سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
شایلی قرائی
به گزارش کسب و کار نیوز این در حالی است که اگر در کشور شرایط فعالیت و ادامه تحصیل این افراد فراهم شود، می‌توان با تکیه بر توانایی‌های این افراد، اقتصاد کشور را از این شرایط نجات داد. باید با ایجاد زیست‌بوم کارآفرینی و نوآوری بستری ایجاد کرد که نخبگان و دانشجویان ایرانی غیرمقیم برای بازگشت به ایران و فعالیت در کسب‌وکارهای دانش‌بنیان و استارت‌آپی به کشور تمایل و انگیزه پیدا کنند. امروز بیشترین علاقه‌مندی نخبگان فعالیت‌های استارت‌آپی است. بنابراین باید بهترین زیرساخت برای بازگشت نخبگان فراهم شود. طبق بررسی‌ها بیش از هزار نفر از تحصیل‌کرده‌های ممتاز داخل کشور در استارت‌آپ‌های ایرانیان مقیم خارج مشغول به کار شده‌اند.
رئیس مرکز تعاملات بین‌المللی معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهوری از بازگشت ۱۰۷۲ نخبه علمی به کشور خبر داد و گفت: استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان موقعیت‌های مناسبی را برای نخبگان بازگشته از خارج فراهم کرده‌اند. علی‌مرتضی بیرنگ درباره طرح استفاده از ظرفیت‌های نخبگان علمی خارج از کشور گفت: همه نخبگان که به دلایل مختلف در خارج از کشور ادامه تحصیل می‌دهند، قصد مهاجرت قطعی از کشور را نداشتند؛ اما بعد از گذشت چند سال علاقه‌هایی در کشور میزبان برای آنها ایجاد می‌شود؛ محیط زندگی با استانداردهای بالا، دلایل وسوسه‌انگیز کشور میزبان و برخی مواقع عادت به آن محیط از جمله موانع بازگشت نخبگان علمی به کشور است. وی افزود: اجرای طرح همکاری با متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور، از جمله طرح‌هایی است که دولت برای بازگشت نخبگان از سال ۱۳۹۴ آغاز کرده است. از ابتدای اجرای این طرح تاکنون ۱۰۷۲ نخبه علمی از دانشگاه‌های برتر دنیا به کشور بازگشتند.
بیرنگ به امتیازها و امکانات بنیاد علمی نخبگان برای بازگشت دانشجویان و نخبگان دانش‌آموخته به کشور اشاره کرد و گفت: تنها از موقع درخواست بازگشت تا تعیین‌تکلیف آنها ۲۵ روز زمان صرف می‌شود. به گفته وی، نخبگانی که تصمیم به بازگشت به کشور را دارند، می‌توانند در سامانه معاونت علمی و فناوری ثبت‌نام و ما را از تصمیم به فعالیت خود در بازگشت مطلع کنند تا شرایط برای بازگشت و شغل آنها مهیا شود. قائم‌مقام معاونت علمی و فناوری در امور بین‌الملل اظهار داشت: هم‌اکنون استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان موقعیت‌های مناسبی برای بازگشت نخبگان به کشور فراهم آورده‌اند. تاکنون ۱۵۰ نفر از نخبگان علمی بازگشته به ایران شرکت دانش‌بنیان تاسیس کرده‌اند. بیش از ۳۰۰ نفر از این افراد نیز توانسته‌اند به عنوان هیات علمی، جذب دانشگاه‌ها شوند. هم‌اکنون گروهی در معاونت علمی نیز متصدی پیگیری بهبود فضای بازگشت نخبگان است.
در این رابطه همچنین معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری رشد و رونق شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها را زمینه‌ای مناسب برای بازگشت نخبگان خارج از کشور دانست. معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری گفت: به دلیل اقدامات مناسب انجام‌شده در حمایت از نخبگان خارج از کشور روزی سه نخبه از ۱۰۰ دانشگاه برتر دنیا متقاضی برگشت به کشور هستند. سورنا ستاری با بیان اینکه طرح بازگشت نخبگان با جدیت پیگیری می‌شود، تصریح کرد: برای شکوفایی اقتصاد به فرهنگ کارآفرینی نیاز داریم نه بودجه‌های دولتی. معاون رئیس‌جمهوری افزود: شرکت‌های دانش‌بنیان به‌دنبال ارزش‌افزوده‌اند و حافظ صنایع و محیط‌زیست خواهند بود. وی با اشاره به اینکه دوره استفاده از صنعت دودکشی گذشته است، اظهار داشت: باید به سمت صنایع نو با رویکرد دانش‌بنیان رفت، چراکه صنایع دودکشی دیگر ارزش‌افزوده نخواهند داشت و تنها محیط‌زیست را نابود می‌کنند.
ستاری افزود: در حوزه IT و ICT اکنون بیش از ۴۷ میلیون کاربر اینترنت فعال است و این بزرگ‌ترین بازار این حوزه در منطقه است. وی حمایت از شتاب‌دهنده‌های کسب‌وکار را از مهم‌ترین برنامه‌های دولت در راستای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها عنوان کرد.
پیاده سازی طرح های خلاقانه در خارج از ایران
کامران افاضلی، کارشناس استارت‌آپ
زمانی که نخبگان و فارغ‌التحصیلان برجسته دانشگاهی کشور راهی کشورهای دیگر می‌شوند تا بتوانند امکانات بهتری برای ادامه راه و راه‌اندازی پروژه‌های خود داشته باشند، زمان شکست اقتصادی است. این افراد با دانش و توانایی بسیاری که دارند، می‌توانند طرح‌ها و پروژه‌هایی را راه‌اندازی کنند که ممکن است در دنیا بی‌نظیر باشد. همان‌طور که همه می‌دانیم، بسیاری از دانشمندان و روسای شرکت‌های بزرگ و مطرح در خارج از کشور ایرانیانی هستند که اگر شرایط فعالیت برای‌شان در داخل مهیا می‌شد، شاید هیچ زمانی فکر مهاجرت و خدمت به کشورهای خارجی را نداشتند.
فرصت‌هایی که این افراد می‌توانند به اقتصاد ایران هدیه کنند بسیار فراوان است؛ اما این در حالی است که دانشجویان ممتاز و نخبگان ما امروز همواره در فکر مهاجرت و پیاده‌سازی ایده‌ها و طرح‌های خود در خارج از ایران هستند. هیچ‌گاه به این موضوع آن‌طور که باید، توجه نشد و در ادامه راه هم شاید این موضوع به اندازه‌ای که باید مورد توجه قرار نخواهد گرفت. این در حالی است که مسئولان و دست‌اندرکاران ما روزانه شاهد موفقیت‌های ایرانی‌های نخبه و برجسته در صحنه‌های بین‌المللی هستند و اگر بتوانند شرایط را برای فعالیت آنها فراهم کنند، بعید است یک ایرانی ترجیح بدهد در خارج از ایران موفقیت‌آفرین باشد.
استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان امروز می‌توانند مسیر جذب و بازگشت نخبگان را به کشور هموار کنند. در توضیح این مطلب باید اشاره شود که در چند سال گذشته بیش از نیاز‌مان دانشجو تربیت کردیم، حالا یا باید این دانشجویان روی دست‌مان بمانند یا از کشور خارج شوند. هم‌اکنون هم این اتفاق می‌افتد. ما فقط قسمتی از دانشجویان را جذب می‌کنیم و مابقی به خارج از کشور تمایل پیدا می‌کنند؛ اما باید برای جلوگیری از این روند اقتصاد دانش‌بنیان را تقویت و با داشتن کسب‌وکارهای دانش‌بنیان مانعی قوی برای جلوگیری از خروج نخبگان را فراهم کنیم. به‌طور کلی باید زمینه ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان و تجاری‌سازی فناوری‌ها توسط دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها فراهم شود؛ چراکه همین حرکت گامی موثر در جلوگیری از مهاجرت نخبگان به کشورهای دیگر است.
