سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
ثمانه نادری
به گزارش کسب و کار نیوز با این حال شرکت‌های دانش‌بنیان از کمبودها و خلأهایی رنج می‌برند که حضور آنها را در بازارهای بین‌المللی کم‌رنگ می‌کند. از جمله این عوامل، حمایت‌های ضعیف و ناپایدار از صنایع دانش‌بنیان است. دانش‌بنیان‌ها البته به واسطه‌هایی نیز برای صادرات نیاز دارند تا محصولات آنها را در شرایط بهتر و با قیمت‌های مناسب‌تری به دست مصرف‌کنندگان خارجی برسانند.
برخی از صاحبان این شرکت‌ها نیز به دلیل همین کمبودها کشور را ترک می‌کنند و این امر مورد استقبال کشورهای دیگر است که از ابداعات فناوری آنها بهره می‌گیرند؛ در حالی که به ندرت دانش بومی خود را به دنیا عرضه می‌کنند. ورود برخی از این شرکت‌ها به کشور نیز نتوانسته است انتقال‌دهنده دانش فنی به داخل باشد. به عنوان مثال شرکت‌های خودروسازی خارجی این فناوری را به کشور انتقال نداده‌اند. این امر نشان می‌دهد فناوری و محصول فناورمحور مهم‌ترین بخش از دستاوردهای بشر است که وجه تمایز کشورهای توسعه‌یافته با دیگر کشورها به شمار می‌رود؛ اما در کشور ما بستر رشد آن فراهم نشده است.
تحریم‌ها هم می‌تواند بر صادرات محصولات دانش‌بنیان اثراتی را داشته باشد. برای مثال ورود آنها به بازارهای دیگر را سخت‌تر کند؛ اما حمایت‌های مالی از دانش‌بنیان‌ها، این موانع را برمی‌دارد. شرکت‌های داخلی از حضور این صنایع برای ارتقای تکنولوژی و خلق محصولات فناورمحور به ویژه در زمان تحریم که راه ورود آن به کشور بسته است، کمک می‌گیرند.
شرکت‌های دانش‌بنیان بر همین اساس و با رشد تولیدات خود، در سال گذشته بیش از ۴۵۰ میلیون دلار صادرات داشتند و به نظر می‌آید این روند با مشوق‌هایی که دولت برای صادرکننده‌های محصولات دانش‌بنیان در نظر دارد، حتی با وجود تحریم نیز ادامه پیدا کند.
ترمز رشد صادرات دانش بنیان ها
افشین کلاهی، رئیس مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان
معافیت مالیاتی دانش‌بنیان‌ها، شرایط خوبی را برای آنها به وجود آورده است؛ اما شرکت‌های دانش‌بنیان به ویژه شرکت‌های کوچک‌تر هنوز مشکلاتی دارند. برای مثال بسیاری از آنها به بازارهای فروش خارجی به این دلیل که دشواری‌هایی دارد و نیازمند ملزوماتی است، دسترسی ندارند. مهم‌ترین مشکلی که هم در تولید و هم در صادرات دانش‌بنیان‌ها ملموس است، بروکراسی است. قوانین مانع از دسترسی آسان دانش‌بنیان‌ها به بازار برخی از محصولات می‌شود؛ چه در داخل و چه در خارج. برای مثال در کشورهای همسایه و آنهایی که به دانش دانش‌بنیان‌ها و محصولات آنها برای بازسازی و… نیاز دارند، مجوزهای سختگیرانه محدودیت‌هایی ایجاد کرده است. البته این محدودیت‌ها تجربه کمی در اختیار دانش‌بنیان‌ها برای فروش بیشتر محصولات خود در بازار خارجی، قرار می‌دهد. خیلی از شرکت‌های کوچک دانش‌بنیان هم هستند که اگرچه ظرفیت فروش به خارج را دارند؛ اما به دلیل ضعف بازاریابی، تجربه کم و… موفق به صادرات نشده‌اند. گاهی واسطه‌های صادراتی نیز به گونه‌ای عمل نمی‌کنند که به صادرات دانش‌بنیان‌ها کمک کند. رایزن‌های بازرگانی به عنوان یکی از واسطه‌های صادرات دانش‌بنیان‌ها، ظرفیت خوبی برای معرفی و فروش محصولات دانش‌بنیان دارند که باید از آن برای این محصولات بهره برد. البته در شرایط حاضر با توجه به نیازی که بازار داخلی به محصولات دانش‌بنیان‌ها دارد، باید از ظرفیت محصولات آنها برای بازار داخلی نیز استفاده کرد؛ اما به هر حال رشد صادرات دانش‌بنیان نیز از این جهت که ارزآور است، برای کشور اهمیت دارد. صادرات خدمات دانش‌بنیان‌ها به ویژه کشورهای همسایه از مهم‌ترین مزیت‌های صادرات دانش‌بنیان است که متاسفانه به دلیل قوانین سختگیرانه گاها صادر نمی‌شود. به همین دلیل برخی از دانش‌بنیان‌ها از کشور مهاجرت کرده یا برخی نیز در پروژه‌های خارجی شریک می‌شوند که هیچ سودی از آن عاید اقتصاد کشور نمی‌شود. به دلیل اهمیتی که دانش‌بنیان‌ها دارند و ضرورت آنها در دنیای امروزی البته مسیر بهتری برای دانش‌بنیان‌ها باز شده؛ با این حال همچنان این موانع به عنوان ترمزی، رشد صادرات دانش‌بنیان‌ها را کند کرده است. مهم‌ترین مشکل دیگر صادرات دانش‌بنیان اثر مستقیم تحریم‌هاست. برخی قراردادهایی که این شرکت‌ها با شرکای خارجی داشتند، فسخ شده و همچنین مشکل تولید‌کنندگان در تامین قطعات مورد نیاز و تکنولوژی است.خیلی از شرکت‌ها دیگر قطعات به ایران نمی‌فروشند و این موضوع افرادی که کار سخت‌افزاری و نرم‌افزاری دارند را با مشکل روبه‌رو کرده است. مساله دیگر بروکراسی تامین ارز برای واردات و همچنین تراکنش‌های مالی و بانکی با ایران است. برخی شرکت های خارجی حاضر به پرداخت مالی حتی به شرکت‌هایی که طرف قرارداد با ایران هستند، نیستند.
