شایلی قرایی
آمار مقدماتی گمرک از تجارت خارجی ۴ ماهه نخست سال ۹۷ نشان میدهد در این مدت بیش از ۲۹۶ تن شکلات از کشورهای مختلف جهان وارد ایران شده است. برای واردات این حجم شکلات به کشور یک میلیون و ۱۱۰ هزار و ۸۷۰ دلار ارز از کشور خارج شد که معادل ریالی آن بالغ بر ۴۶ میلیارد و ۲۶ میلیون و ۱۹۹ هزار و ۴۰۰ ریال در آمار گمرک به ثبت رسیده است.
لازم است ذکر شود شکلات از کشورهای آلمان، امارات متحده عربی، بلژیک، ترکمنستان، لهستان، هلند و هند وارد ایران شده است. بنابر آمار منتشره از سوی گمرک، بیشترین واردات شکلات از کشور هند به حجم بیش از ۷۸ تن و به ارزش ۲۷۳ هزار و ۹۸۳ دلار بوده است. اختصاص ارز به واردات کالاهای غیرضروری مانند شکلات در حالی صورت میگیرد که اگر هزینههای میلیاردی که برای واردات میشود وارد چرخه تولید داخل شود میتواند در مدتزمان کوتاهی کشور را در زمره بهترینهای تولید این کالا قراردهد. شکلات صنعتی است که در ایران پتانسیل بالایی برای رشد و توسعه دارد و اکنون نیز شاهد هستیم با همین ظرفیت تولید و تنوع محدود، کشورهای بسیاری مشتری شکلات ایرانی شدهاند.
در این میان نکته قابل توجه این است که این صنعت با توجه به سابقه درخشانی که در امر صادرات و اشتغالزایی داشته، همواره به عنوان بخش قابل اعتمادی در اجرای سیاستهای اقتصاد مقاومتی میتواند در خدمت اقتصاد کشور قرار گیرد و ارزشافزوده بالایی را ایجاد کند، اما طعم واردات بیرویه کام صنعت شیرینی و شکلات را تلخ کرده است. کارشناسان و فعالان این صنعت معتقدند اگر تولید حمایت و واردات میلیاردی شکلات متوقف شود، رقم صادرات ایران میتواند تا ۲ میلیارد دلار در سال برسد.
نبود ثبات رویه در قوانین و مقررات، از مشکلات اصلی دستاندرکاران این حوزه است. امید است با توجه مسئولان و رسانهها، این صنعت به تولید و صادرات حداکثری دست یابد. طبق برآورد انجمن صنفی شیرینی و شکلات، گردش مالی این صنعت حدود ۱۶ تا ۱۷ هزار میلیارد تومان است و معمولا صادرات تا دو برابر واردات است. با نگاهی به وضعیت کشورهای موفق و اهدافی که دنبال میکنند، میتوان گامی موثر و رو به جلو در صنایع کشور برداشت.
وحید مفید، مدیرکل اداره غذا و آشامیدنی سازمان غذا و دارو نیز در حاشیه بازدید از نمایشگاه شیرینی و شکلات که هفته گذشته برگزارشد، اظهار کرد: در بسیاری از غرفههایی که از آنها بازدید شد، تولیدکنندگان مشکلات حادی مرتبط با وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو نداشتند و تنها موارد جزئی درباره روند واردات مواد اولیه، صادرات، صدور پروانه و پیشنهاداتی درباره تسریع در روند کار مطرح شد. وی با اشاره به وضعیت مناسب صنعت شیرینی و شکلات در کشور، افزود: این صنعت در سالهای اخیر پیشرفت چشمگیری داشته است، در عین حال به دلیل محدودیت واردات محصولات مشابه تولیدات داخلی، این صنعت رونق گرفته و اجرای این قانون مورد تقدیر تولیدکنندگان بزرگ صنعت است. مدیرکل اداره غذا و آشامیدنی سازمان غذا و دارو تصریح کرد: با توجه به پتانسیل خوب صنعت شیرینی و شکلات، از تولیدکنندگان این صنعت میخواهیم فعالیت خود را با قدرت ادامه دهند و با تلاش برای تولید محصولات قابل رقابت با نوع خارجی که در کشور تولید نمیشود، کشور را از واردات شیرینی و شکلات خارجی بینیاز کنند.
مشکلات ارزی به این وضعیت دامن زده است
محسن محمدخانی، فعال بازار شیرینی و شکلات
بازار شکلات در ایران بازار خوبی است و در این روزها که اقتصاد در شرایط خوبی به سر نمیبرد این بازار مشتریان خود را دارد. البته این مشتریان بیشتر به سمت شکلاتهای خارجی و وارداتی میروند و شکلاتهای ایرانی با وجود اینکه کیفیت و قیمت بهتری هم دارند چندان مورد استقبال نیستند. وقتی شکلات ایرانی به کشورهایی مانند استرالیا، آمریکا، آفریقا، کانادا و… صادر میشود به طور قطع کیفیت مناسبی دارد، اما در این بین واردات کمر تولید ایرانی را شکسته و انبوه شکلاتهای وارداتی جایی برای تولیدات داخلی نگذاشتهاند. تولیدکنندگان علاوه بر این موضوع مشکلات بسیاری دارند.
حذف جوایز صادراتی مهمترین عامل تاثیرگذار در به قهقرا رفتن این صنعت است. تجار و صادرکنندگانی هستند که از سالهای ۹۴ و ۹۵ هنوز جوایز صادراتی خود را دریافت نکردهاند. بنابراین هیچ انگیزهای برای تولید و صادرات باقی نمانده که بتواند با این حجم از واردات روبهرو شود. ثبات قیمت هم وجود ندارد. مشکلات ارزی به این وضعیت دامن زده است. قیمتها هر روز تغییر میکنند و در رابطه با برخی مواد اولیه تهیه شکلات شاهد تغییرات ساعتی هستیم. این مشکل اجازه نمیدهد تولیدکننده ایرانی توان رقابت و تولید باکیفیت را داشته باشد.
استقبال از شکلاتهای لوکس وارداتی
علی بهرهمند، رئیس اتحادیه شیرینی و شکلات
امروز صنعت شیرینی و شکلات کشور در وضعیت خوبی قرار دارد، اما مشکلاتی که بر سر راه آن قرار گرفته تولیدکننده ایرانی را بیرغبت کرده است. شکلاتهای خارجی بازار را قبضه کردهاند و استقبال مردم از شکلاتهای وارداتی و لوکس بسیار بیشتر است. مشکلات ارزی هم مزید بر علت شدهاند و مواد اولیه روزانه افزایش قیمت دارند، اما در این بین به جای اینکه حمایت از تولید ایرانی را داشته باشیم واردات داریم که این میلیونها دلار واردات میتواند صنعت شکلات ایران را متحول کند، اگر هزینههای واردات را به حمایت از تولید داخلی شکلات اختصاص دهند. این در حالی است که اگر تولید شکلات به میزان مطلوب و کیفیت بالا باشد به طور حتم صادرات آن نیز رونق میگیرد. در حال حاضر متاسفانه مسیر صادرات این کالا ناهموار است. در حال حاضر این محصولات به کشورهایی مانند کانادا، استرالیا، کشورهای حاشیه خلیجفارس و آسیای میانه شرقی صادر میشود، ولی با توجه به توانایی و ظرفیت بالای ما این میزان از صادرات در حد انتظار نیست. اگر به جای واردات میلیاردی شکلات به تولید داخلی بهای بیشتری داده شود میتوانیم این کالا را به عنوان جایگزینی برای صادرات نفتی به شمار آوریم. صنعت شکلات ظرفیت بالقوه فراوانی داردکه میتواند در شرایط کنونی اقتصاد، کمک زیادی به افزایش صادرات غیرنفتی کند به شرطی که تولیدکننده داخلی حمایت شود.