سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
محمد جوادی قاضیانی
بحث بازارشناسی و بازاریابی درباره شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها که عموما محصولات نوآورانه‌ای تولید می‌کنند، جدی‌تر از بقیه کسب‌وکارهاست. این شرکت‌ها با توجه به بعد نوآورانه بودن‌شان عموما درک کاملی نسبت به بازارشان ندارند و در بحث‌های بازاریابی با مشکل روبه‌رو هستند. از بحث بازارشناسی که بگذریم، باز هم یک مساله دیگر در این حوزه وجود دارد و بحث در نظر گرفتن اندازه بازار است که عموم کسبوکارهای ایرانی در تعریف بازار خود بازارشان را محدود به داخل ایران تعریف می‌کنند و توجه و پیگیری خاصی برای ورود و توجه به بازارهای خارجی ندارند، اما آیا بهتر نیست کسبوکارهای نوپا و نوآور ما هم در ابتدا جهانی فکر کنند؟ جهانی فکر کردن هزینه‌ای ندارد و شرکت‌ها می‌توانند در ابتدای شروع به فعالیت به این شکل فکر کنند و بعد با توجه به پتانسیل و ظرفیت‌شان از بازارهای محلی و کوچک کارشان را شروع کنند، اما اینکه حتی به بازارهای جهانی فکر هم نکنیم به شرکت‌ها و اقتصاد دانش‌بنیانی ما لطمه خواهد زد و ما را از افق‌هایی که وابستگی ما را به نفت کم می‌کند، دور می‌کند.
البته همیشه باید توجه داشته باشیم که در تشویق شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها به صادرات، تنوع و مدل‌های مختلف آنها را در نظر داشته باشیم. این نوع شرکت‌ها و عموما شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها که در دسته کسبوکارهای کوچک و متوسط قرار می‌گیرند با توجه به نوع ایده و بستری که در آن فعالیت می‌کنند، به دسته‌های بسیار متفاوتی تقسیم می‌شوند. به طور مثال برخی از شرکت‌های استارت‌آپی ما که عموما هم در بستر فناوری اطلاعات فعالیت می‌کنند، وارداتی هستند و نوآوری جدید در کشور ما ایجاد نشده است که بخواهیم آن را صادر کنیم. کما اینکه این نوع ایده‌های وارداتی هم پتانسیل ورود به برخی از کشور‌های عقب‌تر از ایران را دارند و بستر صادرات برای آنها هم وجود دارد، اما بستری که برای شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌های نوآور وجود دارد بسیار گسترده‌تر از بقیه شرکت‌هاست. طبق اعلام سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، صادرات محصولات دانش‌بنیان خیلی پیچیده‌تر از صادرات محصولات سنتی است و عمدتا نیاز به استانداردهای خاصی دارد که در این راستا با توسعهشتاب دهنده های فراوان و شهرهای علم و فناوری بخشی از این استانداردها ایجاد شده است و ما در سال گذشته به غیر از حوزه‌های آی‌تی و آی‌سی‌تی صادرات ۴۰۰ میلیون دلاری را داشته‌ایم.
اما با در نظر گرفتن همه شرایط تحریم، بروکراسی‌های سخت و دشوار و تمام موانع موجود بر سر راه کسبوکارهای نوپا، باز هم بهتر است این نوع کسب‌وکار‌ها، نگاه‌های بلندمدت و جهانی‌تر داشته باشند و زمانی که بستر بهتر شد، آماده و مهیای ورود به دیگر بازار‌ها هم شوند.
تثبیت جایگاه شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران
محمدرضا ستوده، کارشناس بازاریابی
به دلیل اقتصاد غالبا سنتی کشور ما، شرکت‌های کوچک و متوسطی که محصولات و خدمات نوآورانه‌ای دارند بازار نسبتا خوبی در ایران دارند، اما اغلب این شرکت‌ها به‌ویژه شرکت‌های دانش‌بنیان که محصولات نوآورانه و فنی تولید می‌کنند، فروش‌های خوبی ندارند و از نامناسب بودن بازار گلایه دارند، اما بیش از ۷۰ درصد مساله درباره عدم فروش مناسب به خود این شرکت‌ها باز می‌گردد، چراکه عموم این نوع شرکت‌ها توجه کمتری به بحث بازاریابی دارند و عموما از این کار غافل هستند و بیش از اینکه درگیر فروش و توجه به بازار باشند، مشغول ساخت محصول و خدمت متمایز می‌شوند و بعد از ساخت آن است که به دنبال بازار محصول و خدمت تولیدی خود می‌گردند. این شرکت‌ها محصول و خدمت را برای ارائه به بازار و فروش می‌سازند و باید قبل از اینکه محصول خود را بسازند، بازار و کشش آن را بررسی کنند و با توجه به بازار محصولات خود را بسازند و ارائه کنند. البته در برخی از شرکت‌ها که بدون توجه به این موارد محصولات خود را ساخته‌اند، بهتر است تا دیر نشده است، فکری به حال بخش‌های بازاریابی و بازارشناسی خود کنند و با شیوه‌هایی که وجود دارد، نسبت به ایجاد نیاز و حس خرید در مشتری تلاش کنند، اما در بحث صادرات شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌های استارت‌آپی باید به این نکته توجه داشته باشیم که اعتماد به این شرکت‌ها و کمک به توسعه صادرات آنها یکی از راه‌های تضمینی برای پیشی گرفتن صادرات محصولات غیرنفتی بر نفت است و باید توجه ویژه‌ای به این بخش داشته باشیم، اما در این راه برای این شرکت‌ها فرصت و تهدید‌هایی وجود دارد و شرکت‌ها بسته به نوع محصول و خدمتی که دارند، می‌توانند برای ورود به بازارهای بین‌المللی تلاش کنند، اما یک نکته که قبل از صادرات باید به آن توجه شود، این است که با وجود بازار گسترده جهانی، تفاوت‌های نرخ ارز، فرصت‌های جذاب سرمایه‌گذاری بین‌المللی و… شرکت‌ها باید در نظر داشته باشند گام اول آنها بازار داخلی است و باید تا می‌توانند در این بازار داخلی موقعیت خودشان را تثبیت کنند و آزمون و خطاهای‌شان را انجام دهند و بعد از تثبیت شدن در بازار داخل و به صورت حساب‌شده وارد بازارهای بین‌المللی شوند. درستش هم همین است و بهتر است از بازار ایران که شناخت بهتری از آن دارند شروع کنند و بعد از تثبیت در آن به بازارهای خارجی ورود پیدا کنند اما باید توجه داشته باشند که با توجه به چشم‌اندازی که دارند ماندگاری در بازار ایران باعث ایجاد رکود و منفعل شدن نسبت به بازارهای بین‌المللی نشود.
