، گفت: قاچاق خاک مراتع و مزارع را داریم؛ اما درباره قاچاق خاک‌های معدنی من گزارشی دریافت نکرده‌ام. این کارشناس سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره قاچاق خاک‌های مراتع و مزارع ایران اظهار کرد: قاچاق خاک‌های مراتع و مزارع بیشتر از استان‌های جنوبی از جمله استان فارس صورت می‌گیرد.
مریدی در پاسخ به این پرسش که خاک ایران به کجا قاچاق می‌شود، گفت: مقصد این خاک‌های قاچاق‌شده کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به‌ویژه امارات و قطر است که در امارات برای ساخت جزایر مصنوعی و در قطر برای خشک کردن دریا استفاده می‌شود. وی تاکید کرد: قاچاق خاک از ابتدای دهه ۸۰ شروع شد و هنوز ادامه دارد. البته در سالهای اخیر به دلیل کم شدن تقاضا و افزایش حساسیت‌ها، قاچاق خاک تا حدی کنترل شده است. مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست در ادامه با اشاره به ارزش بالای خاک‌های معدنی کشور گفت: خاک‌های معدنی هم که برای تولید فولاد، آهن و مس استفاده می‌شود و ارزش اقتصادی بالایی دارد، در قالب صادرات و از مبادی رسمی از کشور خارج می‌شود که با توجه به ارزش بالای این نوع خاک، صادرات آن هم به محیط‌زیست و هم به اقتصاد کشور ضربه می‌زند. مریدی با بیان اینکه خاک عنصر ارزشمندی است و برای صادرات آن هم باید مبلغ واقعی آن گرفته شود، اظهار کرد: اعتقاد من این است که باید خاک معدنی که ارزش اقتصادی بالایی دارد را در کشور به فولاد و مس تبدیل و محصول و کالای تولیدشده را از کشور صادر کنیم تا ارزش‌افزوده و فرصت‌های اشتغال آن برای کشور خودمان باشد و به عبارت ساده از خام‌فروشی خودداری کنیم. دو سال پیش هم معصومه ابتکار، رئیس وقت سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به برداشت بی‌رویه و حتی قاچاق خاک جزیره هرمز خواستار برخورد نهادهای نظارتی با موضوع قاچاق خاک شده و گفته بود: قاچاق خاک هرمز که امری غیرقانونی است، موجب مشکلات زیست‌محیطی می‌شود. مسعود منصور، معاون حفاظت و امور اراضی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری نیز در همان سال ۹۵، ضمن تایید خبر قاچاق خاک از کشور، با اشاره به اینکه قانون‌گذار صدور هرگونه خاک کشاورزی، مرتعی و نباتی را به خارج از کشور ممنوع کرده است، اعلام کرد که دستگاه‌های متولی خاک باید به سرعت دور هم بنشینند و با قاچاق خاک از کشور مقابله کنند. صادر کردن خاک حاصلخیز کشور با هیچ منطقی مجاز شمرده نمی‌شود. بنابراین خواهش می‌کنم تمام دستگاه‌ها حساسیت‌های لازم را داشته باشند.
ضرورت اجرای لوایح حفاظت از خاک
جلال محمودزاده، عضو هیات‌رئیسه کمیسیون کشاورزی
در رابطه با حفاظت خاک باید لایحه‌های مختلفی مورد بررسی قرار بگیرد تا قوانین کامل و جامعی در این رابطه تصویب شود. خاک از ارزش بسیار بالایی برخوردار است و سالهای سال زمان لازم است تا این خاک با این درجه از حاصلخیزی را داشته باشیم. خرید و فروش خاک به دیگر کشورها به‌ویژه کشورهای حاشیه خلیج‌فارس بدین جهت دارای اهمیت است که خاک آن کشورها امکان رشد گیاهان و درختان را ندارد و به دنبال خرید خاک ایران هستند.
در این بین افرادی سودجو و فرصت‌طلب یا به همان معنای اصلی دلالان، این خاک باارزش را به دیگر کشورها قاچاق می‌کنند و از این طریق برای خود درآمدزایی ایجاد کرده‌اند. امروز این افراد در تمام حوزه‌ها نفوذ کرده‌اند و اوضاع اقتصادی هم آنها را بر استمرار این حرکت تشویق می‌کند. خاک ایران تا سال گذشته با قیمت بسیار پایینی به کشورهای دوبی، امارات و حاشیه خلیج‌فارس قاچاق می‌شد. بنابراین برای جلوگیری از اقدامات این دلالان لازم است لوایح حفاظت از خاک به مرحله اجرا برسند تا جلوی قاچاق این کالای ارزشمند گرفته شود.
ارائه مستندات خرید و فروش یا قاچاق خاک به مجلس
علی ابراهیمی، عضو کمیسیون کشاورزی
در سالهای اخیر خاک ایران به دلایل مختلف مانند فرسایش و آلودگی هوا تهدید شده است و اینکه بخواهیم اجازه دهیم خاک کشورمان به خارج نیز فروخته شود، اصلا قابل قبول نیست و باید تلاش سازمان‌های متولی در این رابطه بیشتر شود و نظارت‌ها هم شکل بهتری به خود بگیرد. اشاره به این نکته ضروری است که ایران یکی از کشورهایی است که بیشترین میزان فرسایش خاک را دارد و اگر برای این موضوع چاره‌ای اندیشیده نشود تا سالهای آینده وضعیت نامناسبی را برای این خاک باارزش و حاصلخیز خواهیم داشت. مقوله دیگری که خاک را تهدید می‌کند، موضوع صادرات خاک است. به هر نحوی و به دست هر شخصی این حرکت انجام شود خلاف قانون و مقررات است. باید قوانین قاطعی برای جلوگیری از این تخلفات داشته باشیم. در صحبت شاید مساله‌ای کم‌اهمیت جلوه کند و بگوییم خاک را دادیم رفت، دوباره ایجاد می‌شود؛ اما این درست نیست و خاک حاصلخیز ایران نباید در کشورهای دیگر برای ساخت‌و‌ساز و یا ایجاد مراکز گردشگری مصنوعی مورد استفاده قرار بگیرد. بنابراین افرادی که مستنداتی دال بر خرید و فروش یا قاچاق خاک دارند، نیاز است این مستندات را به مجلس ارائه کنند و همچنین به صورت جدی سازمان حفاظت محیط‌زیست باید به این موضوع ورود کند که البته در این رابطه تلاش‌های زیادی شده است.
منابع طبیعی کشور در معرض نابودی
ژیلا آقایی، کارشناس محیط‌زیست
امروز خاک ایران آنقدر با ارزش است که کشورهای حوزه خلیج‌فارس را بر آن داشته تا با خرید آن کشورهای خود را توسعه و با ایجاد فضای سبز، گردشگری خود را ارتقا دهند. دلالان و قاچاقچیان با فروش خاک ایران به دیگر کشورها تیشه به ریشه منابع طبیعی زده‌اند و در ازای دریافت مبالغ ناچیز محیط‌زیست را صادر کرده‌اند. متاسفانه وضعیت آسیب به خاک و منابع حیاتی به حدی است که برخی منابع طبیعی کشور در معرض نابودی قرار گرفته‌اند. خاک ایران به دلیل در اختیار داشتن منابع طبیعی خدادادی حاصلخیزی خوبی دارد و این مزیت کشورهای دیگر را بر آن داشته است تا با استفاده از این منبع ارزشمند و ناآگاهی دلالان از ارزش خاک، آن را بخرند و محیط‌زیست خود را توسعه دهند. البته در این رابطه سازمان حفاظت محیط‌زیست حداکثر تلاش خود را برای جلوگیری از تخریب‌های محیط‌زیستی انجام می‌دهد؛ اما باید بدانیم توسعه کشور تنها به دست یک سازمان انجام نخواهد شد یا حداقل به خوبی انجام نمی‌شود. بنابراین فرهنگ‌سازی و تلاش برای حفظ منابع طبیعی وظیفه تک‌تک مردم است.
