سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
محمدرضا شمسایی در اولین سمینار ملی مدیریت منابع آب و سازگاری با خشکسالی که امروز، ۱۱ مهرماه در اهواز برگزار شد، اظهار کرد: امیدوارم نتایج این سمینار راهکارهایی برای حل مشکلات و مسائل ما باشد. گفته می‌شود که تبعات خشکسالی از زلزله نیز بیشتر است و در سالی که گذشت تبعات این خشکسالی را در جامعه دیدیم.
به گزارش کسب و کار نیوز به نقل از ایسنا، وی افزود: در حال حاضر ۱۹ سال است که در حوضه‌های پنجگانه کارون، دز، کرخه، مارون و رودخانه زهره با خشکسالی هیدرولوژیکی مواجه هستیم که شاخص آن میزان آورد آبی است که پشت مخازن سدها نگهداری می‌شود. در ۲۰ سال گذشته با دو خشکسالی قابل توجه مواجه بوده‌ایم که در ۱۰۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده است. خشکسالی اول در سال آبی ۸۷-۸۷ رخ داد و خشکسالی دوم نیز سال گذشته بود.
مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان گفت: خشکسالی سال ۸۷ با خشکسالی سال ۹۶-۹۷ تفاوت داشت. چراکه در سال ۸۷ در اواسط دوره خشکسالی‌ها بودیم اما امروزه تداوم خشکسالی‌ها موجب فشار بیشتری به جامعه شده است. تفاوت دوم نیز این است که سال قبل از خشکسالی سال ۸۷ یکی از پرآب‌ترین سال‌های ما بوده است. در صورتیکه که سال قبل از سال آبی ۹۶-۹۷ هم، در خشکسالی بودیم.
شمسایی ادامه داد: این مسأله موجب شد بر شدت خشکسالی ما افزوده شود. همچنین با وجود خشکسالی‌ها در ۱۰ سال اخیر، بر میزان تقاضای آب به شدت افزوده شده است. یکی از اصلی‌ترین دلایل آن نیز این است که ساده‌ترین راه تامین معیشت برای مردم کشاورزی است چراکه کسب و کار کوچک و جدی چندانی در استان وجود ندارد و میزان کشت پاییزه و تابستانه ما به همین دلیل به شدت بالا رفته است.
خشکسالی سال ۹۷ خوزستان پیش بینی شده بود
وی تصریح کرد: یکی از اقدامات استان تاسیس واحدی بود که از اطلاعات سازمان‌های بین‌المللی استفاده کند و شرایط ما را در آینده پیش بینی کند. ما خشکسالی سال ۹۷ را از مرداد سال گذشته پیش بینی کرده بودیم و از همان زمان به مسئولان استان اطلاع می‌دادیم که سال آینده شرایط سختی را پیش رو خواهیم داشت.
مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان گفت: برنامه‌ریزی مدیریت آب در پنج حوضه آبی استان باید با استفاده از تجربیات سازمان و با استفاده از مدل‌های نرم‌افزاری، پیش بینی‌های مختلف و به خصوص پیش بینی‌های هیدرولوژیکی انجام شود و بر اساس این مدل‌ها اقداماتی که می‌خواهیم انجام دهیم را باید برنامه‌ریزی کنیم.
شمسایی افزود: یکی از کارهای دیگری که انجام دادیم سه برابر کردن گروه‌های گشت و بازرسی سازمان برای جلوگیری از برداشت‌های غیر مجاز آب در استان بود. همچنین احداث بند خاکی در رودخانه کارون نیز از دیگر اقدامات مهم ما بود. با احداث این بند می‌توانیم از آب کارون استفاده کنیم. این بند اواخر خرداد و اوایل تیرماه اجرا شد. همچنین خط دوم آبرسانی غدیر نیز راه‌اندازی شده است. اعتبارات این طرح ۱۵ فروردین ماه سال ۹۶ توسط دولت تصویب شد و ما درسال ۹۷ توانستیم خط دوم طرح که ۹۰ کیلومتر بود افتتاح کنیم.
وی خاطرنشان کرد: افتتاح خط دوم طرح آبرسانی غدیر کار بسیار بزرگی بود که توسط قرارگاه خاتم‌الانبیاء انجام شد. افتتاح این طرح موجب شد پایداری آب در آبادان و خرمشهر افزایش پیدا کند.
کیفیت آب در بسیاری از رودخانه‌های خوزستان مناسب شرب نیست
مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان تصریح کرد: بسیاری از شهرهای ما با مشکل کمبود آب مواجه هستند اما به دلیل کمبود اعتبارات نمی‌توانیم اعتبارات بسیاری از طرح‌های اساسی مناطق را حتی در میان‌مدت تأمین کنیم. به همین دلیل مجبوریم بسیاری از طرح‌های اضطراری را در روستاها افتتاح کنیم تا بتوانیم آب این روستاها و شهرها را تأمین کنیم.
شمسایی افزود: میانگین آورد آب ما امسال منفی ۶۳ درصد بود. در سال نرمال ما ۳۷ درصد آورد آب داشتیم. البته این عدد میانگین تمام رودخانه‌ها است. به طور مثال در رودخانه زهره، آورد آب ما منفی ۹۷ درصد، در مارون منفی ۷۲ درصد، در کارون بزرگ نیز منفی ۶۱ درصد بود. برخی می‌گویند که این مسأله ناشی از احداث سدها است، اما این درست نیست.
وی ادامه داد: این اعداد شدت خشکسالی را نشان می‌دهد. در حوضه کرخه ما منفی ۳۷ درصد کاهش ورودی داشتیم. البته وضعیت این حوضه نسبت به سایر مناطق بهتر است. به همین دلیل ما فکر انتقال آب از کرخه به کارون بودیم. ابتدا برای کانال توانا که در بالادست اهواز است، این تصمیم گرفته شد. ما مجبور بودیم این کار را روی کانال سلمان انجام دهیم. در حال حاضر این طرح به اتمام رسیده و امکان انتقال آب از کرخه به کارون وجود دارد. در حال حاضر حوضه کرخه نیز به دلیل کشت‌های شلتوک که امسال در دشت آزادگان انجام شده است، وضعیت چندان مناسبی ندارد.
آب رودخانه اروند از دریا شورتر شده است
مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان افزود: از اقدامات دیگری که انجام دادیم، تأمین آب نخیلات آبادان و خرمشهر به صورت موجی بود، به شکلی که در چند مرحله به نخیلات آبادان و خرمشهر آب رساندیم. نخلداران ما اقشار پردرآمد نیستند. باعث تأسف است که آب رودخانه اروند که تأمین کننده آب نخیلات آبادان و خرمشهر بود، از آب دریا شورتر شده است. متوسط شوری آب در خلیج فارس بین ۴۵ تا ۴۸ هزار است، در اروندرود این میزان به ۵۶ هزار نیز رسیده است. البته این اتفاق برای مدت طولانی رخ نداده است.
در شرایط خشکسالی آب هورالعظیم را تأمین کردیم
شمسایی گفت: ایجاد یک مرکز مانیتورینگ برای رصد کردن اطلاعات مربوط به وضعیت آب به صورت آنلاین یکی دیگر از اقدامات انجام شده است. در حال حاضر با داشتن بیش از ۳۰۰ ایستگاه هیدرومتری و هواشناسی از تمام رودخانه‌های استان به صورت لحظه‌ای اطلاعات مربوطه را داریم. این مسأله کمک زیادی برای کنترل آب به ما می‌کند. همچنین ما در همین شرایط خشکسالی نیز ما توانسته‌ایم آب هورالعظیم را تأمین کنیم. خشکسالی در تالاب تبعاتی دارد که ما توانستیم از آن جلوگیری کنیم.
سال آبی گذشته خوزستان یک ابربحران بود
کیامرث حاجی‌زاده، مدیرکل مدیریت بحران خوزستان نیز در این در این سمینار اظهار کرد: در سال آبی گذشته، خوزستان یک ابربحران را پشت سر گذاشت. اگر کم‌آبی خوزستان درست مدیریت نمی‌شد، به یک فاجعه تبدیل می‌شد. مدیریت این بحران نشان داد که هر زمان دست در دست یکدیگر بگذاریم و تعاملات بین‌بخشی را افزایش داده و منیت‌ها را کنار بگذاریم و خدمت به مردم و حل مشکلات آن‌ها را در اولویت کار قرار دهیم، نتایج مناسبی به دست می‌آوریم.
مدیرکل مدیریت بحران خوزستان با بیان اینکه خوزستان یک استان خاص است، گفت: اگر شرایط مختلف استان مدل‌های مختلف آب و هوایی، جمعیت استان، آداب و رسوم و … را در نظر بگیریم، خوزستان بیشتر شبیه یک کشور است. برخی زیرساخت‌های استان به شکل مناسبی فراهم نشدند. پیوست‌های زیست‌محیطی طرح‌ها در استان به خوبی اجرا نشدند. همچنین در منطقه دولت‌هایی روی کار آمدند که چندان توانایی اداره شرایط را نداشتند، همانطور که در آتش‌سوزی هورالعظیم چنین شرایطی را دیدیم.
حاجی‌زاده تصریح کرد: ۳۳ درصد آب‌های جاری در خوزستان هستند. همچنین سدهای بزرگی در خوزستان داریم. گاهی می‌بینیم برای زیر سوال بردن ارزش‌های نظام، سدسازی‌های انجام‌شده را زیر سوال می‌برند. اگر این سدها ساخته نشده بودند، نمی‌توانستیم بحران کم‌آبی را به خوبی مدیریت و حتی نخل‌ها را در چند نوبت آبرسانی کنیم.
وی با بیان اینکه نیشکر یک طرح جامع در استان بود، افزود: اگر بخش‌هایی از این طرح مانند پیوست‌های زیست محیطی اجرا نشده است، به این معنی نیست که کل طرح ایراد دارد. پیوست‌های زیست‌محیطی طرح‌ها باید اجرا شوند. برخی مشکلات ما ناشی از تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌های غلط است و طرح آمایش سرزمین نیز به خوبی اجرا نشد.
در بروز مشکلات ۴۰ درصد ما مدیران مقصریم
مدیرکل مدیریت بحران خوزستان گفت: در بروز مشکلات می‌توانم بگویم ۴۰ درصد ما مدیران مقصریم که به موقع وارد عمل نمی‌شویم. در خوزستان کمترین خاموشی‌ها را شاهد بودیم در حالی که استان بوشهر با همین شرایط روزی چهار تا پنج ساعت خاموشی با برنامه داشت. اقدامی که در وضع کاهش ساعات اداری و تعطیلی ادارات رخ داد، موجب شد که مصرف برق را به سمت مصارف خانگی سوق دهیم.
خشکسالی ها در خوزستان ادامه می‌یابد
حاجی‌زاده تصریح کرد: هر زمان در تصمیم‌گیری‌ها به موقع پیش‌بینی و پیشگیری کردیم، بازخورد و نتیجه آن برای مردم مثبت بوده است. گزارش‌های سازمان آب و برق و هواشناسی، امسال نیز نوید ادامه خشکسالی را می‌دهد چرا که جز در یک بازه یک ماهه یا چهل روزه، همچنین در بارش‌ها با مشکلاتی مواجه‌ایم. باید از امروز یک کمیته تشکیل دهیم و نقاط ضعف خود را در سال آبی گذشته بررسی کنیم.
خشکسالی، آتش‌سوزی، سیلاب، زلزله و مشکلات تنفسی چند بحران بزرگ هستند
وی گفت: در خشکسالی سال آبی ۸۷ – ۸۸ به مراتب شرایط بهتری داشتیم اما در سال آبی جاری شرایط به مراتب وخیم‌تر بود. در مسأله بحران باید آموزش را سرلوحه کار خود قرار دهیم. خشکسالی، آتش‌سوزی، سیلاب، زلزله و مشکلات تنفسی چند بحران بزرگ هستند. برای مواجهه با این پنج یا ۶ بحران بزرگ باید مردم و متولیان را آموزش دهیم.
مدیرکل مدیریت بحران خوزستان تصریح کرد: برگزاری چنین سمینارهایی باید به گونه‌ای باشد که برای متولیان امر یک خروجی مناسب داشته باشد و باید ارزیابی شود که کسانی که در این سمینارها حضور داشتند، تا چه اندازه با مسائل و مشکلات آشنایی پیدا کرده‌اند.
مدیریت آب باید با کمترین تنش‌های اجتماعی صورت گیرد
غلامرضا شریعتی، استاندار خوزستان نیز در این سمینار با اشاره به اینکه نگاه ما به آب یک نگاه سخت‌افزاری است، گفت: آب تنها یک ماده نیست بلکه مسائل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی به آن گره خورده است. مدیریت آب نیاز به یک مدیریت بسیار هوشمندانه دارد، مدیریتی که در آن حداقل تنش‌های اجتماعی رخ دهد.
وی اظهار کرد: پنج حوضه کارون، دز، کرخه، مارون و زهره در خوزستان وجود دارد که آب در استان علاوه بر تأمین آب شرب، می‌تواند برای مصارف کشاورزی، پرورش آبزیان، صیادی و گردشگری استفاده شود. استفاده بی‌رویه و ناصحیح از این منبع خدادادی بدون توجه به عکس‌العمل‌های منفی، خسارت جانی و مالی فراوانی برای خوزستان ایجاد می‌کند.
وی افزود: گاهی در برخورد با مسائل صبر می‌کنیم، باور نمی‌کنیم و بعد از رخ دادن مشکلات برای آن جلسات مدیریت بحران تشکیل می‌دهیم و سعی داریم بر آن اساس تصمیم‌گیری کنیم. چیدمان مدیریتی ما باید مبنی بر مطالعات کافی باشد و بر مبنای آمایش سرزمین شکل بگیرد. اگر به این شکل تصمیم‌گیری کنیم، هیچ یک از بلایای طبیعی نمی‌تواند مشکلات زیادی برای ما ایجاد کند.
استاندار خوزستان با بیان اینکه همواره مسائل مدیریت آب یکی از مسائل مهم کشور بوده است، گفت: موقعیت جغرافیایی و اقلیمی خوزستان یکی از دلایل بروز مشکل، در استان است. در زمستان ما نیاز چندانی به آب نداریم و در تابستان است که نیازمان به آب افزایش می‌یابد. در حالیکه در این فصل میزان بارش ما بسیار کم است.
با خشکسالی‌های اخیر ذخیره آب سدها کاهش چشمگیری پیدا کرده است
شریعتی خاطرنشان کرد: با خشکسالی‌های اخیر ذخیره آب سدها کاهش چشمگیری پیدا کرده است و این مسائل گاهی ما را با مشکلات جدی مواجه می‌کند. این مسأله نیاز به مدیریت منابع آب دارد. برای مدیریت شرایط تلاش کردیم از آب ذخیره پشت سدها استفاده کنیم. همچنین از طریق انتقال آب از مناطق پرآب به مناطق کم‌آب سعی کردیم میزان آب را مدیریت مکانی کنیم.
وی تأکید کرد: آب نیاز به یک مدیریت بسیار هوشمندانه دارد؛ مدیریتی که در آن حداقل تنش‌های اجتماعی رخ دهد. مشکل این است که ما به آب یک نگاه سخت‌افزاری داریم و آن را به عنوان یک ماده تلقی می‌کنیم که قصد انتقال آن را داریم. آب یک ماده نیست. بلکه مسائل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و شرایط لازم برای زندگی انسان‌ها نیز با آن گره خورده است. نگاه سخت‌افزاری به آب نه تنها مشکلات ما را حل نمی‌کند، بلکه بر آن‌ها می‌افزاید.
استاندار خوزستان خاطرنشان کرد: بخش زیادی از آب در خوزستان به صورت فاضلاب هدر می‌رود که با ورود به منابع آب زیرزمینی، منابع آبی دیگر را نیز با خطر مواجه می‌کند.
شریعتی تصریح کرد: مدل توسعه در هر منطقه باید متفاوت باشد و این مدل باید در سطح کلان بر اساس پارامترهای مختلفی طراحی شود؛ در غیر اینصورت در جامعه هرج و مرج ایجاد می‌شود و هرج و مرج شرایط ما را بدتر می‌کند. تا سال ۲۰۹۰ با شرایط کم‌آبی مواجه هستیم و اگر برنامه‌ریزی درستی داشته باشیم، می‌توانیم به نحوی از این شرایط عبور و آن را مدیریت کنیم.
وی گفت: گاهی می‌بینیم که به جای مدیریت مصرف آب، کل آب منطقه را استفاده کرده و حتی سطح زیر کشت را نیز افزایش می‌دهیم. در حال حاضر در استان دیگر افزایش سطح زیر کشت نخواهیم داشت. دولت برای آبیاری و استفاده از روش‌های مدرن در کشاورزی، هزینه‌های هنگفتی از محل صندوق توسعه ملی به صورت بلاعوض یا تسهیلات بانکی صرف کرده است. کشاورزان باید استفاده از روش‌های نوین آبیاری را در دستور کار قرار دهند و باید آن‌ها را نسبت به این روش‌ها آگاه کنیم.
استاندار خوزستان خاطرنشان کرد: در خوزستان اقدامات مختلفی برای مدیریت مصرف آب انجام شده است. افتتاح خط دوم پروژه آبرسانی غدیر برای آبرسانی به آبادان و خرمشهر، تأمین آب لازم برای تالاب‌ها با وجود شرایط خشکسالی موجود و برگرداندن آب به هورالعظیم، انتقال آب به کانون‌های ریزگرد، کاهش چشمگیر خاموشی‌های با برنامه از اقدامات انجام‌شده هستند. همچنین در حد توان تلاش کرده‌ایم با برداشت غیرمجاز آب مقابله کنیم.
شریعتی تصریح کرد: باید از امروز برای سال آینده برنامه‌ریزی کنیم. نباید منتظر باشیم شرایط پیش بیاید و بعد تصمیم بگیریم. سال گذشته با ذخیره آبی ۴٫۲ میلیارد مترمکعبی وارد سال آبی جدید شدیم. امسال این عدد به ۱٫۲ میلیارد مترمکعب رسیده است. در حالیکه میزان ذخیره ما در سال ۹۴، برای ورود به سال آبی جدید بیش از ۶ میلیارد مترمکعب بود.
