استقبال بازار ارز از حذف رانت پتروشیمی‌ها

ثمانه نادری

اگرچه برخی از تحلیل‌ها، سیاست‌های اخیر بانک مرکزی در فروش ارز خدماتی و اختیارات اعطاشده لازم به این بانک برای مداخله در بازار ارز را دلیل کاهش قیمت‌ها می‌دانند، اما برخی می‌گویند تغییرات بازار ارز به گونه‌ای شده است که نمی‌توان منطقی برای کاهش یا افزایشقیمت‌ها یافت.
وابستگی قیمت کالاهای بازار به نرخ ارز که شدیدا دچار نوسان است، بی‌ثباتی‌های شدیدی را در بازار ایجاد کرده است. از کسبه گرفته تا تولید‌کننده و مردم درگیر یک بلاتکلیفی شدید هستند و به نظر می‌آید این بلاتکلیفی دامن صاحبان سرمایه‌های خرد را برای یافتن مقصدی مطمئن برای سرمایه‌گذاری گرفته باشد.
کاهش نرخ ارز به مرز ۱۲ هزار تومان که در برخی از معاملات میان دلالان و فروشندگان ارز خانگی دیده شده است، اگرچه خبر خوشایندی به بازار است، اما اطمینانی به پایداری ندارد، چراکه کارشناسان معتقدند افزایش و کاهش نرخ ارز از یک منطق اقتصادی پیروی نمی‌کند.
از شایعات و جو روانی حاکم گرفته تا فعالیت دلالان صاحب سرمایه‌های کلان و همچنین تحریم‌ها و فشارهای وارده به منابع ارزی به عنوان دلایل افزایش نرخ ارز ذکر می‌شود، اما حذف هیچ‌یک از آنها به تنهایی در فروکش کردن تب ارز موثر نبوده است.
برخی هم دست‌های پنهان برخی از سوداگران خارجی را در افزایش نرخ ارز موثر می‌دانند. با این حال به نظر می‌رسد کار تحلیل نرخ ارز از آمار و ارقام‌های علمی و دلایل منطقی و اقتصادی گذشته باشد. ‌بازار ارز برای روز گذشته با روندی ریزشی حرکت کرد و معاملات دلار از حدود ۱۷ هزار تومان شروع شد، اما به مرور به کمتر از این رقم رسید و با ادامه ریزش تا ۱۵ هزار و ۹۰۰ تومان کاهش قیمت داشت. یورو نیز که روز یکشنبه تا ۲۰ هزار تومان معامله شد، روز گذشته به کمتر از ۱۹ هزار تومان رسید. فعالان بازار دلیل ریزش را تزریق ارز به بازار و ورود افراد برای فروش می‌دانند و می‌گویند که به هر حال برخی از نگرانی ریزش برای فروش آمده‌اند و برخی هم که دلارهای با نرخ پایین خریده و اکنون سود خوبی برده‌اند، به بازار می‌آیند تا با فروش نوسان‌گیری کرده و مجدد منتظر رشد قیمت می‌مانند. اما فعالان بازار می‌گویند جریان بازار ارز بار دیگر نشان داد که از منطقی پیروی نکرده و نمی‌توان تغییرات آن را به دلیل اجرای سیاست‌های پایه‌ای دانست، چرا که اگر این طور بود می‌توانست در هفته پیش که هیجان و التهاب بازار قابل پیش‌بینی بود این اقدامات را انجام داد تا شاهد دلار ۱۹ هزار تومانی نباشیم. براساس گزارش‌های موجود، با تصویب هیات وزیران، از ابتدای مهر ماه سال جاری در محاسبه قیمت میعانات گازی، گاز طبیعی خوراک و دیگر خوراک‌های تحویلی به واحدهای پتروشیمی داخلی، نرخ تسعیر ارز در هر ماه برابر با متوسط نرخ معاملاتی ارز در سامانه نیما خواهد بود، اما معاون اجرایی انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی می‌گوید این تغییر هنوز به ما ابلاغ نشده است. وی در این خصوص گفت نمی‌شود قیمت خوراک تغییر کند و قیمت فروش محصولات تغییر نکند.پرویز صحاف‌زاده درباره تغییر نرخ خوراک پتروشیمی‌ها اظهار داشت: هنوز تغییر نرخ خوراک به ما ابلاغ نشده، فعلا بررسی می‌کنیم تا ببینیم شرایط چگونه است، چون فقط بحث قیمت خوراک نیست. قیمت فروش را هم باید در نظر بگیریم، بنابراین تمامی اینها را بررسی و بعد اظهارنظر می‌کنیم.

سیگنال مثبت حذف رانت ارزی
وحید شقاقی، کارشناس اقتصادی
تصمیمات محکم اقتصادی دلیل موثری در کاهش قیمت ارز است، اصلی‌ترین عامل ریزش شدید قیمت ارز، تصمیمات اخیر دولت است. تا پیش از این تعلل دولت و بانک مرکزی باعث هدررفت دلارهای دولتی می‌شد، اما دولت تصمیمی محکم گرفت و بر آن شد تا پتروشیمی‌ها از این پس خوراک خود را با قیمت نیمایی و با دلار بازار ثانویه
تهیه کنند.
این امر یک علامت مثبت به بازار ارز است که مهم‌ترین عامل افزایش قیمت‌ها در آن رانت پتروشیمی‌ها بوده است. در جلسه چند روز پیش سران شورایعالی ۳ قوه نیز بانک مرکزی اختیار ورود به بازار و نظارت بر بانک‌های متخلف و همچنین نظارت بر بازار ثانویه را به دست آورد. این امر ضمن ایجاد تغییرات مثبت در بازار ارز، اجازه داد که دلارهای خارجی به اقتصاد برگردد، اما مهم‌ترین کار دولت عزم وی مبنی بر حذف رانت پتروشیمی‌ها بود که علامت مثبتی به بازار داد. متاسفانه خصولتی‌ها در این مدت سهم زیادی در افزایش نرخ ارز داشتند. بیشترین ضربه به متقاضیان واقعی ارز نیز از جانب صادرکنندگان غیرنفتی که بخش اعظم آنها شبه‌دولتی‌ها هستند، وارد شد. رانت‌های ارزی هم سوداگری را بیشتر و هم فشار زیادی به بازار ارز تحمیل کرد. خوشبختانه با پایان رانت‌های ۳ و ۴ ماهه در بازار ارز، این بازار نیز واکنش مثبتی داشت. با این حال کاهش قیمت‌ها در بازار نمی‌تواند به طور حتم پایدار باشد، بلکه عوامل دیگری نیز مثل نقدینگی، ترازنامه منفی بانک‌ها و دیگر پارامترها در افزایش نرخ ارز اثرگذار است. با این حال سیاست‌های جدی و محکم اقتصادی و قاطعیت در مدیریت بازار ارز، کمک زیادی به بازار خواهد کرد.