کاهش رانت و امضای طلایی با تحول دیجیتال

شایلی قرائی

به گزارش کسب و کار نیوز، در کشورهای توسعه‌یافته مدت‌هاست اقتصاد بر پایه فناوری اطلاعات و دیجیتال بنا نهاده شده و دیگر کشورها نیز با الگوگیری از موفقیت‌های آنها وارد فاز جدیدی از اقتصاد شده‌اند. موضوع اقتصاد دیجیتالی در سه حوزه قابل بررسی است. اقتصاد دیجیتالی را می‌توان در حوزه‌های استارت‌آپ‌ها، SME و شرکت‌های خیلی بزرگ بررسی کرد؛ در حوزه استارت‌آپ‌ها و SME‌ها در کشور ضعف داریم، چراکه این حوزه‌ها، حوزه‌های آسیب‌پذیرتری نسبت به شرکت‌های خیلی بزرگ هستند و تا موقعی که رشد کافی پیدا نکرده‌اند باید مورد حمایت قرار بگیرند. همچنین اقتصاد دیجیتالی در دو حوزه تولید نرم‌افزار و افزایش صادرات و نقش محرک برای دیگر صنایع در اقتصاد کشورها تاثیرگذار است. اقتصاد دیجیتالی مفهوم نسبتا جدیدی است که با گسترش فناوری اطلاعات و به‌کارگیری آن در جوامع در حال تکامل است.
یک کارشناس بانکداری الکترونیکی در این باره با ارائه تعریفی از اقتصاد دیجیتالی به اهمیت استارت‌آپ‌ها در تحقق این مفهوم در اقتصاد کشور پرداخت و اقدامات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را در این حوزه به تنهایی کافی ندانست. سید محمدامین حسینی اقتصاد دیجیتالی را استفاده از پلتفرم‌های دیجیتال مانند سایت‌ها، اپلیکیشن‌ها و شبکه‌های مجازی در فضای فعالیت اقتصادی تعریف و اضافه کرد: فعالیت‌هایی چون پرداخت‌های روزمره و تراکنش‌ها که به صورت ناخودآگاه در فضایی غیر از فضای سنتی اتفاق می‌افتد از نمودهای عینی مفهوم اقتصاد دیجیتال در کشور است؛ امروزه بسیاری از شرکت‌های بزرگ با سرمایه بزرگ اقتصادی در حیطه فناوری اطلاعات قرار گرفته‌اند که اهمیت هرچه بیشتر حوزه دیجیتالی را در اقتصاد جهانی نشان می‌دهد. وی با تقدیر از پیش‌قدم شدن وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برای توسعه مفهوم اقتصاد دیجیتال در کشور اظهار کرد: اقدامات وزارت ارتباطات در حوزه تضمین افزایش سرعت به عنوان یک زیرساخت جدی در این حوزه قابل تقدیر است؛ اما کافی نیست. برای توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور باید به استارت‌آپ‌ها و مخصوصا تجارت الکترونیکی توجه کرد؛ چراکه این مقوله بسیار می‌تواند در ایجاد بسترهای اقتصادی هماهنگ با فناوری اطلاعات موثر باشد؛ از اقدامات تاثیرگذار در این حوزه تضمین حمایت‌های قانونی یا حداقل برداشتن موانع مقرراتی از پیش روی این کسب‌وکارهاست. وی با بیان اینکه از فضای اقتصاد دیجیتالی نمی‌توان فاصله گرفت، ادامه داد: هرچند نمی‌توان همه مشکلات اقتصادی کشور را بر دوش ضعف در توسعه اقتصاد دیجیتالی گذاشت؛ اما این حوزه در صورت رشد و توسعه، حوزه‌ای بسیار مستعد برای ایجاد اشتغال برای جوانان تحصیل‌کرده است. اگر دولت در این حوزه حمایت‌های لازم را از استارت‌آپ‌ها یا کسب‌وکارهای نوپا به عمل بیاورد، می‌توان از شکست این استارت‌آپ‌ها در شروع کار خود جلوگیری کرد. حسینی به ضرورت حمایت و همکاری دیگر دستگاه‌ها با وزارت ارتباطات نیز اشاره کرد و گفت: معاونت علمی ریاست‌جمهوری، وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی باید نهادی مشترک را با وزارت ارتباطات برای شناسایی شرکت‌ها و استارت‌آپ‌ها و ایجاد شتاب‌دهنده‌ها تشکیل دهند تا در نهایت بتوان معنای اقتصاد دیجیتال را در کشور محقق کرد.
وی در توصیف اهمیت حمایت از توسعه کسب‌وکارهای نوپا در اقتصاد دیجیتالی به تجربه کشورهای دیگر در این زمینه اشاره و اظهار کرد: برخی از کشورها حتی وزارتی را برای رسیدگی به امور استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپا تشکیل داده‌اند.

اقتصاد دیجیتالی در ایران با تعلل دستگاه‌ها روبه‌رو شد
مهدی الهی، کارشناس فناوری اطلاعات
اقتصاد دیجیتالی مدلی از اقتصاد است که مدت‌هاست در کشورهای توسعه‌یافته رواج دارد و کشور ما نیز چند سالی می‌شود که وارد این فاز شده است. منتهای مراتب میزان رشد این موضوع در کشور بسیار آرام است و اگر به همین منوال پیش برویم نمی‌توانیم به پیشرفت‌هایی که اقتصادهای رشدیافته جهان دست پیدا کرده‌اند، برسیم. اقتصاد دیجیتالی در ایران با تعلل دستگاه‌ها روبه‌رو شد و نتوانسته تا به امروز انتظارات را برآورده سازد. اقتصاد دیجیتال بر پایه فناوری‌های دیجیتال و وسایل الکترونیکی شکل گرفته؛ در صورتی که ما در کوچک‌ترین موضوع مرتبط با تحقق این امر که اینترنت است مشکلات زیادی داریم. تحقق اقتصاد دیجیتال بر پایه اینترنت پایه‌گذاری شده و در حالی که کاهش هزینه‌ها از مهم‌ترین مزایای این نوع از اقتصاد است؛ اما برای مهم‌ترین عامل شکل‌گیری آن تلاشی نمی‌شود. به عنوان مثال در سیستم بانکداری الکترونیک بیشتر امور بانکی را می‌توان از طریق اینترنت و گوشی همراه انجام داد و نیاز به مراجعه مستقل، صرف وقت و هزینه نیست.
در حال حاضر موضوع رانت و امضاهای طلایی نیز در کشور ما بسیار داغ است. اقتصاد ما طوری بنا نهاده شده که اجازه رانت را در هر پایه‌ای به سادگی می‌دهد و بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌ها از‌ این اتفاق سود زیادی به جیب می‌زنند؛ بنابراین امروز نیاز جدی کشور به تحول دیجیتال، به‌خصوص در زمینه‌های دولتی و اقتصادی احساس می‌شود؛ اما تعلل دستگاه‌ها به‌ویژه شرکت‌های دولتی چالشی برای دستیابی به اقتصاد دیجیتالی است. مزیت اقتصاد دیجیتال به معنای دیگر ارتباط دقیق و شفاف بخش‌ها با یکدیگر در بستر فناوری اطلاعات است که موجب جلوگیری از شکل‌گیری رانت و رونق امضاهای طلایی خواهد شد.
استارت‌آپ‌ها در این میان در شکل‌گیری اقتصاد دیجیتالی نقش بسیار اساسی و مهمی را ایفا می‌کنند. قابلیت‌های مهم استارت‌آپ‌ها و اقتصاد دیجیتال در سرعت بخشیدن به پیشرفت کشور غیرقابل انکار است. در سال ۱۳۸۴ چشم‌اندازی از ایران تعیین و برنامه‌ریزی شد که در آن نقش کسب و کارهای نوین و استارت آپ‌ها در توسعه اقتصاد به وضوح نوشته شده است. بنابراین چشم‌انداز باید در ایران در ۲۰ سال بعد – یعنی تا به امروز- به ۵۰ درصد اهداف برنامه‌ریزی شده می‌رسیدیم که به دلیل تعلل دستگاه‌ها و غفلت از نقش استارت‌آپ‌ها این موضوع تحقق پیدا نکرد و شاید ۲۰ درصد از این موضوع شکل گرفته است. بخش مهمی از اقتصاد آینده در تمام دنیا استارت آپی خواهد بود و به این دلیل که این کسب و کارها بر بستر اینترنت شکل می‌گیرند اساس اقتصاد دیجیتالی را تشکیل می‌دهند. بنابراین باید حمایت‌ها از این مدل از کسب و کارها افزایش
یابد.