میرزا کوچک خان که بود؟

وی با بیان اینکه میرزا کوچک تحت تاثیر اندیشه های آخوند خراسانی به مبارزه سیاسی با حکومت ظالم و مستبد زمان خود روی آورد و رهبری روحانیت رشت را در نهضت مشروطه بر عهده گرفت، تصریح کرد: میرزا با اوج گیری نهضت مشروطه در سال ۱۲۹۴ هیئت اتحاد اسلام را با مرامنامه ۹ ماده ای در رشت تشکیل داد. این مرامنامه هسته رهبری و مرکز ثقل تصمیم گیری های سیاسی، اجتماعی و نظامی نهضت جنگل بود و بر حفظ استقلال ایران اصرار داشت.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی گیلان، با اشاره به تضاد اندیشه های مذهبی و استقلال طلبانه میرزا کوچک با اقدامات کمونیستی، یادآور شد: گرچه میرزا بر حسب ضرورت به همکاری انقلابی با کمونیست ها راغب بود، اما اقدامات تند و بی رویه کمونیست ها مانند دولتی کردن زمین های وقفی، مصادره اموال و املاک مالکان، حکم رفع حجاب زنان، مخالفت با روحانیون و تبلیغ ضد مذهب سبب بیزاری او و ایجاد اختلاف شد.

مدرس دانشگاه، با اشاره به روند شکل گیری نهضت جنگل به عنوان یکی از جنبش های استبدادستیزانه و عدالت خواهانه ایران، اظهارکرد: پس از جنگ جهانی اول و به دنبال اشغال ایران، نهضت جنگل به رهبری میرزا کوچک خان در گیلان شکل گرفت.

وی اخراج نیروهای بیگانه روس و انگلیس، برقراری امنیت، رفع بی عدالتی و مبارزه با استبداد و خودکامگی را از جمله اهداف نهضت میرزا کوچک خان دانست و افزود: میرزا کوچک خان با همراهی یارانش که در ابتدا ۱۷ نفر بودند، مبارزات خود را آغاز کرد و در یکی از نخستین حملاتشان اهالی شهر رشت را که در اسارت روس ها قرار داشتند، نجات دادند.

فرختار، با بیان اینکه میرزا کوچک خان دولت مرکزی را بی کفایت و آلوده به سیاست‌های خارجی می دانست، گفت: روس ها به دنبال انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ نیروهای خود را از کشور ما خارج کردند، اما ایرانیانی که گرایشات کمونیستی داشتند، با حضور در کنار سردار جنگل، کنترل گیلان را به دست گرفتند.

مدرس دانشگاه، با اشاره به مغایرت اندیشه مارکسیستی با سیاست های انگلیس در ایران، تصریح کرد: انگلیس مخالف یک حکومت مقتدر در منطقه تحت نفوذ خود بود و از آنجایی که قصد حمله به قفقاز را از طریق گیلان داشت، نهضت جنگل سد راه آنان بود.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی گیلان، با بیان اینکه کمونیست ها رژیم رضاخان را بورژوا – دموکراتیک می دانستند، عنوان کرد: رضاخان دستور یافت نهضت جنگل را سرکوب کند لذا کمونیست ها در ابتدا از میرزا کوچک خان حمایت کردند، اما سپس دست از حمایت خود برداشتند. نیروهای میرزا پیشرو نبودند، بلکه مستضعفین بودند و نتوانستند در بین نیروهایش سمپاتی نمایند و ارتباط نهضت جنگل با پایتخت کشور خیلی ضعیف بود.

وی با اشاره به ریشه های دینی و مذهبی میرزا کوچک خان، خاطرنشان کرد: میرزا براساس آموزه های مذهبی خود در برابر دشمن، از یکطرف حاضر نبود با دولت ناصالح کنار بیاید و از طرف دیگر ترس برادرکشی داشت و لذا نمی خواست با نیروهای دولتی بجنگد. پناهندگی به روسیه یا کشورهای دیگر نیز در قاموس میرزا جای نداشت.

فرختار، با اشاره به توطئه دشمن علیه نهضت جنگل و ایجاد اختلاف میان رهبران نهضت، خاطرنشان کرد: میرزا کوچک خان که پیش تر نیروهای خود را به علت نفاق و اختلاف از دست داده بود، به اتفاق یکی از افسران وفادارش به نام گائوک آلمانی سوی گیلوان حرکت کرد و در دامنه کوه دچار برف و بوران شدیدی شد و سرانجام در ۱۱ آذر سال ۱۳۰۰ به علت شدت سرما به شهادت رسید.

وی با بیان اینکه شکست نهضت جنگل علل مختلفی دارد، اظهار کرد: بیشتر رهبران نهضت اطلاع کافی از فلسفه انقلاب و چگونگی توسعه و تکامل آن نداشتند و از علم سیاست و امور مربوط به مسائل بین المللی بی بهره بودند.

این مقام مسئول، ناکامی میرزا کوچک خان در ایجاد عقیده یکدست قابل قبول درباره نهضت جنگل و تجهیز ایدئولوژیک یارانش را یکی دیگر از عوامل شکست سردار جنگل دانست و یادآور شد: در اولین برخورد انقلابیون شوروی با نیروهای جوان نهضت، عقاید و مرام کمونیست ها را پذیرفته و شیفته آنان شدند.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی گیلان، نهضت جنگل را فاقد سازمان اطلاعاتی دانست و گفت: میرزا تا پایان کار از آنچه در پشت پرده سیاست می گذشت اطلاع نداشت و به همین دلیل با وجود دعوت های مکرر آزادی خواهان جهت حمله به تهران، آماده نمی شد.

فرختار، با اشاره به فقدان انضباط انقلابی و وجود نفاق و خیانت بین رهبران نهضت، تصریح کرد: تنفر شدید میرزا کوچک خان از سیاست های انگلیس سبب شد که او در اعتماد به شوروی راه افراط را پیش گیرد و پرنسیب و وجاهت خود را فدای این اعتماد کند.

وی با بیان اینکه حیدرخان عمو اوغلی حمایت شوروی از نهضت جنگل را مبنی بر تبعیت از مرام کمونیستی می دانست، اضافه کرد: کوچکترین همراهی این است که مالکیت اراضی را ملغی نمایند، اما میرزا براساس قانون شریعت مخالف این نظر بود.

مدرس دانشگاه، میرزا کوچک خان را رهبر جناح راست و احسان الله خان و خالوقربان را رهبر جناج چپ نهضت معرفی کرد و متذکر شد: روس و انگلیس برای اینکه جریان نهضت را خاتمه دهند به توافق رسیدند؛ چراکه برای رسیدن به اهداف خود با یک حکومت بهتر می توانند رابطه برقرار کنند تا با یک جنبش مردمی رو به شکست.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی گیلان، با بیان اینکه میرزا کوچک هدفی جز عدالت‌خواهی و اجرای احکام اسلامی نداشت، گفت: میرزا نماد غیرت، شجاعت، مردانگی، اسلام خواهی، عدالت طلبی و ظلم ستیزی بود و پرچم مبارزه با استبداد و استعمار را به دوش می کشید لذا مقام معظم رهبری از نهضت میرزا تعبیر به «یک واحد مینیاتوری از جمهوری اسلامی در گیلان» نمودند که نشان دهنده استکبارستیزی قیام اسلامی و مردمی میرزا کوچک خان نیم قرن قبل از ظهور انقلاب اسلامی است.